گرگان

گرگان مرکز استان گلستان در شمال ایران شهری است با تاریخی کهن فرهنگ پویا و طبیعتی خیره کننده. این شهر در حاشیه جنوبی دریای خزر واقع شده و به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص ترکیبی منحصر به فرد از آب وهوای معتدل خزری معماری سنتی و جاذبه های طبیعی را در خود جای داده است.

موقعیت جغرافیایی و اقلیم گرگان کجاست؟

گرگان در عرض جغرافیایی ۳۶ درجه و طول جغرافیایی ۵۴ درجه شرقی قرار گرفته و از شمال با ترکمن صحرا از جنوب با رشته کوه البرز از شرق با شهرستان علی آباد و از غرب با بندرترکمن هم مرز است.

آب وهوای گرگان چگونه است؟

گرگان دارای آب وهوای معتدل خزری است. تابستان هایی گرم و مرطوب و زمستان هایی نسبتاً ملایم دارد. بارندگی سالانه بین ۴۵۰ تا ۷۵۰ میلی متر در نوسان است و پوشش گیاهی انبوه آن به ویژه در ارتفاعات اکوسیستم منحصربه فردی را به وجود آورده است.

تاریخچه گرگان از دوران باستان تا امروز

گرگان در دوران هخامنشیان و ساسانیان

گرگان باستان که در متون تاریخی از آن با نام «هیرکانیا» یاد شده در دوران هخامنشیان یکی از ساتراپی های مهم بوده است. نام هیرکانیا به معنای «سرزمین گرگ ها» بود و به عنوان منطقه ای راهبردی محل عبور کاروان ها و نظامیان محسوب می شد.

دوره اسلامی و نقش گرگان در تحولات فرهنگی

در دوران اسلامی گرگان به عنوان یکی از مراکز علمی و فرهنگی ایران شناخته می شد. دانشمندانی همچون ابوسعید گرگانی از این ناحیه برخاسته اند. همچنین در قرون میانه گرگان تحت تأثیر حکومت هایی چون آل زیار سلجوقیان تیموریان و صفویان تحولات فراوانی را تجربه کرد.

گرگان در دوران قاجار و پهلوی

در دوره قاجار گرگان به عنوان شهری سوق الجیشی در شمال کشور جایگاه خود را حفظ کرد. در دوره پهلوی با توسعه زیرساخت ها احداث جاده ها و گسترش خدمات آموزشی گرگان وارد مرحله ای جدید از پیشرفت شد. در سال ۱۳۷۶ با تقسیم استان مازندران گرگان به مرکز استان تازه تأسیس گلستان تبدیل شد.

جمعیت زبان و مردم شناسی

مردم گرگان به چه زبانی صحبت می کنند؟

زبان غالب در گرگان فارسی است اما گویش گرگانی که نوعی لهجه شمالی-خزر است در میان مردم بومی رایج است. همچنین اقوام ترکمن بلوچ و سیستانی نیز در شهر ساکن اند که ترکیب فرهنگی متنوعی را به وجود آورده اند.

جمعیت گرگان چقدر است؟

بر اساس آخرین سرشماری جمعیت گرگان حدود 397,783 نفر بوده و پیش بینی می شود این رقم در سال های اخیر به بیش از 450,000 نفر رسیده باشد. رشد جمعیتی به دلیل مهاجرت از روستاها و استان های هم جوار بوده است.

تنوع قومی و مذهبی

ترکمن ها بخش قابل توجهی از جمعیت گرگان را تشکیل می دهند. همچنین شیعیان دوازده امامی اهل سنت و اقلیتی از زرتشتیان و ارامنه در این شهر زندگی می کنند که فضای فرهنگی گرگان را چندلایه کرده است.

جاذبه های طبیعی و گردشگری در گرگان

جنگل النگدره؛ بهشت سبز گرگان

یکی از معروف ترین جاذبه های گردشگری گرگان پارک جنگلی النگدره است که در جنوب غربی شهر قرار دارد. این جنگل با رودخانه درختان سرسبز و امکانات تفریحی مقصد محبوبی برای گردشگران است.

ناهارخوران؛ ریه سبز گرگان

منطقه ناهارخوران در جنوب گرگان از دیرباز به عنوان تفرجگاهی محبوب شناخته می شود. وجود رستوران ها آلاچیق ها و مسیرهای پیاده روی آن را به مکانی دل نشین برای آخر هفته ها تبدیل کرده است.

دیوار تاریخی گرگان (دیوار سرخ)

یکی از طولانی ترین دیوارهای باستانی جهان دیوار تاریخی گرگان است که در شرق شهر قرار دارد. این دیوار که به دیوار سرخ نیز معروف است از نظر تاریخی اهمیت بالایی دارد و در حال حاضر بخشی از آن مرمت شده است.

تپه تاریخی تورنگ تپه

یکی از کهن ترین محوطه های باستانی ایران در نزدیکی گرگان قرار دارد. تورنگ تپه متعلق به دوران پیش از تاریخ بوده و آثار سفالی ابزارهای سنگی و معماری خشتی از آن کشف شده است.

آبشار زیارت و روستای گردشگری زیارت

در دل جنگل های جنوب گرگان روستای زیارت با آبشاری زیبا چشمه های آب گرم و بافت سنتی قرار دارد. این منطقه همواره در صدر مقاصد طبیعت گردی شمال کشور است.

غذاهای محلی گرگان چه هستند؟

خورش ساک؛ غذای سنتی مردم گرگان

خورش ساک یکی از غذاهای محلی گرگان است که با استفاده از سبزی های معطر گوشت و برنج تهیه می شود. این غذا به ویژه در مراسم خاص پخته می شود و طعم منحصربه فردی دارد.

