علائم میگرن و راهکارهای کاهش درد آن
علائم میگرن و راهکارهای کاهش درد آن
میگرن یکی از شایع ترین و پیچیده ترین اختلالات سردرد است که افراد زیادی را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار می دهد. این بیماری با درد شدید و ناتوان کننده در ناحیه سر همراه است و می تواند کیفیت زندگی فرد را به شدت کاهش دهد. شناخت علائم میگرن و روش های موثر برای کاهش درد آن نقش مهمی در کنترل این بیماری دارد.
میگرن چیست و چرا ایجاد می شود؟
میگرن نوعی سردرد عودکننده و شدید است که معمولاً در یک طرف سر رخ می دهد اما می تواند دوطرفه نیز باشد. علت دقیق میگرن هنوز کاملاً شناخته نشده اما ترکیبی از عوامل ژنتیکی عصبی و محیطی در بروز آن نقش دارند. در میگرن تغییرات پیچیده ای در فعالیت مغز و عروق خونی اتفاق می افتد که باعث بروز درد حساسیت به نور و صدا و علائم دیگر می شود. این بیماری معمولاً با علائمی مانند تهوع استفراغ و اختلالات بینایی همراه است و می تواند از چند ساعت تا چند روز طول بکشد.
علائم میگرن چیست و چگونه می توان آن ها را تشخیص داد؟
علائم میگرن متنوع و پیچیده هستند و معمولاً در چهار مرحله یا فاز مختلف بروز می کنند که عبارتند از پیش نشانه (Prodrome) اورا (Aura) سردرد (Headache) و پس نشانه (Postdrome). شناخت هر کدام از این علائم به تشخیص دقیق و درمان موثر کمک می کند.
علائم پیش نشانه میگرن
در این مرحله که ممکن است از چند ساعت تا چند روز قبل از سردرد اتفاق بیفتد فرد علائمی مانند تغییرات خلقی خستگی مشکلات خواب افزایش ادرار گرسنگی یا تشنگی غیرمعمول حساسیت به نور و صدا و سفتی گردن را تجربه می کند. این علائم هشداردهنده می توانند به فرد کمک کنند تا برای پیشگیری یا کاهش شدت سردرد اقدامات لازم را انجام دهد.
علائم اورا میگرن
اورا به مجموعه ای از اختلالات عصبی گفته می شود که معمولاً ۲۰ تا ۶۰ دقیقه قبل یا در حین شروع سردرد رخ می دهند. این علائم شامل اختلالات بینایی مانند دیدن نورهای چشمک زن خطوط زیگزاگی نقاط کور تاری دید و در برخی موارد اختلالات حسی مانند بی حسی یا سوزن سوزن شدن در صورت یا دست ها می باشد. اورا در حدود ۲۰ درصد مبتلایان به میگرن رخ می دهد.
علائم سردرد میگرنی
درد میگرن معمولاً شدید ضربان دار و یک طرفه است اما ممکن است دوطرفه نیز باشد. این درد با فعالیت های روزمره تشدید می شود و معمولاً همراه با تهوع استفراغ حساسیت شدید به نور (فتوفوبیا) صدا (فونوفوبیا) و گاهی بوی های خاص است. شدت درد به حدی است که فرد ممکن است به اجبار از فعالیت های روزانه خود بازماند.
علائم پس نشانه میگرن
پس از پایان درد فرد ممکن است احساس خستگی ضعف گیجی مشکلات تمرکز و حساسیت به نور و صدا را داشته باشد که ممکن است چند ساعت تا یک روز طول بکشد. این مرحله نیز بخشی از چرخه بیماری میگرن است و باید مورد توجه قرار گیرد.
علل و عوامل تحریک کننده میگرن
علل دقیق میگرن هنوز به طور کامل شناخته نشده است اما عوامل مختلفی می توانند باعث شروع یا تشدید حملات میگرن شوند که عبارتند از
عوامل ژنتیکی سابقه خانوادگی میگرن شایع است و نقش مهمی در احتمال ابتلا دارد.
عوامل محیطی تغییرات هوا ارتفاع نور شدید یا چشمک زن صداهای بلند و آلودگی هوا می توانند محرک باشند.
عوامل غذایی مصرف برخی غذاها مانند شکلات کافئین الکل غذاهای پرنمک یا فرآوری شده و غذاهای حاوی مونو سدیم گلوتامات (MSG) می تواند باعث بروز میگرن شود.
عوامل روانی استرس اضطراب افسردگی و اختلالات خواب از عوامل مهم تحریک کننده هستند.
تغییرات هورمونی به ویژه در زنان تغییرات هورمونی در زمان قاعدگی بارداری یا یائسگی می تواند عامل بروز میگرن باشد.
سایر عوامل خستگی کم آبی بدن نور زیاد و استفاده نادرست از داروها می تواند در بروز میگرن نقش داشته باشد.
چگونه می توان علائم میگرن را تشخیص داد؟
تشخیص میگرن معمولاً بر اساس شرح حال دقیق بیمار و معاینه بالینی انجام می شود. پزشک به سابقه سردرد ویژگی های درد علائم همراه و عوامل محرک توجه می کند. در مواردی که علائم غیرمعمول یا نگران کننده باشد ممکن است نیاز به انجام آزمایش های تصویربرداری مانند MRI یا CT اسکن باشد تا سایر علل سردرد رد شود.
همچنین نگه داشتن دفترچه ثبت سردرد توسط بیمار می تواند در تشخیص و مدیریت میگرن بسیار مفید باشد. در این دفترچه باید زمان شروع شدت درد علائم همراه عوامل محرک و داروهای مصرفی ثبت شود.
