داریوش ارجمند

داریوش ارجمند (Dariush Arjmand) یکی از چهره های ماندگار سینما و تلویزیون ایران با بیش از چهار دهه فعالیت هنری نقش های ماندگاری را در ذهن مخاطبان ثبت کرده است. از بازی در نقش مالک اشتر در سریال «امام علی» تا ایفای نقش حشمت فردوس در مجموعه «ستایش» او همواره با توانایی های بازیگری اش تحسین همگان را برانگیخته است.

زندگی نامه داریوش ارجمند

داریوش ارجمند در 5 مرداد 1323 در مشهد به دنیا آمد. او تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را در این شهر به پایان رساند و سپس در دانشگاه فردوسی مشهد در رشته تاریخ و جامعه شناسی تحصیل کرد.

یکی از استادان برجسته اش در این دوره دکتر علی شریعتی بود. پس از اتمام تحصیلات در ایران برای ادامه تحصیل به فرانسه رفت و مدرک کارشناسی ارشد تئاتر و سینما را از دانشگاه سوربن پاریس اخذ کرد.

شروع فعالیت هنری داریوش ارجمند

فعالیت هنری داریوش ارجمند از دوران دانشجویی آغاز شد. او در سال های ابتدایی دهه 50 با کارگردانی فیلم های کوتاه مانند «هیس» و «گفت به زیر سلطه من آیید» وارد عرصه هنر شد.

اما نقطه عطف کارنامه هنری اش بازی در فیلم «ناخدا خورشید» به کارگردانی ناصر تقوایی در سال 1365 بود که برای آن موفق به دریافت سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد از جشنواره فیلم فجر شد.

آثار مهم داریوش ارجمند

داریوش ارجمند از آن دسته بازیگرانی است که حضورش در هر اثر به آن وزنی خاص می بخشد. تنوع نقش هایی که او در طول سال های فعالیتش ایفا کرده گویای انعطاف پذیری و توانمندی بالای او در ورود به فضاهای مختلف سینمایی و تلویزیونی است.

از درام های اجتماعی گرفته تا آثار تاریخی و مذهبی ارجمند همواره در قلب ماجرا ایستاده و با اجرای مسلط و تاثیرگذار خود مخاطب را با خود همراه کرده است. در ادامه برخی از مهم ترین و ماندگارترین آثار او در سینما و تلویزیون را بررسی می کنیم.

ناخدا خورشید (۱۳۶۵) – نقطه عطف درخشان در سینما

فیلم «ناخدا خورشید» به کارگردانی ناصر تقوایی یکی از شاهکارهای سینمای ایران در دهه ۶۰ است. این اثر روایت گر ماجرایی پیچیده و جذاب در فضای جنوب ایران است که با بازی حیرت انگیز داریوش ارجمند در نقش اصلی به یکی از ماندگارترین فیلم های تاریخ سینمای ایران تبدیل شد.

ارجمند با نقش آفرینی در قالب ناخدایی جسور تیزهوش و در عین حال درگیر با مسائل اخلاقی و اجتماعی توانست عمق شخصیت را با چنان مهارتی منتقل کند که تماشاگر ناخودآگاه با او همدلی می کرد.

این نقش نه تنها سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد را برای او به ارمغان آورد بلکه به نوعی شناسنامه هنری اش شد.

اعتراض (۱۳۷۸) – حضور در یکی از آثار اجتماعی تند مسعود کیمیایی

در فیلم «اعتراض» به کارگردانی مسعود کیمیایی داریوش ارجمند در کنار بازیگرانی چون محمدرضا فروتن و میترا حجار یکی از نقش های مکمل و در عین حال تأثیرگذار داستان را ایفا کرد.

این فیلم با محوریت بی عدالتی و فساد ساختاری تند و انتقادی داشت و شخصیت های آن اغلب درگیر تنش های اخلاقی و اجتماعی بودند.

ارجمند در این اثر حضوری مقتدرانه و وزین داشت و بار دیگر نشان داد که توانایی ایفای نقش در فضای معاصر و شهری را نیز دارد حتی در اثری با زبان خاص و دیالوگ های ادبی مانند آثار کیمیایی.

سگ کشی (۱۳۷۹) – درخشش در سینمای فلسفی-روایی بهرام بیضایی

فیلم «سگ کشی» یکی از متفاوت ترین آثار سینمای ایران در سال های بعد از انقلاب است. داریوش ارجمند در این فیلم نقش مردی را ایفا می کند که در بستری از تردید قضاوت و بحران های اخلاقی گرفتار است.

