دانشگاه جامع علمی-کاربردی

نوع فعالیت این دانشگاه ترکیبی از مؤسسه رسمی دانشگاهی و مراکز مهارتی است به همین دلیل دوره هایش به گونه ای طراحی شده اند که دانشجویان بتوانند هم دانش تئوریک و هم مهارت عملی را به دست بیاورند.

تاریخچه و اهداف دانشگاه علمی-کاربردی

پایه گذاری دانشگاه جامع علمی-کاربردی به اوایل دهۀ 1370 بازمی گردد زمانی که مدل آموزش مهارتی در کشور بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت. مأموریت اصلی دانشگاه از ابتدا ترکیب دانش دانشگاهی با مهارت های اجرایی بود تا نیروهای آموزش دیده بتوانند در بخش های اجرایی و صنعتی به خوبی نقش ایفا کنند.

در طول سال ها دانشگاه علمی-کاربردی توسعه یافته و نقش محوری در تربیت نیروی کاری فنی و حرفه ای ایفا کرده است. اهداف آن شامل ارتقای مهارت نیروی انسانی تقویت ارتباط دانشگاه با صنعت و ایجاد مراکز نوآوری برای اشتغال مبتنی بر مهارت است.

ساختار و تعداد مراکز دانشگاه علمی-کاربردی

این دانشگاه دارای تعداد زیادی مرکز آموزشی در سراسر ایران است. بعضی آمارها بیان می کنند که تعداد مراکز آموزش علمی-کاربردی به بیش از 600 مرکز رسیده است. با این حال در یکی دو دهۀ اخیر به دلیل تمرکز بر «کیفی سازی» تعدادی از این مراکز تعطیل شده اند.

این مراکز در انواع مختلف (مراکز عمومی مراکز وابسته به نهادها یا شرکت ها مراکز خصوصی) فعالیت دارند. چنین ساختاری باعث شده دانشگاه جامع علمی-کاربردی در نقاط مختلف کشور حضور گسترده ای داشته باشد و امکان دسترسی مهارتی برای جمع زیادی از دانشجویان فراهم شود.

تعداد دانشجویان و ظرفیت پذیرش

دانشگاه علمی-کاربردی ظرفیت بالایی برای پذیرش دانشجو دارد. برخی منابع از ظرفیت تا حدود 400 هزار نفر خبر داده اند هرچند همیشه همه ظرفیت پر نمی شود. تعداد دانشجویان فعلی این دانشگاه هم قابل توجه است و بعضی گزارش ها عددی حدود 220 هزار نفر را برای جمعیت دانشجویی آن اعلام می کنند.

نکته قابل توجه این است که بخش بزرگی از دانشجویان علمی-کاربردی شاغل هستند. بر اساس برخی آمار حدود 75 درصد از دانشجویان علمی-کاربردی دارای شغل در زمان تحصیل اند که نشان دهنده هم زمانی آموزش و کار در این دانشگاه است.

رشته ها و دوره های تحصیلی علمی-کاربردی

این دانشگاه عمدتاً دوره های کاردانی (فنی-حرفه ای) و کارشناسی مهارتی ارائه می دهد. همچنین برای پاسخ به نیاز بازار کار رشته ها به شکلی طراحی شده اند که مهارت های عملی را برجسته کنند از مدیریت و هنر تا رشته های صنعتی و خدمات.

علاوه بر دوره های بلندمدت دانشگاه علمی-کاربردی دوره های کوتاه مدت مهارتی هم دارد که برای کسانی که می خواهند مهارت خاصی را در مدت کم به دست بیاورند گزینه مناسبی است.

در سال های اخیر برخی رشته ها بازبینی شده اند و گزارش هایی وجود دارد مبنی بر حذف هزاران کد رشته که تقاضای کافی نداشته اند تا منابع دانشگاهی به سمت رشته هایی با بازار کار بهتر هدایت شود.

