تخت جمشید
تخت جمشید که در دل استان فارس و نزدیکی شهر مرودشت قرار دارد یکی از مهم ترین و شگفت انگیزترین آثار تاریخی ایران و جهان است. این مجموعه ی باشکوه که به عنوان پایتخت تشریفاتی هخامنشیان شناخته می شود نه تنها نماد قدرت و عظمت این امپراتوری باستانی بود بلکه امروزه یکی از مقاصد اصلی گردشگری و پژوهش های تاریخی محسوب می شود.
تخت جمشید

نام رسمی | تخت جمشید |
---|---|
دوره | شاهنشاهی هخامنشی |
سبک معماری | معماری هخامنشیان |
مکان | مرودشت،استان فارس |
گونه | فرهنگی |
ساخت تخت جمشید در حدود 2500 سال پیش آغاز شد و با معماری منحصربه فرد هنر برجسته کاری و استفاده از سنگ های عظیم هنوز هم نگاه هر بیننده ای را به خود جلب می کند.
موقعیت جغرافیایی و اهمیت مکانی تخت جمشید
تخت جمشید در شمال شرقی شهر شیراز و حدود 10 کیلومتری مرودشت قرار دارد. این مجموعه در دشت مرودشت و دامنه ی کوه رحمت ساخته شده است. انتخاب این موقعیت کاملاً هوشمندانه بود چرا که دشت های وسیع مرودشت امکان کشاورزی و تأمین مواد غذایی را فراهم می کرد و ارتفاعات اطراف امنیت طبیعی مجموعه را تضمین می کردند.
وجود رودخانه ی «پلوار» در نزدیکی این مجموعه دسترسی به آب شیرین را میسر کرده بود و به همین دلیل تخت جمشید علاوه بر یک مرکز تشریفاتی می توانست نقش یک دژ مستحکم را نیز ایفا کند. امروزه این موقعیت جغرافیایی به گونه ای است که بازدیدکنندگان می توانند چشم انداز باشکوه کوهستان و دشت های سبز را همزمان مشاهده کنند.
تاریخچه ساخت تخت جمشید و فرمانروایان هخامنشی
آغاز ساخت تخت جمشید به دوران داریوش بزرگ در حدود ۵۱۸ پیش از میلاد بازمی گردد. داریوش اول که یکی از مقتدرترین شاهان هخامنشی بود تصمیم گرفت تا پایتختی تشریفاتی برای جشن ها و مراسم رسمی امپراتوری بسازد. این مجموعه نه تنها محل اقامت پادشاه نبود بلکه محلی برای برگزاری جشن نوروز و پذیرایی از نمایندگان سرزمین های مختلف تحت سلطه هخامنشیان بود.
پس از داریوش پسرش خشایارشا و سپس اردشیر اول نیز به توسعه این مجموعه پرداختند. بسیاری از کاخ ها و ستون های عظیم تخت جمشید در دوران این پادشاهان ساخته شدند. شواهد تاریخی نشان می دهد که کار ساخت و گسترش مجموعه بیش از ۱۲۰ سال ادامه داشته است و برخی کاخ ها حتی در زمان اردشیر سوم تکمیل شدند.
معماری تخت جمشید ترکیبی از هنر و قدرت
معماری تخت جمشید نمونه ای بی نظیر از هماهنگی میان هنر و مهندسی است. این مجموعه بر روی سکویی سنگی ساخته شده که حدود ۴۵ هکتار وسعت دارد. معماران هخامنشی با دقت بسیار از سنگ های عظیم برای ساخت دیوارها و ستون ها استفاده کردند به گونه ای که برخی از این سنگ ها وزنی بیش از ۲۵ تن دارند.
پلکان های عریض ستون های بلند کاخ های باشکوه و برجسته کاری های ظریف همگی نشان دهنده ی دقت معماران و هنرمندان در طراحی این مجموعه هستند. یکی از ویژگی های جالب معماری تخت جمشید مقاوم بودن آن در برابر زلزله های بزرگ است که به دلیل نوع چیدمان سنگ ها بدون استفاده از ملات و بهره گیری از بست های فلزی انجام شده است.
معرفی کاخ ها و بخش های مختلف تخت جمشید
مجموعه تخت جمشید از بخش های متعددی تشکیل شده که هرکدام کاربری خاصی داشتند. در ادامه مهم ترین بخش های آن معرفی می شوند:
کاخ آپادانا نماد عظمت هخامنشیان
کاخ آپادانا بزرگ ترین و باشکوه ترین کاخ تخت جمشید است که توسط داریوش بزرگ ساخته شد. این کاخ دارای ۷۲ ستون عظیم بود که ارتفاع برخی از آن ها به بیش از 20 متر می رسید. آپادانا محل برگزاری مراسم رسمی و پذیرایی از نمایندگان کشورهای مختلف بود. برجسته کاری های پلکان آپادانا که صحنه هایی از هدایای ملت های تحت سلطه هخامنشیان را نشان می دهد از شاهکارهای هنری جهان باستان محسوب می شود.
کاخ تچر اقامتگاه زمستانی داریوش بزرگ
کاخ تچر که به «کاخ داریوش» نیز مشهور است به عنوان اقامتگاه زمستانی شاه مورد استفاده قرار می گرفت. این کاخ دارای سنگ های صیقلی و براق است که نور خورشید را به زیبایی بازتاب می دهند. کاخ تچر نسبت به سایر کاخ ها کوچک تر است اما ظرافت و هنر به کار رفته در برجسته کاری های آن شهرت بسیاری دارد.
کاخ هدیش محل اقامت خشایارشا
کاخ هدیش به دستور خشایارشا ساخته شد و به عنوان اقامتگاه شخصی او شناخته می شد. این کاخ بر روی بخش جنوبی تخت جمشید قرار دارد و به دلیل موقعیت مرتفع خود چشم انداز وسیعی به دشت مرودشت دارد.