فیلم با نگاهی نمادین و زبان خاص بیضایی فضایی متفاوت دارد و بازی ارجمند در این اثر نشان دهنده تسلط او بر نقش های پیچیده و چندلایه است.

این بازی درخشان باعث شد او برای دومین بار موفق به دریافت سیمرغ بلورین جشنواره فیلم فجر شود این بار در بخش بهترین بازیگر نقش مکمل مرد.

آدم برفی (۱۳۷۳) – تجربه ای در فضای طنز اجتماعی

فیلم «آدم برفی» ساخته داوود میرباقری یکی از آثار جنجالی و پرحاشیه دهه ۷۰ شمسی است که با موضوعی غیرمعمول فضای طنز را با مسائل اجتماعی ترکیب کرده است.

داریوش ارجمند در این فیلم در کنار اکبر عبدی بهروز وثوقی و آتنه فقیه نصیری نقش آفرینی کرده و حضوری متفاوت نسبت به آثار جدی ترش دارد.

با اینکه این فیلم با مخالفت هایی روبرو شد و چندین سال توقیف بود اما پس از اکران عمومی به یکی از پرمخاطب ترین فیلم های آن دوران تبدیل شد. نقش ارجمند در این اثر گرچه کم حجم تر از دیگر آثارش بود اما به خوبی توانست طنز تلخ فیلم را در قالب شخصیت خود بازتاب دهد.

جستجوگر (۱۳۷۳) – نگاهی به مسئله عدالت و معنویت

در فیلم «جستجوگر» به کارگردانی محمدعلی سجادی ارجمند در نقش شخصیتی جستجوگر در معنای دقیق کلمه ظاهر می شود. این فیلم با فضای تأمل برانگیز و مضمونی اخلاقی یکی از تجربیات خاص و متفاوت او در سینمای ایران محسوب می شود.

شخصیت او در این فیلم بازتابی از دغدغه های فلسفی و معنوی انسانی است که در میان مفاهیم پیچیده و گاه متضاد به دنبال حقیقت می گردد. این نقش آفرینی بار دیگر انعطاف ارجمند در پذیرش نقش های عمیق و معناگرا را ثابت کرد.

مسافر ری (۱۳۷۹) – روایت زندگی عبدالعظیم حسنی

«مسافر ری» به کارگردانی داوود میرباقری اثری تاریخی و مذهبی با محوریت زندگی حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) است. در این فیلم که به لحاظ تولید یکی از آثار بزرگ سینمای ایران محسوب می شود ارجمند در نقش مهمی ظاهر شده و با اجرای مستحکم خود فضای تاریخی اثر را باورپذیر و زنده نگه داشته است.

ارجمند به خوبی از پس فضای تاریخی فیلم برآمد و با وقار و تسلط خاص خود به اعتبار کلی فیلم افزود.

سریال امام علی (۱۳۷۰) – مالک اشتر شخصیتی اسطوره ای در قاب تلویزیون

نقش «مالک اشتر نخعی» در سریال فاخر و ماندگار «امام علی» به کارگردانی داوود میرباقری یکی از برجسته ترین نقش آفرینی های داریوش ارجمند در تلویزیون است. این شخصیت که در تاریخ اسلام جایگاهی ویژه دارد در این سریال به شکلی حماسی انسانی و در عین حال واقع گرایانه به تصویر کشیده شد.

ارجمند با قدرت بیان حس درونی و بدن قوی خود توانست نقش مالک را به یکی از تأثیرگذارترین چهره های تلویزیونی تبدیل کند. این سریال نه تنها در ایران بلکه در بسیاری از کشورهای منطقه نیز دیده و تحسین شد.

سریال ستایش (۱۳۸۹ تا ۱۴۰۱) – حشمت فردوس از نماد پدرسالاری تا تحول شخصیتی

نقش «حشمت فردوس» در سه فصل سریال «ستایش» یکی از پیچیده ترین و محبوب ترین شخصیت های تلویزیونی سال های اخیر بود. این شخصیت با تمام خشونت جدیت و لجاجت اولیه اش در طول سریال دچار تحولی درونی می شود که این روند با بازی ظریف و دقیق داریوش ارجمند به یکی از نقاط قوت سریال بدل شد.

