ازبکستان

کشور ازبکستان (به انگلیسی Uzbekistan) کشوری محصور در خشکی در آسیای مرکزی است که با تاریخ غنی معماری اسلامی باشکوه منابع طبیعی فراوان و موقعیت ژئوپلتیکی مهم شناخته می شود. این کشور یکی از بزرگ ترین جمهوری های شوروی سابق بود که پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال 1991 به استقلال دست یافت.

موقعیت جغرافیایی ازبکستان روی نقشه جهان

ازبکستان در منطقه ی آسیای مرکزی قرار دارد و با کشورهای قزاقستان ترکمنستان افغانستان تاجیکستان و قرقیزستان هم مرز است. این کشور کاملاً محصور در خشکی است و یکی از تنها دو کشور در جهان محسوب می شود که نه تنها خودش مرز آبی ندارد بلکه تمام کشورهای همسایه اش نیز دسترسی به دریا ندارند (کشور دیگر لیختن اشتاین است).

مساحت ازبکستان حدود 447,400 کیلومتر مربع است که آن را در رتبه 56 بزرگ ترین کشورهای دنیا قرار می دهد. پایتخت آن شهر تاریخی تاشکند است که در شمال شرقی کشور واقع شده.

جمعیت ازبکستان چقدر است؟

بر اساس آمار سال 2024 جمعیت ازبکستان حدود 36 میلیون نفر تخمین زده می شود. این کشور پرجمعیت ترین کشور آسیای مرکزی است و رشد جمعیتی بالایی دارد.

بیش از 80 درصد جمعیت از قوم ازبک هستند. اقوام دیگر شامل تاجیک ها قزاق ها قرقیزها روس ها کره ای ها و ترکمن ها هستند. شهرهای بزرگ مانند تاشکند سمرقند بخارا و نمنگان بیشترین تراکم جمعیتی را دارند.

زبان رسمی ازبکستان چیست؟

زبان رسمی کشور ازبکستان ازبکی است. این زبان از شاخه زبان های ترکی و با الفبای لاتین نوشته می شود. در گذشته الفبای سیریلیک مورد استفاده بود اما از دهه 1990 به تدریج الفبای لاتین جایگزین شد.

زبان روسی هنوز هم به عنوان زبان دوم در بسیاری از محافل رسمی رسانه ها و تجارت به کار می رود. در برخی مناطق مانند سمرقند و بخارا زبان تاجیکی نیز رایج است.

دین در کشور ازبکستان

اسلام دین غالب در ازبکستان است و حدود 90 درصد جمعیت مسلمان هستند. بیشتر مسلمانان ازبکستان پیرو مذهب سنی (حنفی) هستند اگرچه گروه های کوچکی از شیعیان نیز وجود دارند.

اقلیت های مذهبی مانند مسیحیان ارتدوکس روس کاتولیک ها و یهودیان نیز در کشور زندگی می کنند. ازبکستان از نظر قانونی یک کشور سکولار است و فعالیت های مذهبی تحت نظارت دولت انجام می شود.

پایتخت ازبکستان کجاست؟

تاشکند (Tashkent) پایتخت و بزرگ ترین شهر ازبکستان است. این شهر یکی از کهن ترین مراکز تمدن در آسیای میانه است که در طول تاریخ شاهد حکومت ها و فرهنگ های مختلف بوده است.

امروزه تاشکند به عنوان مرکز سیاسی اقتصادی فرهنگی و آموزشی کشور شناخته می شود و دارای زیرساخت های مدرن شهری حمل ونقل پیشرفته و مراکز علمی و هنری متعدد است.

تاریخچه ازبکستان از باستان تا امروز

تاریخ ازبکستان بخشی جدایی ناپذیر از تاریخ جاده ابریشم و شاهراه بازرگانی شرق و غرب است. شهرهای باستانی سمرقند بخارا خیوه و تاشکند از مهم ترین مراکز تمدنی علمی و مذهبی جهان اسلام بوده اند.

در طول تاریخ این منطقه تحت سلطه امپراتوری های بزرگی چون هخامنشیان اسکندر مقدونی سامانیان غزنویان تیموریان و سرانجام خانات ازبک بوده است. پس از ورود روسیه تزاری در قرن نوزدهم ازبکستان به بخشی از امپراتوری روسیه و سپس اتحاد شوروی تبدیل شد.

در سال 1991 هم زمان با فروپاشی شوروی ازبکستان استقلال خود را اعلام کرد و اسلام کریم اف به عنوان اولین رئیس جمهور کشور به قدرت رسید.

ساختار سیاسی و حکومتی ازبکستان

ازبکستان یک جمهوری سکولار با نظام ریاست جمهوری متمرکز است. رئیس جمهور بالاترین مقام اجرایی و فرمانده کل نیروهای مسلح است. پارلمان کشور دو مجلس دارد مجلس قانون گذاری و مجلس سنا.

پس از درگذشت اسلام کریم اف در سال 2016 شوکت میرضیایف به عنوان رئیس جمهور جدید انتخاب شد. دوره ی ریاست جمهوری در ازبکستان 7 سال است. دولت جدید با رویکردی اصلاح طلبانه تر به روابط خارجی اقتصاد و آزادی های اجتماعی توجه بیشتری داشته است.

