استان قزوین یکی از مناطق استراتژیک و مهم کشور ایران است که با پیشینه تاریخی کهن ظرفیت های فرهنگی و تمدنی بالا و نقش کلیدی در توسعه صنعتی و کشاورزی جایگاهی منحصربه فرد در نقشه جغرافیایی و اقتصادی کشور دارد. قزوین با طبیعتی زیبا بناهای تاریخی بی نظیر صنایع پیشرفته و دسترسی عالی به تهران و استان های غربی به یکی از قطب های مهم در حوزه های مختلف تبدیل شده است.

جایگاه جغرافیایی و موقعیت راهبردی استان قزوین در میان استان های مرکزی و غربی ایران

استان قزوین در بخش شمال غربی فلات مرکزی ایران قرار دارد و با استان های گیلان مازندران تهران البرز زنجان و همدان همسایه است. این موقعیت ممتاز باعث شده قزوین به یکی از محورهای مهم ارتباطی کشور تبدیل شود. مسیرهای بین المللی جاده ای و ریلی که از اروپا به تهران و جنوب ایران کشیده شده اند از این استان عبور می کنند و نقش حیاتی در حمل ونقل ترانزیت و تجارت منطقه ای و بین المللی دارند.

مساحت استان قزوین حدود ۱۵٬۸۲۰ کیلومتر مربع است و بر اساس آخرین سرشماری در سال ۲۰۱۶ جمعیتی بالغ بر ۱٬۲۷۳٬۷۶۱ نفر در این استان زندگی می کنند. این استان دارای ۳ شهرستان اصلی به نام های قزوین تاکستان و آبیک است و مرکز آن شهر قزوین می باشد.

تاریخچه استان قزوین از دوران ساسانیان تا پایتختی صفویان و مرکز فرماندهی مدرن

قزوین از جمله شهرهایی است که ریشه های تاریخی آن به دوران پیش از اسلام بازمی گردد. در زمان ساسانیان قزوین به عنوان یک منطقه نظامی برای مقابله با حملات اقوام دیلمی شناخته می شد. با ورود اسلام این منطقه به سرعت رشد یافت و در قرون اولیه اسلامی به مرکز علم هنر و فرهنگ تبدیل شد.

اما اوج شکوفایی قزوین در دوره صفویه رقم خورد زمانی که شاه طهماسب اول در سال ۱۵۵۵ میلادی پایتخت صفویان را از تبریز به قزوین منتقل کرد. این امر باعث شد ساخت وسازهای گسترده ای مانند میدان شاه مجموعه دولت خانه صفوی و کاخ چهل ستون در قزوین آغاز شود.

اقتصاد استان قزوین ترکیبی قدرتمند از کشاورزی مدرن صنعت پیشرفته و صادرات پویا

قزوین یکی از استان های صنعتی پیشروی ایران به شمار می رود. با وجود بیش از ۳ هزار واحد تولیدی فعال این استان رتبه پنجم کشور را از نظر تراکم صنعتی داراست. شهرک های صنعتی البرز لیا کاسپین و اشتهارد نقش عمده ای در اشتغال زایی و صادرات محصولات صنعتی از جمله لوازم خانگی مواد شیمیایی خودرو و صنایع غذایی دارند.

در بخش کشاورزی نیز تاکستان های وسیع قزوین و تولید سالانه بیش از ۴۰۰ هزار تن انگور این استان را به قطب انگور کشور تبدیل کرده است. همچنین تولید زیتون گندم جو محصولات باغی و دامداری پیشرفته از دیگر منابع اقتصادی مهم قزوین است.

باغستان سنتی قزوین میراث زنده هزار ساله که نقش کلیدی در اکوسیستم استان ایفا می کند

یکی از منحصربه فردترین پدیده های طبیعی-فرهنگی قزوین باغستان سنتی آن است. این باغ ها که قدمت آن ها به بیش از ۱۰۰۰ سال پیش بازمی گردد با سیستم سنتی آبیاری نقش مهمی در کنترل سیلاب تصفیه هوا و تولید میوه های محلی از جمله پسته زردآلو بادام و توت ایفا می کنند.

این باغستان ها در واقع کمربند سبزی در اطراف شهر قزوین ایجاد کرده اند که علاوه بر کارکردهای زیست محیطی یکی از مهم ترین جاذبه های گردشگری طبیعی نیز به شمار می روند. تلاش هایی برای ثبت جهانی این باغستان ها در یونسکو نیز در جریان است.