راهکارهای کاهش درد میگرن و مدیریت آن در خانه
استفاده از داروهای مسکن و داروهای تخصصی میگرن
مصرف داروهای مسکن معمول مانند استامینوفن ایبوپروفن و ناپروکسن می تواند در کاهش درد میگرن موثر باشد. داروهای تخصصی تر مانند تریپتان ها (مثلاً سوماتریپتان) که تنها با تجویز پزشک در دسترس هستند مخصوص درمان میگرن طراحی شده اند و در کاهش شدت درد و علائم همراه موثرند.
نکته مهم این است که داروها باید در مرحله اولیه سردرد مصرف شوند تا بیشترین تاثیر را داشته باشند. همچنین استفاده بیش از حد از داروهای مسکن می تواند باعث سردردهای بازگشتی شود که نیاز به مراقبت پزشکی دارد.
استراحت در محیط آرام و تاریک
یکی از موثرترین روش های کاهش درد میگرن استراحت در محیطی تاریک ساکت و آرام است. نور شدید و صداهای بلند می توانند درد میگرن را تشدید کنند. بنابراین در هنگام شروع حمله رفتن به اتاقی آرام و خوابیدن یا دراز کشیدن می تواند به کاهش علائم کمک کند.
استفاده از کمپرس سرد یا گرم
کمپرس سرد معمولاً برای کاهش درد میگرن موثرتر است. قرار دادن یک کمپرس سرد یا کیسه یخ روی پیشانی یا پشت گردن می تواند به تسکین درد کمک کند. در بعضی موارد کمپرس گرم نیز ممکن است مفید باشد به خصوص اگر سردرد ناشی از تنش عضلانی باشد.
نوشیدن مایعات کافی و حفظ هیدراتاسیون
کم آبی بدن یکی از عوامل محرک میگرن است بنابراین نوشیدن مایعات کافی به ویژه آب می تواند در کاهش و پیشگیری از سردرد موثر باشد. باید از نوشیدنی های کافئین دار یا الکلی خودداری کرد چرا که ممکن است باعث تشدید علائم شوند.
تکنیک های مدیریت استرس و آرامش
استرس یکی از مهم ترین عوامل تحریک کننده میگرن است. تکنیک هایی مانند تنفس عمیق مدیتیشن یوگا و تمرینات آرامش بخش می توانند به کاهش استرس و در نتیجه کاهش دفعات و شدت حملات میگرن کمک کنند.
رعایت الگوی خواب منظم
بی نظمی در خواب می تواند باعث تشدید میگرن شود. خواب کافی و منظم در ساعات ثابت روزانه به حفظ تعادل هورمونی و کاهش استرس کمک می کند و می تواند شدت سردردها را کاهش دهد.
روش های پیشگیری از میگرن
پیشگیری نقش بسیار مهمی در کاهش تعداد و شدت حملات میگرن دارد. روش های پیشگیری عبارتند از
شناسایی و اجتناب از عوامل محرک مانند غذاهای خاص استرس نور شدید و بی خوابی.
تغذیه سالم و منظم مصرف وعده های غذایی در ساعت مشخص و اجتناب از گرسنگی طولانی.
فعالیت بدنی منظم ورزش ملایم و پیاده روی به بهبود گردش خون و کاهش استرس کمک می کند.
استفاده از داروهای پیشگیرانه در موارد میگرن های شدید یا مکرر پزشک ممکن است داروهای پیشگیرانه تجویز کند که باید تحت نظر و با مشورت پزشک مصرف شوند.
رعایت بهداشت خواب و محیط زندگی خواب کافی کاهش نور و صدا و حفظ محیط آرام.
میگرن در زنان علل و درمان های خاص
زنان بیشتر از مردان به میگرن مبتلا می شوند که علت اصلی آن تغییرات هورمونی است. در زنان تغییرات هورمونی در زمان قاعدگی بارداری و یائسگی می تواند باعث تشدید یا کاهش میگرن شود. درمان میگرن در زنان نیازمند توجه ویژه به این تغییرات است و ممکن است شامل استفاده از درمان های هورمونی یا داروهای تخصصی باشد.
نکات مهم در مراجعه به پزشک برای میگرن
اگر سردرد شما دارای ویژگی های زیر است باید به پزشک مراجعه کنید
سردرد شدید و ناگهانی که به طور ناگهانی شروع شده است.
سردردی که با تهوع و استفراغ شدید همراه است و داروها موثر نیستند.
تغییر ناگهانی در الگوی سردرد یا افزایش ناگهانی شدت آن.
بروز علائم عصبی مانند ضعف اختلال در تکلم یا مشکلات بینایی جدید.
سردردهای مکرر و شدید که زندگی روزمره را مختل می کنند.
چگونه علائم میگرن را بشناسیم و درد آن را کاهش دهیم؟
میگرن یک اختلال پیچیده و چالش برانگیز است که با علائم مختلفی همراه است. شناخت دقیق علائم میگرن در مراحل مختلف آن می تواند به تشخیص زودهنگام و درمان موثر کمک کند. استفاده از روش های خانگی مانند استراحت کمپرس سرد حفظ هیدراتاسیون و مدیریت استرس همراه با مصرف داروهای مناسب از راهکارهای کلیدی برای کاهش درد میگرن محسوب می شوند.
همچنین پیشگیری از طریق شناسایی عوامل محرک و رعایت سبک زندگی سالم نقش مهمی در کنترل بیماری دارد. در نهایت در صورت بروز علائم غیرمعمول یا افزایش شدت سردرد مراجعه به پزشک ضروری است تا بهترین درمان برای فرد انتخاب شود.
