تاسیسات هسته ای فوردو ایران

تاسیسات هسته ای فوردو ایران قلب برنامه غنی سازی ایران

تاسیسات هسته ای فوردو چیست؟

تاسیسات هسته ای فوردو یکی از مهم ترین سایت های هسته ای جمهوری اسلامی ایران است که در نزدیکی شهر قم و در دل کوه های زاگرس قرار دارد.

این مرکز که با هدف اصلی غنی سازی اورانیوم طراحی شده به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص و امنیت بالا نقش بسیار مهمی در برنامه هسته ای ایران ایفا می کند. نام فوردو طی سال های اخیر همواره در مذاکرات بین المللی و گزارش های آژانس بین المللی انرژی اتمی مطرح بوده است.

موقعیت مکانی تاسیسات هسته ای فوردو کجاست؟

تاسیسات فوردو در جنوب شهر قم و در نزدیکی روستای فوردو قرار دارد. این مرکز در حدود 25 کیلومتری قم و 160 کیلومتری جنوب تهران واقع شده و در دل کوه مستقر شده است. محل احداث این سایت به گونه ای انتخاب شده که از حملات هوایی مستقیم مصون باشد و بتواند در شرایط بحران نیز به فعالیت خود ادامه دهد.

هدف از ساخت تاسیسات فوردو چه بود؟

هدف اصلی از ساخت تاسیسات فوردو ایجاد مرکزی امن برای غنی سازی اورانیوم با درصدهای مختلف به ویژه برای تولید سوخت هسته ای و همچنین حفظ توان بومی در فناوری هسته ای بوده است.

این مرکز در واکنش به تهدیدات خارجی و برای اطمینان از تداوم برنامه هسته ای کشور حتی در صورت حمله به دیگر مراکز هسته ای مانند نطنز ساخته شد.

تاریخچه ساخت و بهره برداری از فوردو

ساخت تاسیسات فوردو به طور رسمی در اوایل دهه 2000 آغاز شد اما فعالیت های آن تا مدت ها به صورت محرمانه انجام می گرفت. در سال 2009 کشورهای غربی از طریق اطلاعات اطلاعاتی وجود این سایت را فاش کردند و ایران نیز وجود آن را تأیید نمود.

از آن زمان تاکنون فوردو نقش کلیدی در فرآیند غنی سازی ایفا کرده و بارها تحت بازرسی آژانس بین المللی انرژی اتمی قرار گرفته است.

ظرفیت غنی سازی اورانیوم در فوردو چقدر است؟

بر اساس گزارش های رسمی و غیررسمی تاسیسات فوردو در ابتدا ظرفیت نصب حدود 3,000 سانتریفیوژ از نوع IR-1 را داشت. با گذر زمان و ارتقاء فناوری ایران اقدام به نصب سانتریفیوژهای پیشرفته تر در این مرکز کرد.

به طور خاص سانتریفیوژهای IR-6 و IR-2m نیز در این سایت به کار گرفته شدند. طبق برخی گزارش ها ظرفیت غنی سازی فوردو اکنون به بیش از 20 درصد نیز رسیده است.

نقش فوردو در توافق هسته ای برجام چه بود؟

در توافق هسته ای سال 2015 (برجام) ایران متعهد شد که تاسیسات فوردو را به یک مرکز تحقیقاتی بدون فعالیت غنی سازی تبدیل کند. بر اساس برجام تنها 1,044 سانتریفیوژ مجاز به فعالیت در این مرکز بودند و اورانیوم غنی سازی شده در آن نگهداری نمی شد.

با خروج آمریکا از برجام در سال 2018 ایران نیز به تدریج محدودیت های تعیین شده را کاهش داد و مجدداً غنی سازی در فوردو را از سر گرفت.

فعالیت های تحقیقاتی و علمی در سایت فوردو

علاوه بر غنی سازی اورانیوم در تاسیسات فوردو فعالیت های تحقیقاتی و علمی نیز انجام می شود. پژوهش در زمینه های فیزیک هسته ای شیمی هسته ای تولید رادیوداروها و استفاده از ایزوتوپ های پایدار بخشی از این فعالیت ها هستند. این بخش ها به ویژه پس از محدودیت های برجامی توسعه یافتند تا مرکز بتواند کارکردهای غیرنظامی نیز داشته باشد.