کاخ ملکه و خزانه تخت جمشید
علاوه بر کاخ های شاهی مجموعه تخت جمشید شامل کاخ ملکه خزانه ی سلطنتی و تالارهای ستون دار متعدد بود. در خزانه اشیای گران بها جواهرات و هدایای کشورها نگهداری می شد و کتیبه های به جا مانده از آن اطلاعات ارزشمندی درباره اقتصاد هخامنشیان ارائه می دهند.
سنگ نگاره ها و کتیبه های تخت جمشید
یکی از جذاب ترین ویژگی های تخت جمشید وجود سنگ نگاره ها و کتیبه هایی است که داستان زندگی و شکوه هخامنشیان را روایت می کنند. این نقش برجسته ها شامل صحنه های رژه سربازان آوردن هدایا توسط نمایندگان سرزمین ها و تصاویر پادشاهان هستند.
کتیبه های موجود در تخت جمشید اغلب به زبان های عیلامی بابلی و فارسی باستان نوشته شده اند. این کتیبه ها اطلاعات دقیقی از اندیشه ها قوانین و شیوه حکومت داری هخامنشیان ارائه می دهند و برای باستان شناسان منبعی ارزشمند به شمار می روند.
حمله اسکندر مقدونی و ویرانی تخت جمشید
با وجود شکوه و عظمت تخت جمشید این مجموعه سرانجام در جریان حمله ی اسکندر مقدونی در سال ۳۳۰ پیش از میلاد دچار آتش سوزی و تخریب شد. منابع تاریخی علت این آتش سوزی را گاهی انتقام گیری اسکندر از ایرانیان به خاطر حمله ی خشایارشا به آتن و گاهی نیز مستی و بی احتیاطی او در یک جشن شبانه عنوان کرده اند.
بخش های زیادی از کاخ ها سوختند و گنجینه های ارزشمند تخت جمشید به غارت رفتند. با این حال اسکلت سنگی عظیم مجموعه و بسیاری از نقش برجسته ها همچنان باقی ماندند و امروزه به عنوان میراث جهانی شناخته می شوند.
کشف و ثبت جهانی تخت جمشید
تخت جمشید پس از قرن ها فراموشی در دوره های مختلف مورد توجه سیاحان و باستان شناسان قرار گرفت. کاوش های علمی در این محوطه از قرن نوزدهم میلادی آغاز شد و کشفیات فراوانی از جمله کتیبه ها مهرها و آثار هنری به دست آمد.
در سال ۱۹۷۹ میلادی تخت جمشید به عنوان میراث جهانی یونسکو ثبت شد و از آن زمان تاکنون تحت حفاظت ویژه قرار دارد. این ثبت جهانی باعث شد تا اهمیت این مجموعه در سطح بین المللی افزایش یابد و گردشگران بسیاری از سراسر جهان برای بازدید از آن به ایران سفر کنند.
اهمیت گردشگری و فرهنگی تخت جمشید در ایران امروز
تخت جمشید امروز نه تنها یک جاذبه ی گردشگری مهم برای ایران است بلکه به عنوان نمادی از هویت ملی و تمدن ایرانی شناخته می شود. هر ساله هزاران گردشگر داخلی و خارجی برای تماشای ستون های باشکوه و برجسته کاری های تاریخی به این مکان سفر می کنند.
علاوه بر این تخت جمشید در بسیاری از جشنواره های فرهنگی و رویدادهای بین المللی ایران نقش نمادین دارد و الهام بخش هنرمندان پژوهشگران و معماران است. برگزاری جشن نوروز در این محوطه یادآور شکوه جشن های باستانی هخامنشی است که هزاران سال پیش در همین مکان برگزار می شد.
تهدیدها و حفاظت از تخت جمشید
با وجود ثبت جهانی تخت جمشید با چالش هایی نظیر فرسایش طبیعی باران های اسیدی زلزله و حتی تهدیدهای انسانی مواجه است. ورود بی رویه گردشگران و تغییرات آب و هوایی به مرور زمان می تواند آسیب هایی به این اثر باستانی وارد کند.
سازمان میراث فرهنگی ایران به همراه کارشناسان بین المللی یونسکو پروژه های مختلفی برای مرمت و حفاظت از این مجموعه اجرا کرده اند تا این میراث ارزشمند برای نسل های آینده حفظ شود.
چرا تخت جمشید یک شاهکار جهانی است؟
تخت جمشید تنها یک بنای تاریخی نیست بلکه روایت گر داستان قدرت فرهنگ و هنر ایرانیان باستان است. از ستون های عظیم و کتیبه های کهن گرفته تا موقعیت استراتژیک و معماری هوشمندانه همه چیز در این مجموعه بیانگر نبوغ هخامنشیان است.
بازدید از تخت جمشید سفری به دل تاریخ ۲۵۰۰ ساله ایران است جایی که شکوه امپراتوری هخامنشی را می توان در میان سنگ ها و نقش برجسته هایش احساس کرد. بی شک این میراث جهانی نه تنها برای ایرانیان بلکه برای تمام بشریت گنجینه ای بی بدیل محسوب می شود.
تخت جمشید

نام رسمی | تخت جمشید |
---|---|
دوره | شاهنشاهی هخامنشی |
سبک معماری | معماری هخامنشیان |
مکان | مرودشت،استان فارس |
گونه | فرهنگی |
اطلاعات مقاله
جدیدترین مقالات
جدیدترین بیوگرافی
جدیدترین موزیکها
جدیدترین فیلم و سریال
نظرات کاربران
هنوز نظری ثبت نشده است.