ماه اذر

ماه اذر نهمین ماه از سال در تقویم هجری خورشیدی است که در تقویم رسمی جمهوری اسلامی ایران معادل با بازه زمانی ۲۲ نوامبر تا ۲۱ دسامبر میلادی می باشد. این ماه در میان ایرانیان از جایگاه ویژه ای برخوردار است و هم در حوزه طبیعت و هم در فرهنگ ملی آداب و سنن ریشه داری را به خود اختصاص داده است.

ویژگی های تقویمی و نجومی ماه اذر و تطابق آن با تقویم میلادی و قمری

ماه آذر از نظر نجومی مقارن با گذار خورشید از صورت فلکی قوس (Sagittarius) است. این ماه معمولاً از تاریخ ۲۲ نوامبر آغاز شده و تا ۲۱ دسامبر ادامه دارد. از نگاه نجومی آذر در میانه فصل پاییز قرار دارد اما با نزدیک شدن به پایان ماه نشانه هایی از زمستان نیز پدیدار می شود. در تقویم قمری زمان آذر به صورت متغیر قرار می گیرد زیرا تقویم قمری بر اساس ماه تنظیم می شود نه خورشید.

نام شناسی ماه اذر و ریشه آن در باورهای اسطوره ای و اوستایی

کلمه “آذر” در زبان اوستایی به معنی “آتش” است و در باورهای باستانی ایرانیان آتش یکی از عناصر مقدس چهارگانه محسوب می شد. آذر همچنین نام فرشته نگهبان آتش در دین زرتشتی است که در متون اوستایی از آن با احترام یاد شده است. این ارتباط باعث شده که ماه آذر با آتشکده ها جشن های نور و آیین های مذهبی پیوند تنگاتنگی داشته باشد.

جایگاه ماه اذر در فصل پاییز و تأثیرات آب و هوایی آن در سراسر ایران

آذر آخرین ماه فصل پاییز است. در این زمان در اغلب مناطق کشور هوا سردتر شده و اولین نشانه های زمستان مانند بارش برف یخبندان و کاهش ساعات روشنایی روز به وضوح قابل مشاهده اند. در شمال غربی و غرب ایران معمولاً از اوایل آذر برف شروع به باریدن می کند در حالی که مناطق جنوبی و مرکزی هنوز دمای ملایم تری دارند. این تغییرات آب وهوایی زمینه ساز بسیاری از فعالیت های کشاورزی و اجتماعی در جوامع روستایی و شهری است.

مناسبت های مهم و تعطیلات رسمی و ملی در ماه آذر در تقویم ایران

در ماه آذر چندین مناسبت مهم قرار دارد که بعضی از آن ها تعطیلات رسمی هستند و برخی دیگر جشن ها یا بزرگداشت های فرهنگی

• ۵ آذر سالروز تشکیل بسیج مستضعفین به فرمان امام خمینی در سال ۱۳۵۸
• ۷ آذر روز نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران
• ۹ آذر روز بزرگداشت شیخ مفید
• ۱۲ آذر تصویب قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۵۸
• ۱۳ آذر روز بیمه
• ۱۶ آذر روز دانشجو یکی از مهم ترین مناسبت های دانشگاهی کشور
• ۲۵ آذر روز پژوهش
• ۳۰ آذر شب یلدا یا چله بلندترین شب سال و یکی از مهم ترین جشن های باستانی ایرانیان

شب یلدا در پایان ماه آذر میراثی ماندگار از فرهنگ و تاریخ ایران زمین

شب یلدا که مصادف با ۳۰ آذر و شب آغاز زمستان است یکی از کهن ترین آیین های ایرانی به شمار می رود. این شب بلندترین شب سال است و ایرانیان آن را با گردهمایی خانوادگی خوردن میوه هایی مانند هندوانه انار و آجیل شعرخوانی و حافظ خوانی جشن می گیرند. یلدا از نظر معنوی نمادی از غلبه نور بر تاریکی آغاز روشنایی و باززایش خورشید در دل شب های سرد زمستانی است. این جشن ریشه در آیین های میترایی دارد که در آن زایش خورشید ستوده می شد.