نان پُز برنج دودی و ماهی شور

در سفره مردم گرگان انواع نان محلی برنج های دودی عطردار و ماهی های نمکی به چشم می خورند. این سبک غذاها همسو با آب وهوای مرطوب و فرهنگ ساحلی منطقه هستند.

شیرینی های سنتی گرگان

شیرینی هایی مانند “قطاب گرگانی” “حلوا زرده” و “برساق” از جمله خوراکی های سنتی هستند که در مهمانی ها و مراسم ها مورد استفاده قرار می گیرند.

مراکز فرهنگی هنری و مذهبی گرگان

مسجد جامع گرگان؛ یادگار قرن پنجم هجری

این مسجد که در بافت تاریخی گرگان واقع شده یکی از قدیمی ترین مساجد ایران است. معماری آجری کتیبه های کوفی و مناره ها آن را به اثری شاخص در هنر اسلامی تبدیل کرده است.

بازار نعلبندان؛ قلب اقتصادی و فرهنگی شهر

بازار سنتی نعلبندان هنوز هم محل اصلی خرید و فروش در گرگان است. این بازار نه تنها مرکز تجارت بلکه محل تعامل فرهنگی اقوام مختلف نیز هست.

خانه های تاریخی گرگان

خانه های امیرلطیفی تقوی شیرنگی و باقری از جمله آثار معماری دوره قاجار هستند که در قلب شهر قرار دارند و برخی به موزه یا خانه بوم گردی تبدیل شده اند.

آموزش و دانشگاه ها در گرگان

دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

این دانشگاه یکی از قطب های علمی ایران در زمینه کشاورزی منابع طبیعی و محیط زیست محسوب می شود و دانشجویان بسیاری از سراسر کشور در آن تحصیل می کنند.

سایر دانشگاه های معتبر

دانشگاه گلستان دانشگاه آزاد اسلامی و دانشگاه پیام نور نیز در گرگان فعال هستند و نقش پررنگی در توسعه علمی و فرهنگی شهر دارند.

مدارس و آموزش و پرورش

گرگان دارای مدارس معتبر دولتی و غیردولتی در سطوح مختلف است. همچنین دبیرستان های نمونه دولتی تیزهوشان و مدارس استعدادهای درخشان در آن فعال هستند.

اقتصاد گرگان بر چه پایه هایی استوار است؟

کشاورزی و باغداری

گرگان یکی از قطب های کشاورزی استان گلستان است. تولید برنج گندم صیفی جات و محصولات باغی مانند انار و نارنگی سهم زیادی در اقتصاد شهر دارد.

دامداری و شیلات

به دلیل وجود مراتع فراوان در اطراف گرگان دامداری رونق دارد. همچنین به واسطه نزدیکی به دریای خزر شیلات نیز در تأمین اقتصاد محلی نقش دارد.

صنایع و کارخانه ها

در اطراف شهر گرگان چندین شهرک صنعتی از جمله شهرک صنعتی آق قلا و شهرک صنعتی گرگان فعالیت دارند که صنایع غذایی نساجی شیمیایی و پلاستیکی را شامل می شوند.

گردشگری و خدمات

صنعت گردشگری به خصوص در زمینه طبیعت گردی بوم گردی و تورهای فرهنگی به یکی از ارکان نوظهور اقتصاد گرگان تبدیل شده است.

حمل ونقل شهری و دسترسی ها

فرودگاه گرگان

فرودگاه گرگان پروازهای داخلی به شهرهای مهم ایران از جمله تهران مشهد و کیش را انجام می دهد. این فرودگاه نقش مهمی در توسعه گردشگری دارد.

راه آهن گرگان

گرگان به خط راه آهن سراسری ایران متصل است و امکان سفر ریلی به مشهد تهران و سایر شهرها از این مسیر فراهم است.

حمل ونقل شهری

درون شهری گرگان از طریق تاکسی اتوبوس های شهری و تاکسی های اینترنتی مانند اسنپ انجام می شود. با توسعه سامانه حمل ونقل عمومی دسترسی به نقاط مختلف شهر آسان شده است.

گرگان در ادبیات هنر و رسانه

گرگان در شعر و ادبیات فارسی

نام گرگان بارها در اشعار شاعران ایرانی آمده است. این شهر به دلیل سرسبزی و تاریخ کهنش همواره الهام بخش ادیبان بوده است.

سینما و تلویزیون

برخی از فیلم ها و سریال های تلویزیونی در مناطق جنگلی و بومی گرگان فیلم برداری شده اند. همچنین هنرمندانی از گرگان در سینما موسیقی و تئاتر ایران نقش فعالی دارند.

موسیقی محلی و آواهای قومی

گرگان به ویژه با موسیقی ترکمنی نغمه های محلی مازندرانی و آواهای سنتی شمال ایران شناخته می شود. جشنواره ها و مراسم محلی نیز موسیقی را زنده نگه می دارند.

چالش ها و چشم انداز آینده گرگان

رشد بی رویه شهری و خطر برای طبیعت

افزایش جمعیت و توسعه بی برنامه شهر باعث تخریب بخشی از منابع طبیعی گرگان شده است. حفظ جنگل ها رودخانه ها و منابع آبی یکی از چالش های پیش روی مدیریت شهری است.

توسعه پایدار و گردشگری مسئولانه

گرگان پتانسیل زیادی برای تبدیل شدن به قطب گردشگری شمال کشور دارد. توسعه زیرساخت ها آموزش جوامع محلی و جذب سرمایه گذاری بخش خصوصی می تواند مسیر آینده شهر را روشن کند.