تحلیل رفتار کاربران در بازار NFT

بازار توکن های غیرقابل تعویض (NFT – Non-Fungible Token) تنها یک پدیده مالی ساده نیست بلکه ترکیبی از فرهنگ هنر تکنولوژی بلاکچین و رفتار اجتماعی کاربران است. چیزی که این بازار را متفاوت می کند تنوع انگیزه های ورود کاربران است برخی به دنبال سودهای سریع اند برخی دیگر به جنبه های هنری و کلکسیونی توجه می کنند و عده ای هم فقط برای تجربه سبک زندگی دیجیتال وارد می شوند.

برخلاف بازارهای سنتی مثل سهام یا حتی رمزارزهایی مانند بیت کوین (Bitcoin) رفتار کاربران در NFTها بیشتر از داده های اقتصادی به احساسات ترندهای فرهنگی و تأثیر شبکه های اجتماعی وابسته است. همین موضوع باعث می شود که تحلیل رفتار کاربران در این بازار نه تنها برای سرمایه گذاران بلکه برای پژوهشگران علوم اجتماعی هم جذاب باشد.

روند تاریخی تحلیل رفتار کاربران در بازار NFT از 2017 تا 2025

اولین موج جدی NFT در سال 2017 با پروژه کریپتوکیتیز (CryptoKitties) آغاز شد. کاربران در آن زمان بیشتر به دلیل جذابیت بازی و تجربه جدید مالکیت دیجیتال جذب شدند تا سود مالی. با این حال همین تجربه نشان داد که کاربران مایل اند برای دارایی های دیجیتال منحصربه فرد هزینه کنند.

در سال 2021 اوج تب NFT رخ داد جایی که فروش آثار دیجیتال بیپل (Beeple) در حراج کریستیز به مبلغ 69.3 میلیون دلار کاربران تازه ای را به سمت بازار کشاند. در این مقطع موج عظیمی از هنرمندان مستقل گیمرها و کلکسیونرها وارد شدند. اما در سال 2022 و 2023 به دلیل رکود کلی بازار رمزارز رفتار کاربران تغییر کرد و رویکرد محتاطانه تری در خرید و فروش به وجود آمد. در سال 2025 تحلیل ها نشان می دهد که کاربران به دنبال کاربردهای فراتر از هنر مثل بلیت های دیجیتال هویت در متاورس و آیتم های بازی های ویدئویی هستند.

انگیزه های اصلی کاربران در تحلیل رفتار کاربران در بازار NFT

یکی از مهم ترین ابعاد رفتار کاربران انگیزه های آن ها برای ورود به بازار NFT است. پژوهش ها نشان می دهد که این انگیزه ها را می توان در سه دسته اصلی خلاصه کرد

• سرمایه گذاری و سودآوری بسیاری از کاربران به دنبال خرید ارزان و فروش گران هستند. نوسانات شدید قیمتی در این بازار فرصت های زیادی برای سود کوتاه مدت ایجاد کرده است.
• هویت و جایگاه اجتماعی داشتن یک NFT خاص به خصوص مجموعه های مشهور مثل Bored Ape Yacht Club برای برخی کاربران نشانه ای از پرستیژ دیجیتال محسوب می شود.
• علاقه هنری و فرهنگی بخش بزرگی از کاربران به خاطر علاقه به هنر دیجیتال یا حمایت از هنرمندان وارد این بازار می شوند.

این انگیزه ها باعث شده اند که رفتار کاربران در بازار NFT نه تنها اقتصادی بلکه اجتماعی و فرهنگی نیز باشد. به همین دلیل تحلیل این رفتار نیازمند ترکیب داده های مالی روانشناسی اجتماعی و مطالعه فرهنگ دیجیتال است.

نقش فرهنگ دیجیتال در تحلیل رفتار کاربران در بازار NFT

فرهنگ دیجیتال یا همان الگوهای رفتاری و اجتماعی کاربران در فضای آنلاین یکی از عوامل کلیدی در شکل گیری رفتار کاربران در بازار NFT است. نسل جدید کاربران به ویژه نسل Z ارزش زیادی برای هویت دیجیتال خود قائل اند. استفاده از NFT به عنوان پروفایل در شبکه های اجتماعی یا به عنوان کارت ورود به جوامع آنلاین نمونه ای روشن از پیوند فرهنگ دیجیتال و این بازار است.

از سوی دیگر میم ها (Memes) و ترندهای اینترنتی به سرعت بر قیمت و محبوبیت مجموعه های NFT تأثیر می گذارند. یک تصویر یا ویدئو وایرال کافی است تا کاربران به صورت هیجانی دست به خرید بزنند. همین ترکیب فرهنگ دیجیتال و اقتصاد نشان می دهد که تحلیل رفتار کاربران در NFT فراتر از عدد و رقم است.

تحلیل رفتار کاربران در بازار NFT بر اساس داده های خرید و فروش

یکی از روش های علمی برای تحلیل رفتار کاربران در بازار NFT بررسی داده های بلاکچین (Blockchain) و تراکنش هاست. داده ها نشان می دهند که در سال 2021 بیش از 2 میلیون کیف پول فعال در معاملات NFT مشارکت داشتند. این عدد در سال 2023 به حدود 800 هزار کاهش یافت که نشان دهنده افت هیجان اولیه و ورود کاربران حرفه ای تر بود.

علاوه بر تعداد کاربران الگوهای معاملاتی نیز جالب است. مثلاً کاربران خُرد معمولاً معاملات کوچک اما پرتعداد دارند در حالی که سرمایه گذاران بزرگ (Whales) با چند تراکنش محدود می توانند قیمت کل یک مجموعه را تغییر دهند. تحلیل این داده ها به سرمایه گذاران کمک می کند تا رفتار جمعی را بهتر پیش بینی کنند.