دانشجویان و وضعیت اشتغال پس از تحصیل

یکی از مزایای بزرگ این دانشگاه اشتغال پذیری فارغ التحصیلان آن است. آمار نشان می دهد که حدود 75 درصد از افرادی که از دانشگاه علمی-کاربردی فارغ التحصیل می شوند وارد بازار کار شده و شاغل شده اند. این نشان دهنده تطابق زیاد آموزش های دانشگاه با نیازهای بازار کار است.

از سوی دیگر دانشگاه تلاش کرده تا با ایجاد مراکز نوآوری و دفاتر فناوری راهی برای تبدیل مهارت دانشجویان به کسب وکار فراهم کند. این امر برای دانشجویانی که هدفشان اشتغال یا کارآفرینی است بسیار جذاب است.

اساتید و مدرسان دانشگاه علمی-کاربردی

اساتید در دانشگاه علمی-کاربردی ترکیبی از مربیان آکادمیک و افراد متخصص صنعت هستند. بسیاری از مدرسان تجربه کاری عملی دارند که دقیقاً با نیاز بازار کار همخوانی دارد این ویژگی یکی از نقاط قوت دانشگاه است.

با این حال روند جذب مدرسان نیز محدودتر شده است. در گذشته تعداد زیادی مدرس حق التدریس بدون ارزیابی کامل جذب می شدند اما به مرور اقدامات سخت گیرانه تری برای ارزیابی صلاحیت علمی و مهارتی این مدرسان اجرا شده است.

امکانات و زیرساخت های دانشگاه علمی-کاربردی

این دانشگاه تنها یک نهاد آموزشی ساده نیست بلکه شبکه گسترده ای از مراکز مهارتی است که امکانات متنوعی دارد. برخی از مراکز علمی-کاربردی در قالب مراکز نوآوری صنعتی فعالیت می کنند که ارتباط نزدیکی با کارخانه ها و شرکت ها دارند.

دفاتر نوآوری در برخی مراکز وجود دارند که به دانشجویان امکان می دهد ایده های مهارتی خود را به کسب وکار تبدیل کنند و پروژه های صنعتی واقعی را تجربه کنند. این مدل ترکیب آموزش مهارت و کارآفرینی را در دانشگاه ترویج می دهد.

خوابگاه ها و زندگی دانشجویی

در بسیاری از مراکز علمی-کاربردی امکانات خوابگاهی محدودتر از دانشگاه های بزرگ پژوهشی است زیرا بسیاری از این مراکز محلی و منطقه ای اند و مقیاس آن ها کوچکتر است. بنابراین وجود خوابگاه یا اسکان دانشجویی بستگی زیادی به مرکز دارد.

در مراکز بزرگ تر یا استانی ممکن است خوابگاه وجود داشته باشد اما برای دانشجویان باید بررسی شود که مرکز موردنظر خدمات اقامتی ارائه می دهد یا خیر. وضعیت خوابگاه در علمی-کاربردی چندان یکنواخت نیست و باید در زمان پذیرش به آن توجه کرد.

شرایط پذیرش و ورود به دانشگاه علمی-کاربردی

پذیرش در این دانشگاه معمولاً بر اساس آزمون ورودی یا سوابق تحصیلی انجام می شود نوع پذیرش به دوره (کاردانی کارشناسی مهارتی کوتاه مدت) بستگی دارد. داوطلبان باید شرایط عمومی (مثل مدرک دیپلم) را داشته باشند و در برخی دوره ها سهمیه ها یا شرایط خاص نیز تعریف شده است.

دفترچه ثبت نام پذیرش سالانه دانشگاه علمی-کاربردی شامل تمامی کد رشته ها ظرفیت ها و شرایط است و داوطلبان باید آن را به دقت مطالعه کنند. همچنین اولویت با دوره هایی است که بازارکار آن رشته ها مساعدتر است زیرا دانشگاه مهارتی معمولاً با اشتغال دانشجویان در ارتباط است.