ارجمند با خلق این کاراکتر ثابت کرد که حتی در نقش هایی که پتانسیل نفرت انگیز بودن دارند می توان رگه هایی از انسانیت و تحول را به تصویر کشید. این نقش برای او تندیس حافظ بهترین بازیگر مرد تلویزیون را نیز به ارمغان آورد.

جوایز و افتخارات داریوش ارجمند

داریوش ارجمند در طول بیش از چهار دهه فعالیت مستمر در سینما تلویزیون و تئاتر ایران همواره مورد توجه منتقدان داوران جشنواره ها و مردم قرار گرفته است.

آثار شاخص و بازی های درخشان او نه تنها باعث تحسین عمومی شدند بلکه منجر به دریافت جوایز معتبر ملی نیز گشتند. در ادامه مهم ترین افتخارات هنری و فرهنگی این بازیگر برجسته مرور می شود.

سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد برای فیلم «ناخدا خورشید» – جشنواره فیلم فجر (1365)

یکی از نقطه عطف های درخشان در کارنامه هنری داریوش ارجمند نقش آفرینی در فیلم ماندگار «ناخدا خورشید» به کارگردانی ناصر تقوایی است.

این فیلم اقتباسی هنرمندانه از رمان «داشتن و نداشتن» اثر ارنست همینگوی بود که با بهره گیری از فضای جنوب ایران داستانی بومی و تأثیرگذار را روایت می کرد.نقش «ناخدا» با بازی تحسین برانگیز ارجمند شخصیتی پیچیده مقتدر و در عین حال انسانی بود.

قدرت بیان زبان بدن قوی و درک عمیق از نقش باعث شد او موفق به دریافت سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد از چهارمین جشنواره فیلم فجر در سال 1365 شود. این جایزه یکی از نخستین و پرافتخارترین موفقیت های او در عرصه سینما محسوب می شود.

سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد برای فیلم «سگ کشی» – جشنواره فیلم فجر (1379)

در سال 1379 داریوش ارجمند بار دیگر در جشنواره فیلم فجر درخشید. این بار در فیلم «سگ کشی» به کارگردانی بهرام بیضایی که یکی از آثار پیچیده و تحلیلی سینمای ایران به شمار می رود حضور یافت. او در این فیلم در نقش «سیامک» مردی از طبقه روشنفکر اما گرفتار در تناقضات اجتماعی ظاهر شد.

نقش مکمل ولی تاثیرگذار او به اندازه ای چشم گیر بود که سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد را در هجدهمین جشنواره فیلم فجر به خود اختصاص داد. بازی او در این فیلم نمونه ای از عمق شخصیت پردازی و توانایی بی نظیرش در ایفای نقش های چندلایه است.

تندیس حافظ بهترین بازیگر مرد تلویزیون برای سریال «ستایش» – جشن حافظ (1394)

با وجود سابقه درخشان در سینما داریوش ارجمند در تلویزیون نیز به یکی از محبوب ترین چهره های بازیگری تبدیل شد. نقش «حشمت فردوس» در سریال «ستایش» به کارگردانی سعید سلطانی از جمله ماندگارترین و پرچالش ترین نقش های او به شمار می رود.

این شخصیت ترکیبی از خشونت قدرت پدرسالاری و در نهایت دگرگونی و تحول بود.نقش آفرینی او در این مجموعه به قدری تأثیرگذار بود که در پانزدهمین جشن دنیای تصویر (جشن حافظ) در سال 1394 موفق به دریافت تندیس بهترین بازیگر مرد تلویزیون شد.

این جایزه نشان دهنده محبوبیت و قدرت تأثیرگذاری او در میان عموم مخاطبان بود چرا که جشن حافظ برخلاف جشنواره های دولتی براساس آرای مخاطبان و منتقدان خصوصی برگزار می شود.

نشان درجه یک فرهنگ و هنر – وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (1392)

فراتر از جوایز مربوط به بازیگری داریوش ارجمند به دلیل فعالیت های مستمر و تأثیرگذار در اعتلای فرهنگ و هنر ایران در سال 1392 از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نشان درجه یک فرهنگ و هنر را دریافت کرد.

این نشان یکی از عالی ترین افتخارات فرهنگی کشور است که تنها به هنرمندانی اعطا می شود که در سطح ملی و بین المللی نقشی مؤثر و پایدار ایفا کرده اند.

