عوارض قرص ضدبارداری در طولانی مدت
عوارض قرص ضدبارداری در طولانی مدت
قرص های ضدبارداری از پرمصرف ترین داروهای هورمونی در سراسر جهان هستند که کاربرد آن ها فراتر از پیشگیری از بارداری است. اما استفاده طولانی مدت از این داروها می تواند عوارض متعددی برای سلامت بدن به ویژه در زنان ایجاد کند. آگاهی از این عوارض و پیگیری پزشکی مستمر برای مصرف کنندگان مزمن گامی مهم در حفظ سلامت عمومی است.
مصرف قرص ضدبارداری در طولانی مدت شامل چه مشکلاتی برای بدن می شود؟
اگرچه قرص های ضدبارداری از مؤثرترین و پرکاربردترین روش های پیشگیری از بارداری هستند اما استفاده طولانی مدت از آن ها بدون نظارت پزشکی می تواند عملکرد طبیعی برخی از اندام ها و سیستم های بدن را تحت تأثیر قرار دهد. آگاهی از این عوارض شرط اصلی استفاده ایمن و هدفمند از این دارو در بلندمدت است.
افزایش ریسک بیماری های قلبی و عروقی
قرص های ترکیبی که حاوی استروژن و پروژستین هستند می توانند تعادل چربی های خون را به هم بزنند. این تغییرات اغلب به شکل افزایش LDL (کلسترول بد) و کاهش HDL (کلسترول خوب) ظاهر می شوند. از طرفی این داروها ممکن است باعث افزایش فشار خون نیز شوند. در مجموع این عوامل زمینه ساز تصلب شرایین سکته مغزی و حمله قلبی به ویژه در زنان بالای ۳۵ سال یا سیگاری خواهند بود.
تغییرات خلقی و روانی
برخی از زنان در اثر مصرف مزمن قرص ضدبارداری دچار نوسانات خلقی بی قراری تحریک پذیری یا حتی افسردگی می شوند. تغییرات سطح هورمون های جنسی به ویژه استروژن می تواند بر تعادل سروتونین و سایر نوروترنسمیترها در مغز اثر بگذارد. در موارد شدید این اختلالات ممکن است نیاز به روان درمانی یا داروهای تنظیم کننده خلق داشته باشد.
اختلال در عملکرد کبد
متابولیسم قرص ضدبارداری عمدتاً در کبد انجام می شود. به همین دلیل مصرف طولانی مدت می تواند باعث افزایش آنزیم های کبدی شود که در آزمایش های خون قابل تشخیص است. در برخی زنان نیز ایجاد ندول یا کیست های خوش خیم کبدی گزارش شده که در صورت رشد یا بروز درد نیاز به پیگیری تخصصی دارند.
تغییرات پوستی و هورمونی
مصرف مداوم قرص ضدبارداری ممکن است به بروز یا تشدید برخی علائم پوستی بینجامد. برخی زنان دچار ریزش موی پراکنده آکنه یا حتی افزایش رشد موهای زائد (هیرسوتیسم) می شوند. در عین حال برای برخی دیگر این قرص ها می توانند سبب بهبود جوش های هورمونی و تنظیم چرخه قاعدگی شوند. شدت و نوع این تغییرات به واکنش هورمونی بدن فرد بستگی دارد.
خطر سرطان های وابسته به هورمون
مطالعات مختلف ارتباطی میان مصرف طولانی مدت قرص های ضدبارداری و افزایش احتمال برخی سرطان ها مانند سرطان پستان یا دهانه رحم نشان داده اند. این افزایش خطر اغلب در زنانی دیده شده که برای بیش از ۱۰ سال از قرص های ترکیبی استفاده کرده اند. در مقابل برخی دیگر از سرطان ها مانند سرطان تخمدان یا آندومتر ممکن است با مصرف این دارو کاهش یابند. این تعادل ریسک باید در مشاوره پزشکی فردی به دقت بررسی شود.
تأثیر مصرف طولانی مدت قرص ضدبارداری بر سلامت قلب و عروق
استروژن و پروژستین موجود در قرص های ضدبارداری بر عملکرد عروق قلب و متابولیسم چربی ها تأثیر می گذارند. اگرچه در بسیاری از زنان این اثرات خفیف و کنترل پذیر است اما در مصرف طولانی مدت و در افرادی که زمینه ی خطر دارند ممکن است به مشکلات قلبی جدی منجر شود.
بالا رفتن فشار خون
یکی از اثرات شناخته شده قرص های ضدبارداری افزایش تدریجی فشار خون است. این تغییر ممکن است حتی در زنانی که پیش ازاین هیچ سابقه ای از فشار خون بالا نداشته اند رخ دهد. کنترل منظم فشار خون برای مصرف کنندگان مزمن این دارو به ویژه پس از ۶ ماه اول مصرف ضروری است.