اقتصاد ازبکستان چگونه است؟

اقتصاد ازبکستان یکی از بزرگ ترین اقتصادهای در حال توسعه در آسیای مرکزی است. این کشور دارای منابع طبیعی عظیمی است از جمله

• گاز طبیعی

• نفت

• طلا

• اورانیوم

• پنبه

ازبکستان چهارمین تولیدکننده پنبه جهان است و صادرات این محصول بخش قابل توجهی از درآمد کشور را تشکیل می دهد. همچنین صنایع معدنی کشاورزی منسوجات و توریسم از دیگر ارکان اقتصادی ازبکستان هستند.

در سال های اخیر اصلاحات اقتصادی مانند خصوصی سازی کاهش مالیات و ایجاد مناطق آزاد تجاری منجر به رشد جذب سرمایه گذاری خارجی شده اند.

منابع طبیعی ازبکستان

ازبکستان یکی از غنی ترین کشورهای آسیای مرکزی از نظر منابع طبیعی است. این کشور دارای ذخایر قابل توجهی از

• طلا یکی از 10 کشور اول تولیدکننده طلا در جهان

• گاز طبیعی صادرات به روسیه چین افغانستان

• اورانیوم در زمره صادرکنندگان عمده اورانیوم جهان

• نقره مس و زغال سنگ

این منابع نقش مهمی در اقتصاد کشور و توسعه صنعت انرژی ایفا می کنند.

گردشگری در کشور ازبکستان؛ شهرهای تاریخی و جاده ابریشم

گردشگری ازبکستان در سال های اخیر رشد چشمگیری داشته و به عنوان یکی از جاذبه های مهم منطقه شناخته می شود. وجود آثار تاریخی معماری اسلامی بازارهای سنتی و میراث فرهنگی جاده ابریشم ازبکستان را به مقصدی ایده آل برای گردشگران تبدیل کرده است.

مهم ترین جاذبه های گردشگری

• سمرقند آرامگاه تیمور رصدخانه الغ بیگ میدان ریگستان

• بخارا مجموعه تاریخی لیابی حوض مدرسه های اسلامی برج های تاریخی

• خیوه شهر قدیمی ایتچان قلعه

• تاشکند موزه های مدرن مترو هنری پارک های سبز

در سال 2023 بیش از 6 میلیون گردشگر خارجی از ازبکستان بازدید کردند.

سیستم آموزشی و دانشگاه ها در ازبکستان

آموزش در ازبکستان رایگان و اجباری تا پایان دوره متوسطه است. دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی تحت نظارت وزارت آموزش فعالیت می کنند.

از مهم ترین دانشگاه ها می توان به موارد زیر اشاره کرد

• دانشگاه ملی ازبکستان

• دانشگاه فنی تاشکند

• دانشگاه اقتصاد جهانی

• دانشگاه اسلامی امام بخاری در بخارا

در سال های اخیر با هدف بین المللی سازی برخی دانشگاه ها با دانشگاه های خارجی همکاری داشته اند و برنامه هایی به زبان انگلیسی ارائه می دهند.

زیرساخت های حمل ونقل در ازبکستان

ازبکستان دارای یکی از گسترده ترین شبکه های راه آهن در آسیای مرکزی است که با کشورهای همسایه پیوند دارد. حمل ونقل جاده ای و هوایی نیز به سرعت در حال توسعه است.

فرودگاه بین المللی تاشکند مرکز اصلی پروازها است و به اروپا آسیا و خاورمیانه پرواز مستقیم دارد. همچنین خطوط قطار سریع السیر میان تاشکند و سمرقند باعث افزایش راحتی در سفرهای داخلی شده است.

وضعیت آزادی بیان و رسانه ها در ازبکستان

تا سال های پایانی حکومت اسلام کریم اف ازبکستان به عنوان یکی از کشورهایی با محدودیت های شدید آزادی بیان شناخته می شد. اما در سال های اخیر به ویژه پس از روی کار آمدن میرضیایف فضا اندکی بازتر شده است.

با این حال هنوز چالش هایی مانند محدودیت اینترنت سانسور رسانه ها و فشار بر خبرنگاران مستقل وجود دارد.

روابط بین المللی ازبکستان

کشور ازبکستان عضو سازمان هایی چون سازمان همکاری شانگهای سازمان کشورهای مستقل مشترک المنافع (CIS) و سازمان همکاری اسلامی است.

در سال های اخیر این کشور روابط خود را با کشورهای همسایه اتحادیه اروپا آمریکا و چین گسترش داده و به دنبال تبدیل شدن به پل ارتباطی اقتصادی بین شرق و غرب است.

چالش های پیش روی کشور ازبکستان

با وجود پیشرفت ها ازبکستان با چالش هایی مواجه است

• کم آبی و بحران دریاچه آرال

• وابستگی به صادرات مواد خام

• فساد اداری

• نرخ بیکاری در میان جوانان

• مهاجرت نیروی کار به روسیه

دولت تلاش دارد با اصلاحات ساختاری تنوع بخشی به اقتصاد و سرمایه گذاری در فناوری و آموزش این چالش ها را کنترل کند.

حقایق جالب درباره ازبکستان

• ازبکستان تنها کشور آسیای مرکزی است که با تمام همسایگان منطقه ای اش مرز زمینی دارد.

• خیوه یکی از شهرهای حفاظت شده در میراث جهانی یونسکو است.

• ازبک ها در طول سال چندین جشن سنتی از جمله نوروز و عید قربان را برگزار می کنند.

• ازبکستان از معدود کشورهایی است که دارای میدان طلای روباز بسیار وسیع است.