کشور تیمور شرقی (به انگلیسی East Timor یا Timor-Leste) کشوری کوچک و جزیره ای است که در جنوب شرقی آسیا و در منطقه اقیانوسیه قرار دارد. این کشور در بخش شرقی جزیره تیمور واقع شده و از غرب با اندونزی هم مرز است. تیمور شرقی یکی از جدیدترین کشورهای مستقل دنیا به شمار می رود که در سال 2002 استقلال کامل خود را به دست آورد. با وجود اندازه کوچک این کشور دارای فرهنگی غنی تاریخی پر فراز و نشیب و منابع طبیعی قابل توجهی است.

تاریخچه استقلال تیمور شرقی

تاریخ تیمور شرقی آمیخته با استعمار و مبارزات مردمی برای استقلال است. این سرزمین برای مدت های طولانی تحت کنترل پرتغال بود. از اوایل قرن 16 میلادی استعمارگران پرتغالی به این منطقه وارد شدند و بیش از 400 سال در آن حضور داشتند. اما در سال 1975 پرتغال تیمور شرقی را ترک کرد و این کشور به طور یک جانبه استقلال خود را اعلام کرد.

تنها 9 روز پس از اعلام استقلال اندونزی با حمله نظامی تیمور شرقی را اشغال و به عنوان استان بیست و هفتم خود معرفی کرد. این اشغال نظامی تا سال 1999 ادامه داشت و طی آن بیش از 200,000 نفر از جمعیت کشور کشته شدند یا ناپدید شدند. در پی فشارهای بین المللی و برگزاری همه پرسی مردم تیمور شرقی در سال 1999 به استقلال رأی دادند و سرانجام در سال 2002 این کشور به طور رسمی مستقل شد.

موقعیت جغرافیایی تیمور شرقی کجاست؟

تیمور شرقی در منطقه جنوب شرقی آسیا و در شمال استرالیا قرار گرفته است. این کشور شامل بخش شرقی جزیره تیمور جزیره آتائورو جزیره جاکو و ناحیه اوکوسی-امبنوی واقع در بخش غربی جزیره است. مرزهای زمینی تیمور شرقی تنها با کشور اندونزی است اما از طریق دریای تیمور با استرالیا همسایه محسوب می شود.

مساحت تیمور شرقی حدود 14,874 کیلومتر مربع است و جمعیت آن طبق آخرین آمار سازمان ملل حدود 1.3 میلیون نفر تخمین زده می شود.

جمعیت و زبان رسمی در کشور تیمور شرقی

جمعیت تیمور شرقی نسبتاً کم است اما رشد جمعیتی این کشور بالا بوده و حدود 40 درصد مردم زیر 15 سال سن دارند. این کشور از اقوام و قبایل مختلفی تشکیل شده و تنوع فرهنگی قابل توجهی دارد.

زبان رسمی تیمور شرقی تتوم و پرتغالی است. زبان تتوم یک زبان محلی با تأثیرات پرتغالی است و در میان اکثریت مردم صحبت می شود. علاوه بر این زبان های اندونزیایی و انگلیسی نیز به عنوان زبان های کاری پذیرفته شده اند و در آموزش و اداره کشور کاربرد دارند.

دین و فرهنگ در تیمور شرقی

بیش از 96 درصد مردم تیمور شرقی پیرو مذهب کاتولیک رومی هستند که یکی از بالاترین نرخ های کاتولیک گرایی در جهان محسوب می شود. این گرایش مذهبی حاصل قرن ها استعمار پرتغالی و نقش کلیسا در دوران مبارزات استقلال بوده است.

فرهنگ تیمور شرقی آمیزه ای از آداب سنتی و تاثیرات پرتغالی و آسیایی است. رقص ها موسیقی محلی و صنایع دستی مانند بافت پارچه های سنتی با نام تایس بخش مهمی از هویت فرهنگی این کشور را تشکیل می دهند.

نظام سیاسی و دولت در تیمور شرقی

تیمور شرقی یک جمهوری دموکراتیک با نظام چند حزبی است. رئیس جمهور نقش رئیس کشور را دارد و با رأی مستقیم مردم برای مدت 5 سال انتخاب می شود. نخست وزیر نیز رئیس دولت است و توسط پارلمان تعیین می شود.

اولین رئیس جمهور تیمور شرقی شانانا گوسمائو بود که نقش کلیدی در استقلال کشور داشت. سیستم قانونی تیمور شرقی ترکیبی از قوانین پرتغالی اندونزیایی و قوانین جدید تدوین شده پس از استقلال است.

اقتصاد تیمور شرقی چگونه است؟

اقتصاد تیمور شرقی یکی از اقتصادهای نوظهور در آسیاست که عمدتاً به صادرات نفت و گاز طبیعی متکی است. این کشور یکی از اعضای توافق نامه دریای تیمور با استرالیا است که درآمد قابل توجهی از منابع نفتی مشترک به دست می آورد.

