سومالی

َکشور سومالی (Smalie) یکی از کشورهای شرق آفریقا است که در منطقه شاخ آفریقا واقع شده و با خلیج عدن و اقیانوس هند مرزهای ساحلی طولانی دارد. این کشور از شمال با جیبوتی از غرب با اتیوپی و از جنوب غربی با کنیا همسایه است. موقعیت جغرافیایی کشور سومالی باعث شده که از دیرباز به عنوان یکی از مسیرهای مهم تجاری در منطقه محسوب شود. پایتخت کشور سومالی شهر موگادیشو است که در سواحل جنوبی کشور قرار دارد و بزرگ ترین و پرجمعیت ترین شهر آن نیز به شمار می رود.

تاریخچه کشور سومالی از دوران باستان تا معاصر

تاریخ کشور سومالی ریشه در تمدن های باستانی دارد. این سرزمین در دوران کهن بخشی از شبکه تجاری اقیانوسی بود و با مصر عربستان هند و روم باستان روابط بازرگانی داشت. در قرون وسطی سلاطین مسلمان سومالیایی در قالب سلسله هایی مانند آدال و اجوران قدرت های منطقه ای مهمی بودند. در قرن نوزدهم میلادی کشورهای اروپایی از جمله ایتالیا و بریتانیا بخش هایی از سرزمین کشور سومالی را مستعمره خود کردند و به دو منطقه سومالی بریتانیایی و سومالی ایتالیایی تقسیم شد. پس از استقلال در سال 1960 این دو بخش با یکدیگر ادغام شدند و جمهوری کشور سومالی تأسیس شد.

جغرافیا و اقلیم کشور سومالی

کشور سومالی دارای جغرافیایی متنوع است که شامل دشت های بیابانی فلات های بلند تپه های کم ارتفاع و مناطق ساحلی گسترده می شود. طول خط ساحلی کشور سومالی حدود 3,300 کیلومتر است که یکی از طولانی ترین خطوط ساحلی در قاره آفریقا محسوب می شود. اقلیم کشور سومالی عمدتاً خشک و نیمه خشک است و میزان بارندگی در آن بسیار کم و نامنظم است. با این حال مناطق جنوبی این کشور از رودخانه های شبل و جوبا بهره می برند که امکان کشاورزی فصلی را فراهم می کنند.

ساختار سیاسی و حکومتی کشور سومالی

نظام سیاسی کشور سومالی جمهوری فدرال است و دولت مرکزی در موگادیشو مستقر می باشد. این کشور دارای ساختار پارلمانی است و رئیس جمهور به عنوان رئیس دولت و فرمانده کل نیروهای مسلح عمل می کند. از سال 1991 تا مدت ها کشور سومالی فاقد دولت مرکزی مؤثر بود و دچار جنگ داخلی فروپاشی نهادهای حکومتی و ظهور جنبش های مسلحانه مختلف شد. در سال های اخیر تلاش های بین المللی و داخلی برای بازسازی نهادهای حکومتی باعث ایجاد ثبات نسبی در بخش هایی از کشور شده است.

جمعیت و اقوام کشور سومالی

طبق برآوردهای سال های اخیر جمعیت کشور سومالی حدود 17 میلیون نفر است که اغلب آن ها از قوم سومالی هستند. قوم سومالی یکی از بزرگ ترین اقوام همگن در قاره آفریقا به شمار می رود و به زبان سومالیایی صحبت می کنند. جامعه کشور سومالی عمدتاً مسلمان است و پیرو مذهب اهل سنت می باشند. ساختار قبیله ای نقش مهمی در زندگی اجتماعی سیاسی و اقتصادی این کشور دارد.

زبان دین و فرهنگ کشور سومالی

زبان رسمی کشور سومالی سومالیایی است که به شاخه کوشی زبان های آفروآسیایی تعلق دارد. عربی نیز به عنوان زبان دوم در آموزش دینی و تعاملات فرهنگی کاربرد دارد. دین رسمی کشور سومالی اسلام است و اکثریت مطلق مردم پیرو مذهب سنی شافعی هستند. فرهنگ کشور سومالی غنی از موسیقی شعر داستان های شفاهی و سنت های قبیله ای است که طی قرون متمادی شکل گرفته اند.

اقتصاد کشور سومالی و نقش حیاتی دامداری

اقتصاد کشور سومالی عمدتاً بر پایه دامداری استوار است. بیش از 60 درصد جمعیت کشور در حوزه دامپروری و صادرات دام فعالیت دارند. شتر گاو بز و گوسفند از مهم ترین منابع اقتصادی کشور محسوب می شوند. همچنین صادرات دام به کشورهای خلیج فارس از جمله عربستان سعودی نقش اساسی در درآمد ارزی کشور سومالی دارد. کشاورزی نیز در جنوب کشور و در امتداد رودخانه ها رونق دارد اما به دلیل خشکسالی و ناامنی با چالش های متعددی مواجه است.

