استان هرمزگان Hormozgan Province یکی از استان های مهم و راهبردی ایران است که در جنوب کشور و در حاشیه خلیج فارس و دریای عمان قرار دارد. این استان با داشتن طول ساحلی بیش از 1000 کیلومتر نقش بی بدیلی در اقتصاد تجارت دریایی امنیت و حمل ونقل کشور ایفا می کند.

مرکز این استان شهر بندرعباس است که بزرگ ترین بندر تجاری ایران نیز محسوب می شود. نام استان هرمزگان برگرفته از تنگه هرمز است که یکی از مهم ترین گذرگاه های دریایی جهان به شمار می رود و بخش قابل توجهی از صادرات و واردات ایران از این منطقه انجام می گیرد.

تاریخچه و پیشینه استان هرمزگان

تاریخ استان هرمزگان به هزاران سال قبل بازمی گردد. شواهد باستان شناسی نشان می دهد که این منطقه در دوران هخامنشیان و حتی پیش از آن محل تجارت دریایی و ارتباط ایران با سرزمین های هند آفریقا و شبه جزیره عربستان بوده است. در دوره ساسانیان استان هرمزگان به عنوان دروازه ورود کالا به ایران اهمیت زیادی داشت و در دوران اسلامی نیز بنادر آن مرکز تبادل کالا بین شرق و غرب شدند.

در دوره صفوی شاه عباس اول برای مقابله با نفوذ پرتغالی ها بندرعباس را به عنوان پایگاه اصلی دریایی ایران انتخاب کرد. در سال 1355 با تغییر تقسیمات کشوری استان هرمزگان به شکل کنونی تشکیل شد و بندرعباس به عنوان مرکز استان انتخاب گردید.

جمعیت و تراکم جمعیتی استان هرمزگان

بر اساس سرشماری سال 2016 میلادی (1395 شمسی) جمعیت 15 نفر ثبت شد. ااستان هرمزگان 1,776,4ین تعداد شامل 971,822 نفر جمعیت شهری و 802,512 نفر جمعیت روستایی بود. در سال 2025 برآورد می شود جمعیت استان هرمزگان به بیش از 2,020,000 نفر رسیده باشد.

رشد جمعیت در استان هرمزگان طی چهار دهه اخیر چشمگیر بوده است به طوری که در سال 1986 میلادی (1365 شمسی) جمعیت استان حدود 762,206 نفر بود و در مدت کوتاهی بیش از دو برابر افزایش یافته است. این روند به دلیل توسعه اقتصادی مهاجرت کاری و گسترش بنادر و صنایع استان هرمزگان بوده است.

جغرافیا و شرایط اقلیمی استان هرمزگان

استان هرمزگان با مساحتی حدود 70,697 کیلومتر مربع در جنوب ایران قرار دارد و حدود 4.1٪ از کل مساحت کشور را شامل می شود. این استان از شمال با استان کرمان از شمال غرب با استان فارس از غرب با استان بوشهر و از شرق با استان سیستان و بلوچستان هم مرز است.

اقلیم استان هرمزگان عمدتاً گرم و مرطوب است. تابستان ها بسیار گرم و شرجی و زمستان ها معتدل هستند. میانگین دمای تابستان در برخی شهرها به بیش از 45 درجه سانتی گراد می رسد و رطوبت هوا در بعضی مناطق تا 100٪ افزایش می یابد. بارش سالانه در استان هرمزگان کمتر از 200 میلی متر است و بخش عمده بارندگی ها در زمستان اتفاق می افتد.

اقتصاد و زیرساخت های استان هرمزگان

استان هرمزگان یکی از قطب های اقتصادی ایران به شمار می رود. وجود منابع نفت و گاز معادن کرومیت خاک سرخ سنگ های ساختمانی و همچنین دسترسی به خلیج فارس باعث شده است که این استان نقش مهمی در اقتصاد ملی ایفا کند.