ارجمند با دریافت این نشان در کنار دیگر نام آوران عرصه فرهنگ ایران قرار گرفت. این افتخار به نوعی مهر تأیید نهادهای رسمی بر جایگاه بی بدیل او در عرصه هنرهای نمایشی کشور بود.

تنوع ژانری در آثار داریوش ارجمند از تاریخی تا معاصر

یکی از وجوه تمایز در کارنامه هنری داریوش ارجمند تنوع ژانری آثار اوست. او تنها محدود به ایفای نقش در آثار تاریخی یا مذهبی نبوده بلکه در فیلم های اجتماعی طنز سیاسی و حتی درام های خانوادگی نیز حضوری پررنگ داشته است.

این تنوع باعث شده تا مخاطبان گسترده تری با بازی های او ارتباط برقرار کنند. ارجمند می تواند در یک فیلم فلسفی مانند «سگ کشی» مخاطب را به تفکر وادارد و در اثری خانوادگی چون «ستایش» مخاطب عام را جذب کند این قدرت تطبیق پذیری نشانه ای از درک عمیق او از نقش و متن است.

همکاری با کارگردانان مطرح سینمای ایران

داریوش ارجمند در طول سال های فعالیت خود با برخی از مهم ترین و تأثیرگذارترین کارگردانان سینمای ایران همکاری داشته است. ناصر تقوایی بهرام بیضایی مسعود کیمیایی داوود میرباقری ابراهیم حاتمی کیا علی حاتمی و مجید مجیدی تنها بخشی از فهرست بلندبالای کارگردانانی هستند که از حضور او بهره برده اند.

این همکاری ها باعث شده تا ارجمند در برخی از بهترین و ماندگارترین پروژه های سینمای ایران نقش آفرینی کند و همین تعامل با کارگردانان بزرگ مسیر حرفه ای او را پخته تر و غنی تر کرده است.

قدرت انتخاب نقش و وفاداری به کیفیت

بر خلاف برخی بازیگران که صرفاً برای حضور مستمر در قاب تصویر تن به نقش های کم ارزش می دهند داریوش ارجمند همواره با وسواس خاصی نقش هایش را انتخاب کرده است.

حتی در دوره هایی که کم کار بوده هیچ گاه کیفیت آثار خود را فدای کمیت نکرده است. این دقت در انتخاب نقش و فیلمنامه باعث شده تا نام او با احترام و اعتماد از سوی مخاطبان همراه باشد.

هرگاه نام داریوش ارجمند در تیتراژ فیلم یا سریالی دیده می شود انتظاری از کیفیت و بازی حرفه ای در ذهن مخاطب شکل می گیرد.

شخصیت پردازی های ماندگار در حافظه جمعی

شخصیت هایی مانند ناخدا در «ناخدا خورشید» مالک اشتر در «امام علی» سیامک در «سگ کشی» و حشمت فردوس در «ستایش» هر یک به گونه ای در حافظه جمعی مخاطبان ایرانی ماندگار شده اند.

نکته قابل توجه این است که ارجمند در هر یک از این شخصیت ها توانسته از طریق میمیک چهره لحن صدا زبان بدن و حتی سکوت های معنا دار لایه های مختلف روحی و روانی آن شخصیت را به تصویر بکشد.

این جزئی نگری و عمق در شخصیت پردازی باعث شده تا نقش های او فقط تصویری گذرا روی پرده نباشند بلکه به بخشی از فرهنگ عمومی تبدیل شوند.

سبک بازیگری داریوش ارجمند

داریوش ارجمند به خاطر صدای گرم بیان قوی و توانایی در ایفای نقش های پیچیده و متنوع شناخته می شود. او در نقش های تاریخی مذهبی و اجتماعی با قدرت بازیگری خود توانسته است شخصیت های ماندگاری را خلق کند.

نقش آفرینی های او همواره با دقت و عمق همراه بوده و توانسته است احساسات و تفکرات شخصیت ها را به خوبی به مخاطب منتقل کند.

بازخورد منتقدان درباره بازی های داریوش ارجمند

داریوش ارجمند همواره مورد توجه منتقدان سینمایی و هنری ایران بوده است. نقدهایی که درباره بازی های او نوشته شده اند غالباً به مهارت او در کنترل احساسات استفاده از زبان بدن نوع بیان و نگاه نافذش اشاره کرده اند.