اقدامات حفاظتی و امنیتی در تاسیسات فوردو

به دلیل اهمیت بالای تاسیسات فوردو اقدامات حفاظتی ویژه ای در آنجا صورت گرفته است. این سایت در اعماق زمین و در داخل کوه ساخته شده تا در برابر حملات هوایی و موشکی مقاوم باشد. همچنین لایه های متعددی از سیستم های امنیتی کنترل دسترسی دوربین های مداربسته و نیروهای امنیتی از تاسیسات محافظت می کنند.

تفاوت فوردو با دیگر سایت های هسته ای ایران چیست؟

برخلاف سایت نطنز که بیشتر بر روی غنی سازی در مقیاس صنعتی تمرکز دارد فوردو به دلیل موقعیت مکانی خاص خود بیشتر به عنوان یک مرکز استراتژیک و پشتیبان شناخته می شود. همچنین در فوردو ظرفیت فعالیت های تحقیقاتی و آزمایشی بیشتر فراهم شده و امکان نصب سانتریفیوژهای پیشرفته تر وجود دارد.

بازتاب های بین المللی فعالیت های فوردو

تاسیسات فوردو همواره یکی از موضوعات حساس در مذاکرات هسته ای ایران با گروه 5+1 بوده است. کشورهای غربی از وجود این سایت ابراز نگرانی کرده اند چراکه غنی سازی در این مرکز در صورت ادامه می تواند قابلیت ساخت سلاح هسته ای را فراهم کند.

بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی بارها از فوردو بازدید کرده اند و گزارش هایی درباره سطح غنی سازی و نوع سانتریفیوژهای نصب شده منتشر کرده اند.

میزان غنی سازی اورانیوم در فوردو تا سال 2025

تا اوایل سال 2025 ایران توانسته در تاسیسات فوردو غنی سازی اورانیوم تا سطح 60 درصد را نیز انجام دهد. این سطح از غنی سازی که بسیار نزدیک به سطح مورد نیاز برای تسلیحات هسته ای است نگرانی های بین المللی را افزایش داده و فشارهای دیپلماتیک بر ایران را بیشتر کرده است.

جمهوری اسلامی ایران تأکید دارد که این فعالیت ها کاملاً صلح آمیز و در چارچوب معاهده عدم اشاعه سلاح های هسته ای (NPT) است.

آیا تاسیسات فوردو قابلیت تولید سلاح هسته ای دارد؟

به لحاظ فنی در صورتی که اورانیوم تا سطح بالای 90 درصد غنی شود می تواند برای ساخت سلاح هسته ای مورد استفاده قرار گیرد. با توجه به نوع سانتریفیوژها و سطح فعلی غنی سازی در فوردو کارشناسان بر این باورند که این مرکز دارای ظرفیت بالقوه برای تولید مواد شکافت پذیر در سطح نظامی است اگرچه ایران بارها اعلام کرده که برنامه هسته ای اش اهداف نظامی ندارد.

تاثیر تحریم ها بر فعالیت های فوردو

تحریم های بین المللی به ویژه تحریم های آمریکا تأثیر قابل توجهی بر روند توسعه تاسیسات فوردو داشته اند. محدودیت در واردات قطعات پیشرفته مشکلات در تأمین مواد اولیه و موانع مالی از جمله چالش هایی بوده اند.

که ایران برای حفظ و گسترش این سایت با آن ها مواجه شده است. با این حال توانمندی های داخلی و دانش بومی موجب شده که این مرکز همچنان فعال باقی بماند.

آینده تاسیسات هسته ای فوردو چه خواهد بود؟

آینده فوردو بستگی زیادی به روند مذاکرات هسته ای تعاملات بین المللی و تصمیمات داخلی ایران دارد. در صورت دستیابی به توافقی جدید ممکن است فعالیت های این سایت بار دیگر محدود شود یا به سمت اهداف غیرنظامی هدایت گردد. اما در صورت تداوم تنش ها فوردو احتمالاً به توسعه بیشتر تجهیزات غنی سازی و تحقیقاتی خود ادامه خواهد داد.

فوردو نقطه ثقل راهبرد هسته ای ایران

تاسیسات هسته ای فوردو به عنوان یکی از مهم ترین بخش های برنامه هسته ای ایران دارای اهمیت راهبردی بسیار بالایی است. این مرکز نه تنها نماد توانمندی فنی و علمی ایران در حوزه هسته ای است بلکه از نظر سیاسی و دیپلماتیک نیز همواره در کانون توجهات جهانی قرار داشته است. با توجه به روندهای فعلی فوردو همچنان یکی از بازیگران اصلی در معادلات هسته ای ایران و جهان باقی خواهد ماند.