رویدادهای سیاسی فرهنگی و علمی ایران که در ماه آذر رخ داده اند

ماه آذر در تاریخ معاصر ایران شاهد رخدادهای مهمی بوده که برخی از آن ها تأثیر زیادی بر جامعه ایرانی گذاشته اند. از جمله این رویدادها می توان به موارد زیر اشاره کرد

• قیام دانشجویان در ۱۶ آذر ۱۳۳۲ در اعتراض به ورود نیکسون به ایران
• تصویب قانون اساسی جمهوری اسلامی در سال ۱۳۵۸
• وقایع مربوط به تظاهرات سراسری در برخی سال ها که در ماه آذر شدت گرفتند
• درگذشت چهره های برجسته فرهنگی مانند نویسندگان شعرا و هنرمندان

تولد و درگذشت شخصیت های برجسته ایرانی و جهانی در ماه آذر

تعداد زیادی از چهره های علمی ادبی هنری و سیاسی ایران در ماه آذر متولد شده اند یا درگذشته اند. برخی از این چهره ها شامل

• تولد سیمین بهبهانی شاعر معاصر در اوایل آذر
• درگذشت مرتضی ممیز گرافیست برجسته ایرانی
• تولد جلال آل احمد نویسنده و روشنفکر شناخته شده
• تولد آیت الله طالقانی از رهبران مذهبی انقلاب
• تولد عباس کیارستمی کارگردان سینمای ایران

ویژگی های کشاورزی بازار و گردشگری در ماه آذر در مناطق مختلف ایران

ماه آذر برای کشاورزان دوره ای است که فعالیت های زراعی کم کم به پایان می رسد. در مناطق معتدل برداشت زعفران مرکبات انار و خرمالو در حال اتمام است. در بازارهای محلی محصولات زمستانی جایگزین تولیدات پاییزی می شود. از منظر گردشگری شهرهایی چون یزد کرمان قشم و کیش به دلیل هوای معتدل تری که در آذر دارند به مقصدهای جذابی برای مسافران داخلی و خارجی تبدیل می شوند.

نقش ماه آذر در ادبیات فارسی و اشاره به آن در شعر و متون کهن ایرانی

در اشعار شاعران کلاسیک و معاصر فارسی ماه آذر گاه به عنوان نماد سرما و گاه به عنوان زمینه ای برای بیان مفاهیم فلسفی و عرفانی به کار رفته است. حافظ در چند غزل به سرمای آذر و میل به گرمای وصل اشاره کرده است. همچنین در اشعار نیما یوشیج آذر به عنوان تصویری از تغییر فصل تحول روحی و گذار طبیعت به کار رفته است.

توصیه های بهداشتی و سبک زندگی در ماه آذر بر پایه طب سنتی و علم پزشکی مدرن

در ماه آذر که دمای هوا به شدت کاهش می یابد بدن بیشتر در معرض بیماری های سرماخوردگی آنفلوآنزا و خشکی پوست قرار می گیرد. طب سنتی مصرف غذاهای گرم مزاج مانند خورش فسنجان شله زرد حلیم و دمنوش هایی چون زنجبیل دارچین و عناب را توصیه می کند. از منظر پزشکی مدرن نیز واکسیناسیون آنفلوآنزا مصرف ویتامین D و نوشیدن آب کافی برای جلوگیری از خشکی بدن نکاتی ضروری در این ماه هستند.

باورها خرافات و سنت های محلی درباره ماه آذر در اقوام مختلف ایرانی

در بسیاری از مناطق ایران خصوصاً در فرهنگ های کردی آذری لری و بلوچ باورهایی سنتی در مورد ماه آذر وجود دارد. برخی مردم بر این باورند که آغاز بارش برف در آذر نشانه برکت سال پیش رو است. در استان گیلان اعتقاد بر این است که اگر روز اول آذر باران ببارد آن ماه پر از خیر و نیکی خواهد بود. در فرهنگ بلوچ ها آخر آذر به عنوان زمان کوچ زمستانی شناخته می شود.

استفاده از ماه آذر به عنوان نام دختر یا برند فرهنگی در ایران معاصر

“آذر” یکی از نام های محبوب دخترانه در ایران است که به دلیل معنی آن (آتش) و نیز خوش آوایی اش در خانواده های ایرانی رواج زیادی دارد. همچنین این واژه به عنوان نام برند در محصولات فرهنگی نشریات مدارس و مؤسسات مختلف دیده می شود. از جمله می توان به نشریه “آذر” در حوزه ادبیات و هنر اشاره کرد که سابقه ای چند دهه ای دارد.

ماه آذر به عنوان پیونددهنده پاییز و زمستان در فرهنگ ایرانی

ماه آذر فراتر از یک بازه زمانی تقویمی جایگاهی عمیق در ناخودآگاه جمعی ایرانیان دارد. این ماه با پایان فصل رنگارنگ پاییز و آغاز زمستان سرد هم از نظر طبیعی و هم از منظر فرهنگی نقطه عطفی مهم به شمار می رود. پیوند میان آیین های باستانی رویدادهای تاریخی مناسبت های معاصر و خاطرات خانوادگی در آذر آن را به یکی از خاص ترین ماه های تقویم ایرانی تبدیل کرده است.