واکنش سلبریتی ها و برندها در تحلیل رفتار کاربران در بازار NFT

ورود سلبریتی ها (Celebrities) و برندهای جهانی نقطه عطفی در رفتار کاربران بازار NFT ایجاد کرد. وقتی خوانندگانی مانند اسنوپ داگ (Snoop Dogg) یا ورزشکارانی مثل لیونل مسی (Lionel Messi) پروژه های NFT خود را عرضه کردند میلیون ها طرفدارشان به این بازار جذب شدند. این روند باعث شد کاربران نه تنها برای سرمایه گذاری بلکه به خاطر نزدیکی به چهره های محبوب وارد شوند.

برندهایی مثل نایک (Nike) و آدیداس (Adidas) هم با عرضه کفش های دیجیتال یا آیتم های متاورسی نقش مهمی در شکل دهی رفتار کاربران داشتند. حضور این برندها باعث شد کاربران اعتماد بیشتری به بازار پیدا کنند و NFT را به عنوان بخشی از سبک زندگی دیجیتال خود بپذیرند.

نمونه اظهارنظرها

• اسنوپ داگ «NFTها آینده موسیقی و ارتباط مستقیم با طرفداران هستند.»
• نایک «ما NFT را به عنوان امتداد طبیعی تجربه محصولاتمان در متاورس می بینیم.»
• لیونل مسی «NFT به من این امکان را داد که با هوادارانم به شیوه ای نوین تعامل کنم.»

ریسک ها و چالش های کاربران در تحلیل رفتار کاربران در بازار NFT

بازار NFT با وجود جذابیت ها و فرصت های بزرگ پر از ریسک و چالش برای کاربران است. یکی از اصلی ترین مشکلات نبود قوانین شفاف و یکسان در سطح جهانی است. بسیاری از کاربران با این سؤال روبه رو هستند که مالکیت واقعی NFT از نظر حقوقی چه جایگاهی دارد و آیا در صورت سرقت یا کلاه برداری می توانند پیگیری قانونی داشته باشند یا خیر.

از طرف دیگر ریسک های مالی جدی نیز وجود دارد. نوسانات شدید قیمتی پروژه های بی کیفیت و کلاه برداری های معروف به راگ پول (Rug Pull) بارها باعث ضرر کاربران شده است. در این شرایط کاربران تازه وارد به ویژه آسیب پذیرترند و همین مسئله بر الگوهای رفتاری آن ها تأثیر می گذارد.

تفاوت رفتار کاربران خُرد و سرمایه گذاران بزرگ در تحلیل رفتار کاربران در بازار NFT

رفتار کاربران خُرد (Retail Users) و نهنگ ها (Whales) در بازار NFT کاملاً متفاوت است. کاربران خُرد بیشتر به دنبال تجربه های جدید هویت دیجیتال و فرصت های کوچک سرمایه گذاری هستند. آن ها معمولاً حجم معاملات پایین اما دفعات خرید و فروش بالایی دارند.

در مقابل نهنگ ها با سرمایه های کلان وارد می شوند و می توانند با خرید یک مجموعه یا حتی یک NFT خاص قیمت ها را دگرگون کنند. این اختلاف باعث شده بسیاری از کاربران خُرد رفتار نهنگ ها را رصد کنند و بر اساس آن تصمیم بگیرند. به همین دلیل تحلیل رفتار نهنگ ها به یک شاخص مهم برای پیش بینی بازار NFT تبدیل شده است.

ابزارها و پلتفرم های کلیدی در تحلیل رفتار کاربران در بازار NFT

برای درک بهتر رفتار کاربران ابزارها و پلتفرم های تخصصی متعددی وجود دارند. وب سایت هایی مثل DappRadar و NonFungible داده های خرید و فروش کیف پول های فعال و روند بازار را نمایش می دهند. همچنین پلتفرم هایی مانند OpenSea و Rarible نه تنها محل معامله NFT هستند بلکه داده های ارزشمندی درباره رفتار کاربران ارائه می کنند.

این ابزارها به پژوهشگران و سرمایه گذاران کمک می کنند تا روندها را شناسایی و تحلیل کنند. برای مثال نمودارهای حجم معاملات روزانه می توانند نشان دهند کاربران چه زمانی فعال ترند. همین اطلاعات به تصمیم گیری بهتر کاربران کمک می کند و از رفتارهای هیجانی جلوگیری می نماید.

چشم انداز آینده تحلیل رفتار کاربران در بازار NFT و متاورس

ورود متاورس (Metaverse) به عنوان بستری برای زندگی دیجیتال آینده بازار NFT را تحت تأثیر مستقیم قرار می دهد. کاربران دیگر NFT را صرفاً به عنوان تصویر یا فایل هنری نمی بینند بلکه آن را به عنوان دارایی کاربردی در جهان های مجازی می شناسند از زمین های دیجیتال گرفته تا لباس های آواتارها.

پیش بینی می شود تا سال 2027 بیش از 50% کاربران فعال NFT از این توکن ها در متاورس برای هویت مالکیت و تعاملات اجتماعی استفاده کنند. همین تغییر باعث خواهد شد رفتار کاربران در این بازار پیچیده تر و چندلایه تر شود ترکیبی از انگیزه های مالی فرهنگی و اجتماعی.

Timeline رخدادهای مهم مرتبط با تحلیل رفتار کاربران در بازار NFT