منابع طبیعی و ظرفیت های اقتصادی کشور سومالی

کشور سومالی دارای منابع طبیعی از جمله ذخایر احتمالی نفت گاز اورانیوم و سنگ های معدنی است. اما به دلیل بی ثباتی سیاسی و ضعف زیرساخت ها بهره برداری مؤثری از این منابع صورت نگرفته است. در سال های اخیر سرمایه گذاری های خارجی در حوزه انرژی و بنادر افزایش یافته و برخی پروژه های زیرساختی با حمایت شرکای بین المللی کلید خورده اند.

آموزش و نظام تحصیلی در کشور سومالی

نظام آموزشی کشور سومالی با چالش های فراوانی روبه روست. دهه ها جنگ و ناامنی باعث شده اند که بسیاری از مدارس تخریب یا تعطیل شوند. با این حال در سال های اخیر پیشرفت هایی در بازسازی مدارس ایجاد دانشگاه ها و ترویج آموزش ابتدایی حاصل شده است. دانشگاه های موگادیشو سومالیلند و دیگر مناطق نیمه خودمختار نقش مهمی در تربیت نیروی انسانی متخصص ایفا می کنند.

وضعیت بهداشت و مراقبت های درمانی در کشور سومالی

سیستم بهداشتی کشور سومالی یکی از ضعیف ترین ها در آفریقا محسوب می شود. بسیاری از مردم به خدمات درمانی اولیه دسترسی ندارند و بیماری هایی مانند مالاریا سل و سوء تغذیه شایع اند. سازمان های بین المللی مانند یونیسف سازمان جهانی بهداشت و پزشکان بدون مرز نقش اساسی در ارائه خدمات درمانی اضطراری در کشور سومالی دارند.

زیرساخت ها و حمل و نقل در کشور سومالی

زیرساخت های حمل ونقل در کشور سومالی به شدت آسیب پذیر هستند. بسیاری از جاده ها آسفالت نشده و سیستم حمل ونقل عمومی ناکارآمد است. با این حال بنادر مهمی مانند بندر موگادیشو بربره و کیسمایو در حال توسعه هستند. همچنین فرودگاه های بین المللی در پایتخت و دیگر شهرهای مهم به پروازهای منطقه ای و بین المللی خدمات می دهند.

رسانه ها و ارتباطات در کشور سومالی

در سال های اخیر با گسترش اینترنت و گوشی های هوشمند رسانه های دیجیتال در کشور سومالی رشد چشم گیری داشته اند. شبکه های رادیویی و تلویزیونی محلی به همراه رسانه های اجتماعی به منبع اصلی اطلاع رسانی مردم تبدیل شده اند. آزادی بیان نسبت به گذشته بهبود یافته اما روزنامه نگاران همچنان با تهدیدهایی از سوی گروه های مسلح روبه رو هستند.

غذا هنر و سبک زندگی در کشور سومالی

غذاهای سنتی کشور سومالی ترکیبی از عناصر عربی آفریقایی و هندی هستند. برنج گوشت خرما چای ادویه دار و نان های خاص از عناصر اصلی غذاهای روزمره مردم هستند. هنر در کشور سومالی بیشتر از طریق شعر شفاهی داستان سرایی و موسیقی سنتی منتقل می شود. لباس سنتی مردان «ماقعویس» و برای زنان «گیردون» است.

بحران های انسانی و چالش های اجتماعی در کشور سومالی

کشور سومالی با بحران های انسانی پیچیده ای مانند خشکسالی قحطی آوارگی و ناامنی مواجه است. میلیون ها نفر به کمک های غذایی و بشردوستانه وابسته اند. درگیری های قومی و تروریسم نیز از عوامل بی ثباتی داخلی به شمار می روند. سازمان های بین المللی تلاش می کنند تا با همکاری نهادهای داخلی شرایط زندگی مردم را بهبود بخشند.

روابط خارجی و جایگاه بین المللی کشور سومالی

کشور سومالی عضو سازمان ملل متحد اتحادیه آفریقا سازمان همکاری اسلامی و اتحادیه عرب است. روابط خارجی کشور سومالی در سال های اخیر بهبود یافته و کشورهای مختلف از جمله ترکیه قطر و امارات متحده عربی در بازسازی این کشور نقش آفرینی کرده اند. همچنین مأموریت های صلح بان اتحادیه آفریقا در ایجاد ثبات در مناطق بحرانی مؤثر بوده اند.

چشم انداز آینده کشور سومالی

با وجود چالش های فراوان کشور سومالی پتانسیل بالایی برای رشد اقتصادی توسعه پایدار و صلح اجتماعی دارد. جمعیت جوان منابع طبیعی استفاده نشده و موقعیت جغرافیایی ممتاز این کشور را به یکی از بازیگران آینده دار در منطقه شرق آفریقا تبدیل می کند. با ادامه حمایت بین المللی و تقویت نهادهای دولتی آینده ای بهتر برای مردم کشور سومالی قابل تصور است.