محاسبه مالیات خرید و فروش طلا در ایران

در هفته های اخیر موضوع محاسبه مالیات خرید و فروش طلا در ایران دوباره به تیتر اول رسانه های اقتصادی کشور تبدیل شد. دلیل آن اجرای کامل فاکتور الکترونیکی در سامانه مؤدیان و ابلاغ فرمول جدید محاسبه مالیات از سوی سازمان امور مالیاتی بود.

بر اساس اعلام رسمی در تاریخ 1 مهر 1404 از این پس تمام معاملات طلا باید در قالب فاکتور رسمی ثبت شوند و مالیات فقط از اجرت ساخت و سود فروشنده محاسبه شود نه از اصل قیمت طلا. این تغییر پاسخی به انتقادهای چندساله ی فعالان صنف طلا و جواهر بود.

سهم دولت از هر گرم طلا فرمول رسمی محاسبه مالیات خرید و فروش طلا در ایران

فرمول جدید به طور رسمی در بخشنامه شماره 200/1404/15 سازمان امور مالیاتی اعلام شد. بر اساس آن

مالیات = (اجرت ساخت + سود فروشنده) × نرخ مالیات بر ارزش افزوده (VAT)

در حال حاضر نرخ VAT (مالیات بر ارزش افزوده) برای طلا 9% است. بنابراین اگر فروشنده برای ساخت یک گرم طلا 300,000 تومان اجرت و 100,000 تومان سود در نظر بگیرد مالیات آن برابر خواهد بود با (400,000 × 9%) = 36,000 تومان

تفاوت مالیات بر ارزش افزوده (Value Added Tax) و مالیات بر سود در بازار طلا

یکی از اشتباهات رایج میان خریداران یکی دانستن دو نوع مالیات است. در واقع

• مالیات بر ارزش افزوده (VAT) از ارزش افزوده در زنجیره تولید تا مصرف نهایی اخذ می شود.
• مالیات بر سود (Income Tax) مربوط به درآمد خالص فروشنده است.

در بازار طلا خریدار تنها مالیات بر ارزش افزوده ی اجرت و سود را پرداخت می کند. اما فروشنده موظف است در پایان سال مالیات بر درآمد خود را جداگانه تسویه کند.

تأثیر محاسبه مالیات خرید و فروش طلا در ایران بر قیمت نهایی برای مصرف کننده

اجرای فرمول جدید مالیاتی باعث شد قیمت نهایی طلا برای مصرف کننده تا حدود 5 تا 8 درصد کاهش یابد. پیش از این خریداران مجبور بودند مالیات را از کل قیمت طلا (شامل وزن × نرخ روز) بپردازند که منجر به افزایش غیرمنصفانه هزینه ها می شد.

با اصلاح قانون مالیات از اصل طلا حذف شد و تنها بر اجرت و سود اعمال می شود. این تصمیم باعث شد رکود بازار کاهش یابد و تقاضای خرد برای طلا (به ویژه در خرید حلقه و سرویس های سبک) افزایش یابد.

واکنش اتحادیه طلا و جواهر به فرمول جدید مالیات خرید و فروش طلا در ایران

واکنش فعالان صنف به فرمول جدید در مجموع مثبت بود. در ادامه خلاصه اظهارنظر برخی از چهره های کلیدی را می خوانید

جدول زمانی (Timeline) تغییرات مهم در قانون مالیات خرید و فروش طلا از سال 1398 تا 1404

نقش سامانه مؤدیان و فاکتور الکترونیکی در شفاف سازی محاسبه مالیات خرید و فروش طلا در ایران

سامانه مؤدیان (Taxpayer System) یکی از ابزارهای اصلی دولت برای دیجیتالی سازی فرآیند مالیاتی است. طبق قانون تمام طلافروشان باید فاکتورهای خود را از طریق این سامانه ثبت کنند.

این اقدام چند مزیت دارد

• جلوگیری از صدور فاکتور غیرواقعی
• محاسبه خودکار مالیات بر اساس اجرت و سود
• دسترسی سریع سازمان امور مالیاتی به داده های واقعی بازار

در واقع با اتصال صنف طلا به سامانه مؤدیان فرآیند مالیاتی از حالت کاغذی و مبهم به وضعیت شفاف و قابل پیگیری تبدیل شده است.