با این حال بسیاری از مردم هنوز در فقر زندگی می کنند و نرخ بیکاری در جوانان بالا است. کشاورزی نقش مهمی در معیشت مردم دارد و محصولاتی مانند قهوه برنج ذرت و میوه های استوایی در این کشور تولید می شود.

صنعت گردشگری در تیمور شرقی

گردشگری تیمور شرقی یکی از زمینه های در حال رشد اقتصادی این کشور است. سواحل بکر آب های شفاف صخره های مرجانی و جنگل های گرمسیری آن را به مقصدی جذاب برای گردشگران تبدیل کرده است.

از جاذبه های گردشگری مهم می توان به کوه راملاو (Ramelau) به عنوان بلندترین نقطه کشور سواحل دلی (پایتخت) و مکان های تاریخی مربوط به جنگ و استقلال اشاره کرد.

آموزش و سطح سواد در کشور تیمور شرقی

سیستم آموزشی تیمور شرقی پس از استقلال از ابتدا بازسازی شد. دولت با کمک سازمان های بین المللی تلاش کرده تا آموزش ابتدایی و متوسطه را رایگان و در دسترس قرار دهد. با این حال چالش هایی از جمله کمبود معلم منابع آموزشی و مدارس همچنان وجود دارد.

نرخ باسوادی در تیمور شرقی حدود 68 درصد است که نسبت به دیگر کشورهای منطقه پایین تر است. دانشگاه ملی تیمور شرقی (UNTL) در شهر دلی قرار دارد و مرکز آموزش عالی کشور محسوب می شود.

شهر دلی پایتخت تیمور شرقی

شهر دلی (Dili) بزرگ ترین شهر و پایتخت تیمور شرقی است. این شهر در ساحل شمالی جزیره واقع شده و مرکز سیاسی فرهنگی و اقتصادی کشور به شمار می رود. بندرگاه دلی یکی از مهم ترین نقاط ورودی کالا و مسافر است.

دلی همچنین خانه بسیاری از نهادهای بین المللی و سفارتخانه هاست و معماری آن ترکیبی از سبک پرتغالی و بومی است. خیابان های دلی در سال های اخیر توسعه یافته اند و بازارهای سنتی و مدرن به طور همزمان در این شهر فعالیت دارند.

منابع طبیعی و محیط زیست تیمور شرقی

تیمور شرقی دارای منابع طبیعی متعددی است که مهم ترین آن ها نفت گاز و معادن مختلف است. علاوه بر این جنگل های استوایی و زیست بوم های متنوع این کشور آن را به یکی از نقاط زیستی مهم منطقه تبدیل کرده اند.

اما تغییرات اقلیمی قطع بی رویه درختان و توسعه ناپایدار تهدیداتی برای محیط زیست تیمور شرقی به شمار می روند. دولت در سال های اخیر پروژه هایی برای حفاظت از منابع طبیعی و افزایش آگاهی زیست محیطی راه اندازی کرده است.

روابط خارجی و عضویت در سازمان های بین المللی

تیمور شرقی عضو سازمان ملل متحد از سال 2002 است و روابط دیپلماتیک با کشورهای متعددی از جمله پرتغال استرالیا اندونزی آمریکا و چین دارد. این کشور همچنین عضو اتحادیه کشورهای پرتغالی زبان (CPLP) و انجمن کشورهای جنوب شرقی آسیا (ASEAN) است.

تیمور شرقی در تلاش است تا با بهبود روابط بین المللی سرمایه گذاری خارجی جذب کند و جایگاه خود را در سیاست منطقه ای تثبیت نماید.

آینده تیمور شرقی چالش ها و فرصت ها

تیمور شرقی کشوری جوان با پتانسیل های فراوان است اما همچنان با چالش هایی همچون توسعه اقتصادی آموزش زیرساخت های ناکافی و فساد اداری روبه روست. آینده این کشور وابسته به سرمایه گذاری در منابع انسانی تنوع بخشی به اقتصاد و حفظ ثبات سیاسی است.

در عین حال وجود منابع طبیعی جمعیت جوان موقعیت استراتژیک و اراده سیاسی برای اصلاحات از جمله فرصت هایی هستند که می توانند مسیر پیشرفت را برای تیمور شرقی هموار کنند.

حقایق جالب درباره تیمور شرقی

• تیمور شرقی یکی از معدود کشورهای آسیایی است که زبان پرتغالی دارد.

• در این کشور سمت رانندگی مانند استرالیا در سمت چپ است.

• تیمور شرقی تنها کشوری در آسیاست که با اکثریت کاتولیک رومی شناخته می شود.

• تیمور شرقی سومین کشور جوان جهان از لحاظ زمان استقلال پس از سودان جنوبی و مونته نگرو است.