سید روح الله موسوی خمینی مشهور به روح الله خمینی در تاریخ رسمی 1 مهر 1281 (بر اساس شناسنامه) در شهر Khomeyn یا خمین واقع در استان مرکزی ایران متولد شد. برخی منابع تاریخی تاریخ تولد او را 24 September 1902 2 مهر 1281 ذکر کرده اند.

خانواده او از نسل روحانیان برجسته منطقه به شمار می رفتند. پدرش آیت الله سید مصطفی موسوی خمینی چند ماه پس از تولد روح الله در یک حادثه به قتل رسید و سرپرستی او به مادر عمه و برادر بزرگ ترش سپرده شد.روح الله از همان دوران کودکی وارد آموزش های قرآنی ادبی و فقهی شد. در پنج سالگی مادر و عمه اش را از دست داد و برادرش آیت الله پسندیده عهده دار سرپرستی و آموزش او شد.

این اتفاقات باعث شد که شخصیت روحی و فکری خمینی از همان کودکی با مفاهیم معنوی و مذهبی پیوند بخورد. او بعدها تحصیلات خود را در حوزه های علمیه Esfahan Arak و در نهایت Qom ادامه داد و نزد استادان برجسته ای همچون آیت الله عبدالکریم حائری یزدی به فراگیری فقه اصول و فلسفه پرداخت.

تحصیلات حوزوی و شکل گیری فکری سید روح الله خمینی

از سال های نخست تحصیل در Qom روح الله خمینی علاقه زیادی به فلسفه عرفان و فقه نشان داد. او علاوه بر علوم رایج حوزه به مباحث اخلاقی و اجتماعی نیز توجه ویژه داشت. در حدود دهه ۱۳۴۰ شمسی عنوان اجتهاد و مرجع تقلید را کسب کرد و به تدریس فقه اصول فلسفه و اخلاق پرداخت.یکی از نقاط عطف فکری او نگارش کتاب کشف الاسرار در پاسخ به اثر ضد مذهبی احمد کسروی با عنوان «اسرار هزار ساله» بود.

این کتاب نه تنها دفاعیه ای از اصول شیعی به شمار می رفت بلکه اولین نمود تفکر سیاسی خمینی نیز محسوب می شود. او معتقد بود دین و سیاست از یکدیگر جدا نیستند و روحانیون باید نقش فعالی در اداره جامعه ایفا کنند. این ایده بعدها پایه گذار نظریه ولایت فقیه و حکومت اسلامی شد.

مخالفت با رژیم پهلوی و تبعید روح الله خمینی

با آغاز دهه ۱۳۴۰ شمسی و اجرای اصلاحات شاه موسوم به «انقلاب سفید» روح الله خمینی به یکی از منتقدان جدی رژیم پهلوی تبدیل شد. او در سخنرانی هایش سیاست های محمدرضا شاه را ضد اسلامی و وابسته به غرب توصیف کرد. این اعتراضات منجر به دستگیری و بازداشت او در 1963 شد. پس از آزادی مخالفت هایش شدت یافت و در November 1964 به دلیل اعتراض به کاپیتولاسیون و نفوذ آمریکا از ایران تبعید شد.

او ابتدا به Turkey و سپس به Najaf عراق رفت. دوران تبعید در نجف از مهم ترین مراحل زندگی فکری و سیاسی او به شمار می آید. خمینی در این دوره درس های فقهی خود را با موضوع حکومت اسلامی آغاز کرد و مبانی نظری ولایت فقیه را به صورت منسجم تدوین نمود. این دروس بعداً در قالب کتاب “Islamic Government Governance of the Jurist” منتشر شد و به عنوان مهم ترین اثر سیاسی او شناخته می شود.

تدوین اندیشه ولایت فقیه توسط سید روح الله خمینی

نظریه ولایت فقیه که توسط روح الله خمینی مطرح شد انقلابی در اندیشه سیاسی شیعه محسوب می شود. او معتقد بود تنها فقیه جامع الشرایط می تواند ضامن اجرای احکام اسلامی در سطح جامعه باشد و باید در رأس نظام سیاسی قرار گیرد.

این ایده که در کتاب حکومت اسلامی به تفصیل توضیح داده شد بعدها در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نهادینه گردید.پس از پیروزی انقلاب ۱۹۷۹ ولایت فقیه به عنوان بالاترین مقام سیاسی و دینی کشور معرفی شد و خمینی اولین فردی بود که این مقام را به دست آورد. این نظریه نه تنها در ایران بلکه در جنبش های اسلام گرای منطقه نیز تأثیر گذاشت و الگویی جدید از حکومت دینی ارائه داد.

نقش روح الله خمینی در انقلاب اسلامی ایران

در اواخر دهه ۱۹۷۰ موج نارضایتی های مردمی از وضعیت سیاسی و اقتصادی ایران اوج گرفت. روح الله خمینی که در آن زمان در Paris اقامت داشت با ارسال پیام ها و بیانیه ها به سازمان دهی تظاهرات و اعتصابات کمک کرد. این پیام ها به سرعت در میان مردم پخش می شد و نقش مهمی در ایجاد اتحاد بین مخالفان حکومت پهلوی داشت.در 1 February 1979 پس از ۱۴ سال تبعید خمینی به ایران بازگشت.

