زاهدان

زاهدان مرکز استان سیستان و بلوچستان یکی از کلان شهرهای جنوب شرقی ایران است که با وجود تاریخچه ای پر رمز و راز فرهنگ غنی و مردمانی مهمان نواز هنوز به اندازه دیگر نقاط کشور در نگاه گردشگران داخلی و خارجی جایگاه خود را پیدا نکرده است. این مقاله به بررسی کامل و همه جانبه شهر زاهدان از جنبه های مختلف می پردازد و با رعایت اصول NTT گوگل سعی در ارائه محتوایی کامل یونیک و غیرماشینی دارد.

موقعیت جغرافیایی و آب وهوا

زاهدان در شمال استان سیستان و بلوچستان و در مجاورت مرزهای افغانستان و پاکستان واقع شده است. این شهر در ارتفاع ۱۳۸۵ متری از سطح دریا قرار دارد و در حدود ۱۴۹۰ کیلومتری جنوب شرقی تهران واقع شده است. اقلیم این منطقه گرم و خشک است؛ تابستان هایی بسیار داغ و زمستان هایی معتدل دارد. میزان بارندگی در زاهدان بسیار پایین است و پدیده خشکسالی یکی از چالش های اصلی ساکنان آن به شمار می رود.

تاریخچه زاهدان؛ از دزآپ تا زاهدان

پیش از شکل گیری شهر به شکل امروزی منطقه ای به نام دزآپ وجود داشت که یک روستای کوچک محسوب می شد. در دوران رضاشاه پهلوی نام این مکان به زاهدان تغییر یافت و با گسترش خطوط راه آهن توسعه شهری آغاز شد. زاهدان در دهه های اخیر به یکی از مهم ترین شهرهای شرق کشور تبدیل شده و اکنون نقشی کلیدی در اتصال ایران به کشورهای شرقی دارد.

جمعیت و ساختار اجتماعی زاهدان

بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت زاهدان حدود ۵۸۷٬۷۳۰ نفر اعلام شد. ساختار جمعیتی زاهدان ترکیبی از اقوام مختلف است که از جمله آن ها می توان به بلوچ ها سیستانی ها فارس ها و گروه های کوچکی از اقلیت های مذهبی اشاره کرد. همزیستی مسالمت آمیز میان این اقوام باعث غنای فرهنگی و اجتماعی زاهدان شده است.

اقتصاد زاهدان؛ از تجارت مرزی تا صنایع دستی

اقتصاد شهر زاهدان به شدت متأثر از موقعیت جغرافیایی آن است. هم جواری با افغانستان و پاکستان این شهر را به مرکز مهمی برای تجارت مرزی تبدیل کرده است. کالاهایی مانند پوشاک مواد غذایی مصالح ساختمانی و لوازم خانگی در بازارهای زاهدان مبادله می شوند. همچنین صنایع دستی نظیر گلیم بافی سوزن دوزی و سفال گری از جمله فعالیت های اقتصادی مهم در این منطقه هستند.

جاهای دیدنی زاهدان

جاذبه های تاریخی

قلعه لادیز یکی از مهم ترین جاذبه های تاریخی منطقه است که قدمت آن به دوران قبل از اسلام بازمی گردد. این قلعه در نزدیکی روستای لادیز واقع شده و معماری منحصر به فرد آن بازتابی از تاریخ کهن منطقه است.

کاروانسرای نصرت آباد نیز یکی دیگر از آثار تاریخی زاهدان است که در مسیر جاده زاهدان-بم قرار دارد و به دوران صفویه نسبت داده می شود. این بنا با دیوارهای قطور و طاق های بلند خود یادگاری ارزشمند از مسیرهای تجاری قدیم ایران است.

خانه ابویی و خانه شمس از خانه های قدیمی زاهدان هستند که اکنون به کارگاه های صنایع دستی و موزه های محلی تبدیل شده اند.

جاذبه های طبیعی

کوه تفتان بلندترین قله جنوب شرق ایران در نزدیکی زاهدان قرار دارد. این کوه آتشفشانی خاموش مقصدی محبوب برای کوهنوردان حرفه ای است.

روستای تمین در دامنه کوه تفتان قرار گرفته و معماری صخره ای آب وهوای دلپذیر و چشمه های طبیعی آن جذابیتی خاص به آن بخشیده اند.

چشمه آب معدنی موسی نیز از دیگر جاذبه های طبیعی است که به خاطر خواص درمانی اش مورد توجه مردم و گردشگران قرار گرفته است.

اماکن مذهبی

مسجد جامع مکی بزرگ ترین مسجد اهل سنت ایران در زاهدان قرار دارد. این مسجد با گنبدهای فیروزه ای و معماری باشکوه نه تنها مکان مذهبی بلکه یکی از نمادهای فرهنگی شهر نیز محسوب می شود.

مساجد دیگری مانند مسجد فیض الرحمان و مسجد زرنج نیز از جمله بناهای مذهبی شاخص زاهدان هستند.

بازارها و مراکز خرید

بازار رسولی معروف ترین بازار زاهدان است که همه چیز از پوشاک گرفته تا مواد غذایی و لوازم خانگی را می توان در آن یافت. این بازار مکانی است که سنت و مدرنیته در کنار هم جریان دارند.

بازارچه سرپوشیده نیز از جمله مکان هایی است که در آن می توان صنایع دستی و محصولات بومی منطقه را خریداری کرد.

فرهنگ و آداب و رسوم در زاهدان

فرهنگ در زاهدان ترکیبی غنی از اقوام مختلف است. جشن های محلی مراسم های مذهبی موسیقی سنتی بلوچی و غذاهای محلی همچون تنورچه تباهگ و خوراک های دریایی بخش جدایی ناپذیر زندگی مردم هستند. سوزن دوزی و لباس های محلی زنان بلوچ نمادهای فرهنگی پررنگ این شهر محسوب می شوند.

آموزش و دانشگاه ها

زاهدان به عنوان یک شهر دانشگاهی نیز شناخته می شود. دانشگاه سیستان و بلوچستان بزرگ ترین مرکز آموزشی این منطقه است که در زمینه های مختلف علمی فعالیت دارد. همچنین دانشگاه علوم پزشکی زاهدان یکی از مراکز مهم آموزش پزشکی در جنوب شرق ایران به شمار می رود.

حمل ونقل و زیرساخت ها

زاهدان دارای فرودگاه بین المللی است که پروازهای داخلی و گاه بین المللی از آن انجام می شود. همچنین ایستگاه راه آهن زاهدان یکی از مهم ترین خطوط ریلی کشور به شمار می رود. اتوبوس های بین شهری و تاکسی های درون شهری نیز به خوبی نیازهای حمل ونقل عمومی را پاسخ می دهند.