چگونه خریداران و فروشندگان می توانند مالیات طلا را به درستی محاسبه کنند؟ (راهنمای کاربردی)

برای محاسبه دقیق مالیات کافی است مراحل زیر را انجام دهید

1. قیمت خام طلا را از سایت رسمی اتحادیه طلا دریافت کنید.
2. اجرت ساخت (به تومان در هر گرم) را از فاکتور فروشنده بخواهید.
3. سود فروشنده (درصدی از قیمت کل اجرت و طلا) را مشخص کنید.
4. مجموع اجرت و سود را در 9% ضرب کنید تا مبلغ مالیات به دست آید.

مثال کاربردی اگر قیمت هر گرم طلا 3,000,000 تومان اجرت 250,000 تومان و سود 100,000 تومان باشد مالیات = (350,000 × 9%) = 31,500 تومان

تحلیل اقتصادی آیا حذف مالیات از اصل طلا به نفع بازار است یا دولت؟

از دید اقتصاددانان این تصمیم اگرچه در کوتاه مدت به نفع مصرف کننده است اما ممکن است در بلندمدت درآمد مالیاتی دولت را کاهش دهد. با این حال رشد معاملات رسمی و افزایش شفافیت می تواند این کاهش را جبران کند.

افزایش اعتماد مردم به بازار رسمی باعث رشد فروش قانونی و کاهش معاملات غیررسمی (Gray Market) شده است. در نتیجه چرخه مالی کشور نیز سالم تر می شود.

پیشنهاد کارشناسان برای اصلاح فرمول محاسبه مالیات خرید و فروش طلا در ایران

کارشناسان پیشنهاد داده اند که

• نرخ مالیات بر ارزش افزوده به صورت پلکانی برای اجرت های بالا تنظیم شود.
• برای مصنوعات صادراتی مالیات با نرخ صفر محاسبه شود.
• فاکتورهای فروش طلا به سامانه گمرک متصل شوند تا قاچاق طلا کنترل شود.

این پیشنهادها در قالب بسته ای تحلیلی به کمیسیون اقتصادی مجلس در آبان 1404 ارسال شده اند.

چگونه این مالیات بر سرمایه گذاری مردم در بازار طلا اثر می گذارد؟

در سال 2024 میلادی حدود 35% از سرمایه گذاران خرد ایرانی طلا را به عنوان ابزار اصلی حفظ ارزش دارایی خود انتخاب کردند. تغییر در نظام مالیاتی باعث شد سرمایه گذاری در طلا شفاف تر اما در عین حال رسمی تر شود.

از آنجا که معاملات غیررسمی دیگر صرفه اقتصادی ندارند بازار به سمت خرید از طلافروشان دارای فاکتور رسمی حرکت کرده است. این روند به نفع سرمایه گذاران حقیقی و خریداران خرد است.

جمع بندی و چشم انداز آینده محاسبه مالیات خرید و فروش طلا در ایران

فرمول جدید مالیات بر خرید و فروش طلا یکی از گام های مهم در اصلاح نظام مالیاتی ایران است. با اجرای کامل سامانه مؤدیان حذف مالیات از اصل طلا و دیجیتالی شدن فاکتورها انتظار می رود تا سال 1405 بازار طلا یکی از شفاف ترین حوزه های اقتصادی کشور شود.

سوالات متداول درباره محاسبه مالیات خرید و فروش طلا در ایران

1. آیا هنوز از اصل طلا مالیات گرفته می شود؟

خیر طبق قانون جدید از سال 1404 مالیات فقط از اجرت ساخت و سود فروشنده محاسبه می شود.

2. نرخ مالیات بر ارزش افزوده در بازار طلا چقدر است؟

در حال حاضر نرخ VAT برابر با 9% است.

3. آیا خرید طلای دست دوم هم شامل مالیات می شود؟

خیر خرید و فروش طلای دست دوم از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف است.

4. فاکتور الکترونیکی چه نقشی دارد؟

فاکتور الکترونیکی تضمین می کند که مالیات واقعی محاسبه شده و از تخلفات جلوگیری شود.

5. اگر فروشنده مالیات را اشتباه حساب کند چه باید کرد؟

می توانید از طریق سامانه مؤدیان و شماره اقتصادی فروشنده شکایت خود را ثبت کنید.

6. آیا طلاهای صادراتی شامل مالیات هستند؟

خیر صادرات مصنوعات طلا طبق قانون با نرخ صفر مالیاتی انجام می شود.

7. آیا امکان استرداد مالیات پرداختی وجود دارد؟

بله در مواردی خاص مانند صادرات یا مرجوعی کالا مالیات قابل بازگشت است.