منتقدانی چون هوشنگ گلمکانی مجید اسلامی و پرویز جاهد بارها از بازی او به عنوان نمونه ای از «بازی کنترل شده با بار درونی بالا» نام برده اند.در نقدهایی که درباره «ناخدا خورشید» نوشته شد اغلب تأکید بر این بود که ارجمند موفق شده یک ناخدای جنوبی را نه صرفاً با لهجه و لباس بلکه با جوهر شخصیت و درون مایه فرهنگی اش به تصویر بکشد.

همین طور در مورد «سگ کشی» بسیاری از منتقدان عملکرد او را یکی از عناصر موفقیت فیلم دانسته اند و معتقد بودند بدون حضور او بار معنایی نقش کمتر منتقل می شد.

در فضای تلویزیون نیز اگرچه سریال «ستایش» گاهی با انتقادات محتوایی روبرو شد اما بازی داریوش ارجمند تقریباً همواره مورد ستایش قرار گرفت. رسانه ها و کارشناسان با اشاره به تحول روانی شخصیت حشمت فردوس در طول سریال ارجمند را عاملی مهم در حفظ جذابیت و پیوستگی سریال دانسته اند.

توجه رسانه ها به نقش های تاریخی ارجمند

نقش آفرینی های داریوش ارجمند در آثار تاریخی به ویژه در سریال هایی چون «امام علی» «مسافر ری» و «روز واقعه» همواره با تحلیل هایی درباره هماهنگی شخصیت تاریخی با اجرای بازیگر همراه بوده است.

در مقالات متعدد منتشر شده در روزنامه اطلاعات روزنامه کیهان و پایگاه خبری تسنیم از نحوه ایفای نقش «مالک اشتر» در سریال «امام علی» به عنوان الگویی از «قدرت نمایشی همراه با پرهیز از اغراق» یاد شده است.

در یادداشتی در روزنامه ایران به مناسبت بیست سالگی پخش این سریال داریوش ارجمند «یکی از معدود بازیگرانی» توصیف شد که توانسته اند در چارچوب فضای مذهبی-تاریخی از کلیشه پردازی عبور کرده و شخصیتی انسانی بااحساس و متقاعدکننده خلق کنند.

واکنش شبکه های اجتماعی به دیالوگ ها و شخصیت ها

با گسترش فضای مجازی و افزایش نقش شبکه های اجتماعی در شکل دهی افکار عمومی شخصیت هایی چون حشمت فردوس حتی به موضوع ترندها و شوخی های اینترنتی نیز بدل شدند.

کاربران در توییتر اینستاگرام و کلاب هاوس بارها دیالوگ های این شخصیت را بازنشر کرده اند و برخی دیالوگ های او نظیر «من آدم بی حساب و کتابی نیستم» یا «تا من هستم کسی حق نداره.» به اصطلاح «میم اینترنتی» شدند.

جالب این جاست که برخلاف بسیاری از شخصیت های سریالی که در طول زمان فراموش می شوند محبوبیت شخصیت های ارجمند در فضای مجازی با گذشت زمان گسترش یافت. این اتفاق به وضوح بیانگر نفوذ فرهنگی و رسانه ای بازی های اوست.

زندگی شخصی داریوش ارجمند

داریوش ارجمند در سال 1352 با فرشته یغمایی ازدواج کرد. ثمره این ازدواج سه فرزند به نام های امیرسام امیریل و یلدا است. امیرسام در انگلستان ساکن است و در رشته سینما تحصیل کرده است.

امیریل نیز در ایران به فعالیت های هنری مشغول است. یلدا پس از تحصیل در مالزی به ایران بازگشت و در رشته دندانپزشکی فعالیت می کند.

فعالیت های دیگر داریوش ارجمند

علاوه بر بازیگری داریوش ارجمند در زمینه های مختلفی فعالیت داشته است. او در سال های 1382 تا 1389 مجری برنامه تلویزیونی «طلوع ماه» بود.

همچنین از سال 1396 به عنوان استاد رشته سینما در دانشگاه پارس مشغول به تدریس است. در سال 1391 نیز به عنوان سخنگوی فدراسیون پهلوانی و زورخانه ای منصوب شد.

داریوش ارجمند با بیش از چهار دهه فعالیت هنری نقش های ماندگاری را در ذهن مخاطبان ثبت کرده است. او با توانایی های بازیگری خود به یکی از چهره های برجسته سینما و تلویزیون ایران تبدیل شده و همچنان در عرصه هنر فعال است.