نقاط قوت و چالش های دانشگاه علمی-کاربردی

نقاط قوت

• تاکید قوی بر مهارت آموزی و تطابق با بازار کار
• جمعیت نسبتاً زیاد دانشجو و ظرفیت بالا
• ترکیب اساتید آکادمیک و افرادی با تجربه صنعتی
• وجود مراکز نوآوری که امکان کارآفرینی را فراهم می کنند
• مدل آموزشی انعطاف پذیر (شامل دوره های کوتاه مدت)

چالش ها

• برخی مراکز قدیمی ممکن است ظرفیت دانشجو کافی نداشته باشند و سطح کیفیت متفاوت باشد
• کاهش تعداد مراکز در سال های اخیر به دلیل سیاست «کیفی سازی»
• نبود خوابگاه یا امکانات اسکان یکسان در همه مراکز
• حذف برخی کد رشته ها که ممکن است محدودیت انتخاب رشته برای داوطلبان ایجاد کند

رتبه و جایگاه دانشگاه علمی-کاربردی

از نظر رتبه بندی بین المللی دانشگاه جامع علمی-کاربردی در بین دانشگاه های پژوهشی بزرگ قرار ندارد زیرا تمرکز آن بیشتر بر مهارت های عملی و بازار کار است. مدل عملکرد این دانشگاه بیشتر شبیه به دانشگاه های مهارتی یا دانشگاه نسل سوم است که هدفشان ارتباط نزدیک با صنعت و اشتغال است نه پژوهش شدید آکادمیک.

در داخل کشور اعتبار مدرک علمی-کاربردی توسط وزارت علوم تأیید شده و فارغ التحصیلان آن می توانند در بازار کار به خوبی فعالیت کنند به ویژه در بخش هایی که مهارت های فنی اهمیت دارند.

جدول خط زمان — رویدادهای مهم

سوالات متداول درباره دانشگاه جامع علمی-کاربردی

دانشگاه جامع علمی-کاربردی چیست؟

دانشگاهی عمومی در ایران است که تمرکزش بر آموزش مهارتی فنی-حرفه ای بوده و دوره های کاردانی کارشناسی و دوره های کوتاه مدت مهارتی ارائه می دهد.

چند مرکز علمی-کاربردی در کشور وجود دارد؟

تعداد مراکز در گذشته بسیار زیاد بود اما برخی گزارش ها نشان می دهد که تعداد آن ها کاهش یافته و وضعیت برخی مراکز بازنگری شده است.

تعداد دانشجویان دانشگاه علمی-کاربردی چقدر است؟

آمارهایی وجود دارد که جمعیت دانشجویی این دانشگاه را حدود 220 هزار نفر گزارش می دهند ولی ظرفیت پذیرش ممکن است بسیار بالاتر باشد.

آیا فارغ التحصیلان این دانشگاه شاغل می شوند؟

بله تقریباً 75 درصد از فارغ التحصیلان علمی-کاربردی وارد بازار کار شده و شاغل شده اند که نشان دهنده تطابق مهارت های آموزش داده شده با نیازهای صنعت است.

آیا همه مراکز علمی-کاربردی خوابگاه دارند؟

خیر امکانات خوابگاهی در همه مراکز یکسان نیست و وجود خوابگاه بستگی به اندازه و موقعیت مرکز دارد.

آیا مدرک دانشگاه علمی-کاربردی معتبر است؟

بله مدرک آن از سوی وزارت علوم ایران معتبر است به ویژه برای کسانی که مهارت فنی و حرفه ای را دنبال می کنند.

آیا دانشگاه علمی-کاربردی برای کسانی که می خواهند پژوهش کنند مناسب است؟

اگر هدف شما پژوهش آکادمیک سطح بالا است دانشگاه های پژوهشی ممکن است گزینه بهتری باشند اما اگر دنبال مهارت عملی اشتغال و کارآفرینی هستید علمی-کاربردی مدل بسیار خوبی دارد.