بندر شهید رجایی و بندر شهید باهنر در بندرعباس بزرگ ترین بنادر تجاری ایران هستند و بیش از 50٪ صادرات و واردات کشور از طریق این دو بندر انجام می شود. جزایر قشم و کیش به عنوان مناطق آزاد تجاری و اقتصادی باعث رونق بازرگانی و گردشگری استان هرمزگان شده اند.

در بخش کشاورزی استان هرمزگان رتبه اول تولید لیموترش و رتبه دوم تولید خرما در ایران را دارد. همچنین حدود 30٪ تولیدات شیلات کشور از این استان تأمین می شود که جایگاه ویژه ای در صنعت آبزی پروری ایران دارد. صنایع فولاد آلومینیوم کشتی سازی و نیروگاه های حرارتی نیز از دیگر بخش های مهم اقتصادی استان هرمزگان هستند.

گردشگری و جاذبه های طبیعی استان هرمزگان

استان هرمزگان با داشتن سواحل زیبا جزایر متعدد و آثار تاریخی یکی از مقاصد مهم گردشگری ایران است. جزیره کیش با سواحل مرجانی مراکز خرید مدرن و تفریحات آبی سالانه میلیون ها گردشگر داخلی و خارجی جذب می کند. جزیره قشم با جنگل های حرا دره ستارگان و غار نمکدان به عنوان ژئوپارک جهانی یونسکو شناخته می شود.

جزیره هرمز نیز با خاک های رنگارنگ و طبیعت منحصربه فرد خود شهرت جهانی دارد. علاوه بر جزایر استان هرمزگان دارای بناهای تاریخی همچون عمارت کلاه فرنگی بندرعباس پل لاتیدان و قلعه پرتغالی ها در قشم است که جذابیت فرهنگی و تاریخی این استان را دوچندان می کند.

فرهنگ و زبان مردم استان هرمزگان

مردم استان هرمزگان به زبان فارسی با لهجه بندری صحبت می کنند و در برخی مناطق نیز زبان های محلی مانند بلوچی و عربی رواج دارد. فرهنگ مردم استان هرمزگان ترکیبی از سنت های ایرانی آفریقایی هندی و عربی است که در موسیقی لباس و غذاهای محلی انعکاس یافته است. موسیقی بومی «بندری» و رقص های محلی از مهم ترین نمادهای فرهنگی این استان به شمار می روند.

تقسیمات کشوری استان هرمزگان

استان هرمزگان شامل 13 شهرستان بیش از 45 شهر و حدود 1277 روستا است. شهرستان های این استان عبارت اند از بندرعباس میناب بندر لنگه رودان قشم بستک حاجی آباد بندر خمیر جاسک سیریک بشاگرد ابوموسی و پارسیان.

بلایای طبیعی و زلزله های استان هرمزگان

استان هرمزگان یکی از مناطق زلزله خیز ایران است. وجود بیش از 33 گسل فعال باعث شده که زلزله های متعددی در این استان رخ دهد. از جمله زلزله های مهم می توان به زلزله 6.4 ریشتری سال 2021 و زلزله 6.0 ریشتری سال 2022 اشاره کرد که خسارات زیادی به استان وارد کردند. علاوه بر زلزله خشکسالی سیل و خطر سونامی نیز از مخاطرات طبیعی استان هرمزگان محسوب می شوند.

استان هرمزگان

استان هرمزگان به عنوان قلب بازرگانی و دریایی ایران جایگاهی استراتژیک در اقتصاد و امنیت کشور دارد. ترکیب تاریخ کهن فرهنگ متنوع منابع طبیعی و موقعیت جغرافیایی ویژه این استان را به یکی از مهم ترین مناطق ایران تبدیل کرده است. توسعه زیرساخت های حمل ونقل گردشگری و صنایع سنگین آینده ای روشن برای استان هرمزگان رقم خواهد زد.