استقبال میلیونی مردم از او یکی از بزرگ ترین تجمعات تاریخ ایران محسوب می شود. تنها ده روز بعد رژیم پهلوی سقوط کرد و جمهوری اسلامی اعلام شد. در April 1979 همه پرسی تغییر نظام برگزار شد که بیش از ۹۷٪ رأی دهندگان به تأسیس جمهوری اسلامی رأی مثبت دادند. خمینی به عنوان رهبر انقلاب و ولی فقیه منصوب شد.

حکومت روح الله خمینی به عنوان رهبر معظم انقلاب

پس از استقرار جمهوری اسلامی روح الله خمینی عملاً بالاترین مقام سیاسی و مذهبی کشور شد. او نظارت کامل بر قوای سه گانه سیاست گذاری داخلی و خارجی و تعیین خطوط کلی نظام داشت. در این دوره قوانینی مانند حجاب اجباری محدودیت های اجتماعی و فرهنگی و تشکیل نهادهای انقلابی چون سپاه پاسداران و بسیج به دستور و حمایت او انجام شد.در عرصه سیاست خارجی خمینی مواضع ضدآمریکایی و ضدشوروی اتخاذ کرد.

بحران گروگان گیری سفارت آمریکا در November 1979 که طی آن ۵۲ دیپلمات آمریکایی به مدت ۴۴۴ روز گروگان گرفته شدند یکی از مهم ترین وقایع دوران رهبری او بود و تأثیر عمیقی بر روابط بین الملل ایران گذاشت.

جنگ ایران و عراق و نقش سید روح الله خمینی در بحران ملی

در September 1980 جنگ ایران و عراق آغاز شد. خمینی این جنگ را «نعمت» نامید و آن را فرصتی برای تثبیت نظام جدید دانست. او تا سال 1988 بر ادامه جنگ اصرار داشت و نهایتاً پذیرش قطعنامه ۵۹۸ سازمان ملل را به «نوشیدن جام زهر» تشبیه کرد.این جنگ بیش از هشت سال به طول انجامید و تأثیرات گسترده ای بر اقتصاد جامعه و سیاست ایران گذاشت. نقش خمینی در هدایت این بحران و تصمیم گیری های کلیدی او همچنان محل بحث و بررسی تاریخی است.

آثار علمی و دینی روح الله خمینی و میراث فکری

روح الله خمینی علاوه بر فعالیت های سیاسی یک فقیه و عارف برجسته نیز بود. او بیش از ۴۰ کتاب در زمینه فقه اصول عرفان و اخلاق نوشت. کتاب «چهل حدیث» و «آداب الصلوة» از آثار مهم او در حوزه اخلاق اسلامی هستند.خمینی همچنین به شعر و ادبیات علاقه داشت و پس از مرگش دیوان شعری شامل حدود ۳۰۰ غزل منتشر شد. این اشعار بیشتر مضامین عرفانی و اخلاقی داشتند و وجه دیگری از شخصیت او را نشان می دادند.

درگذشت روح الله خمینی و مراسم ملی و میراث پس از فوت

روح الله خمینی در 3 June 1989 در تهران و در محل اقامت خود در جماران درگذشت. مرگ او به عنوان یک رویداد ملی پنج روز عزای عمومی در پی داشت. مراسم تشییع پیکر او با حضور حدود ۱۰ میلیون نفر برگزار شد و به عنوان یکی از بزرگ ترین مراسم های خاکسپاری جهان ثبت گردید.پیکر او در جنوب تهران و در مجموعه Behesht‑e Zahra به خاک سپرده شد. آرامگاه خمینی بعدها به یک مجموعه فرهنگی و زیارتی بزرگ تبدیل شد که هر ساله میزبان میلیون ها زائر داخلی و خارجی است.

تاثیر جهانی روح الله خمینی و اندیشه «خمینی سم»

اندیشه های روح الله خمینی تأثیر زیادی بر جنبش های اسلامی در خاورمیانه گذاشت. مفاهیمی مانند استقلال از سلطه غرب حکومت اسلامی و ولایت فقیه به عنوان اصول کلیدی «خمینی سم» شناخته می شوند. این اندیشه ها به ویژه در لبنان عراق و دیگر کشورهای منطقه الهام بخش گروه های مقاومت اسلامی شد.تحلیل گران معتقدند که میراث فکری خمینی تا امروز بر سیاست داخلی و خارجی ایران سایه افکنده و بسیاری از ساختارهای نظام جمهوری اسلامی بر اساس اندیشه های او بنا شده اند.

آثار فرهنگی و تفسیر فکری درباره روح الله خمینی

پژوهشگران معاصر تلاش کرده اند ابعاد کمتر شناخته شده شخصیت خمینی را بررسی کنند. از جمله مطالعات دانشگاه استنفورد درباره اشعار او که نشان می دهد خمینی علاوه بر یک رهبر سیاسی و دینی شاعری با گرایش های عرفانی نیز بوده است. کتاب ها و مقالات بسیاری درباره زندگی اندیشه و آثار او منتشر شده اند که تصویری چندوجهی از این شخصیت تاریخی ارائه می دهند.

سید روح الله خمینی

روح الله خمینی یکی از تأثیرگذارترین شخصیت های قرن بیستم ایران است. از تولد در یک خانواده مذهبی تا تبعید رهبری انقلاب اسلامی تأسیس جمهوری اسلامی و در نهایت مرگ و میراث گسترده اش زندگی او سرشار از نقاط عطف تاریخی است. اندیشه های سیاسی دینی و فرهنگی او همچنان بر ساختار حکومت ایران و تحولات منطقه تأثیرگذار است و بررسی شخصیت او بدون در نظر گرفتن این ابعاد چندلایه ممکن نیست.