فرهنگ و هنر قزوین سرزمین خوشنویسان معماری اصیل ایرانی و گنجینه های تاریخی

قزوین خاستگاه برخی از مهم ترین هنرمندان و خوشنویسان ایران مانند میرعماد حسنی است که مکتب نستعلیق را به اوج رساند. همچنین این شهر با داشتن مکتب معماری قزوینی آثار تاریخی بی نظیری مانند سردر عالی قاپو مدرسه حمدالله مستوفی حمام قجر مسجد جامع عتیق و کلیسای کانتور را در دل خود جای داده است.

قزوین همچنین از نظر موسیقی نمایش های سنتی و آیین های مذهبی نیز از غنای بالایی برخوردار است. آیین های سنتی عزاداری تعزیه خوانی و جشن های محلی هنوز در مناطق مختلف استان رایج است و نسل جدید هنرمندان تلاش دارند این فرهنگ ها را حفظ و احیا کنند.

ظرفیت های گردشگری استان قزوین از بناهای تاریخی صفوی تا طبیعت کوهستانی و روستاهای بکر

قزوین مقصدی عالی برای علاقه مندان به تاریخ طبیعت و معماری است. برخی از مهم ترین جاذبه های گردشگری این استان عبارتند از

• مجموعه دولت خانه صفوی
• بازار تاریخی قزوین
• کاروانسرای سعدالسلطنه (بزرگ ترین کاروانسرای سرپوشیده ایران)
• امام زاده حسین
• کلیسای کانتور
• قلعه الموت و دریاچه اوان

روستاهای زیبایی مانند زرآباد اندج معلم کلایه و هیر نیز با چشم اندازهای طبیعی و بافت روستایی خاص خود مقصدی محبوب برای گردشگران طبیعت دوست هستند.

ساختار جمعیتی و گویش های رایج در استان قزوین تنوع فرهنگی در کنار هویت مشترک ایرانی

در استان قزوین ترکیب جمعیتی متنوعی از اقوام مختلف زندگی می کنند. ترک زبانان تات ها فارس زبانان کردها و حتی اقلیتی از گرجی ها در نقاط مختلف استان حضور دارند. گویش تاتی یکی از گویش های کهن ایرانی است که هنوز در برخی روستاهای قزوین مانند الموت رودبار و آوج صحبت می شود.

با وجود این تنوع قومی وحدت فرهنگی تعامل مسالمت آمیز و هویت ملی در بین مردم قزوین به شدت پررنگ است. بسیاری از آیین ها لباس های محلی و سنت های غذایی نیز این تنوع فرهنگی را بازتاب می دهند.

آموزش عالی و دانشگاه های معتبر استان قزوین رشد علمی پژوهش محور و مهارت محور

استان قزوین با دارا بودن بیش از ۲۰ مرکز آموزش عالی از جمله دانشگاه بین المللی امام خمینی دانشگاه آزاد قزوین دانشگاه علوم پزشکی قزوین و دانشگاه پیام نور یکی از قطب های علمی کشور محسوب می شود. رشته هایی مانند مهندسی برق کامپیوتر عمران کشاورزی علوم پایه پزشکی و علوم انسانی در این استان به شدت مورد توجه قرار دارند.

همچنین پارک علم و فناوری قزوین و مراکز رشد دانشگاهی زمینه ساز شکل گیری استارت آپ ها پروژه های تحقیقاتی و تجاری سازی فناوری در این استان شده اند.

جایگاه استان قزوین در حمل ونقل زیرساخت های جاده ای و موقعیت لجستیکی راهبردی

قزوین به عنوان گلوگاه ارتباطی بین مرکز شمال و غرب ایران دارای شبکه ای پیشرفته از جاده ها و خطوط ریلی است. آزادراه تهران-قزوین و قزوین-زنجان محورهای مهم جاده ای هستند که به حمل ونقل مسافران و بار کمک می کنند.

ایستگاه راه آهن قزوین نیز نقش مهمی در اتصال خطوط ریلی بین المللی ایفا می کند و در طرح کریدور شمال-جنوب یکی از مراکز مهم ترانزیتی محسوب می شود. همچنین طرح توسعه فرودگاه قزوین برای پروازهای داخلی و باربری در دستور کار قرار دارد.