افزایش LDL و کاهش HDL
قرص های ترکیبی می توانند نسبت چربی های خون را به هم بزنند. با افزایش کلسترول بد (LDL) و کاهش کلسترول خوب (HDL) خطر تشکیل پلاک های چربی در دیواره عروق بیشتر می شود. این روند زمینه ساز آترواسکلروز یا همان گرفتگی عروق است که یکی از علل اصلی سکته های قلبی و مغزی محسوب می شود.
افزایش احتمال سکته مغزی و قلبی در زنان پرخطر
زنانی که بالای ۳۵ سال سن دارند سیگار می کشند یا سابقه خانوادگی بیماری قلبی دارند بیشتر در معرض این عوارض هستند. در این گروه از افراد پزشکان معمولاً توصیه می کنند به جای قرص های ترکیبی از روش های غیرهورمونی یا با دوز پایین استروژن استفاده شود. در صورت بی توجهی به این موضوع احتمال سکته مغزی یا حمله قلبی به ویژه در مصرف طولانی مدت افزایش چشم گیری پیدا می کند.
یکی از عوارض شناخته شده قرص های ضدبارداری افزایش ریسک لخته های خونی است که می تواند بسیار جدی باشد
قرص های ضدبارداری به ویژه انواعی که حاوی استروژن هستند می توانند تعادل طبیعی سیستم انعقادی خون را تغییر دهند. در مصرف طولانی مدت یا در افراد دارای زمینه های خطر این تغییرات ممکن است به بروز لخته های خونی خطرناک منجر شود که در صورت بی توجهی عواقب جدی برای سلامتی دارند.
افزایش فاکتورهای انعقادی
استروژن موجود در قرص های ترکیبی باعث افزایش برخی فاکتورهای انعقادی در خون می شود. این فاکتورها بدن را مستعد تشکیل لخته می کنند به ویژه زمانی که سایر عوامل خطر هم زمان وجود داشته باشد. افزایش این فاکتورها به صورت خاموش اتفاق می افتد و معمولاً فقط در آزمایش های تخصصی خون قابل تشخیص است.
خطر ترومبوز و آمبولی ریه
زنانی که سابقه ژنتیکی لخته خون دارند یا دچار کم تحرکی اضافه وزن دیابت یا مصرف سیگار هستند بیش از سایرین در معرض ترومبوز و آمبولی ریه قرار دارند. ترومبوز معمولاً به شکل لخته در وریدهای عمقی پا (DVT) آغاز می شود و اگر لخته به ریه برسد آمبولی ریوی خطرناکی ایجاد می کند که تهدیدکننده حیات است.
علائم هشداردهنده را باید جدی گرفت
در صورت بروز علائمی مانند تورم یا درد یک طرفه در پا قرمزی پوست تنگی نفس ناگهانی درد قفسه سینه یا سرفه همراه با خون باید مصرف قرص بلافاصله متوقف و فوراً به پزشک مراجعه شود. تشخیص به موقع کلید پیشگیری از عوارض دائمی یا حتی مرگ است.
تغییرات هورمونی ناشی از این دارو می توانند بر مغز و رفتار فرد تأثیر بگذارند گاهی مثبت و گاهی منفی
هورمون هایی مانند استروژن و پروژسترون که در قرص های ضدبارداری وجود دارند علاوه بر تأثیر بر تخمک گذاری روی مغز خلق وخو رفتار و احساسات فرد نیز اثرگذارند. برای برخی زنان این تغییرات می تواند باعث ثبات احساسی شود اما در برخی دیگر ممکن است اثرات منفی روانی به همراه داشته باشد.
افزایش احتمال افسردگی
مطالعات نشان داده اند که در برخی زنان به ویژه در سنین نوجوانی و اوایل دهه ۲۰ مصرف قرص ضدبارداری می تواند باعث خلق پایین احساس غم بی دلیل یا بی علاقگی نسبت به فعالیت های روزمره شود. این تغییرات ممکن است تدریجی و پنهان باشد و گاهی تا زمانی که دارو قطع نشود شدت آن مشخص نمی شود.
کاهش میل جنسی
یکی از شکایات شایع مصرف کنندگان طولانی مدت قرص ضدبارداری کاهش تمایل جنسی است. این مسئله معمولاً به دلیل کاهش تستوسترون آزاد و سرکوب هورمون های تحریک کننده میل جنسی رخ می دهد. اگرچه همه زنان دچار این عارضه نمی شوند اما در برخی افراد می تواند بر روابط زناشویی تأثیر منفی داشته باشد.
افزایش تحریک پذیری یا اضطراب
تغییر در تعادل استروژن و پروژسترون می تواند سیستم عصبی مرکزی را تحت تأثیر قرار دهد. برخی زنان در طول مصرف دارو دچار نوسانات خلقی عصبانیت بی دلیل اضطراب بی قراری یا حتی حملات پانیک می شوند. در صورت بروز این علائم به صورت مداوم مشاوره روان شناسی یا تغییر نوع دارو با تجویز پزشک توصیه می شود.
کبد به عنوان محل اصلی متابولیسم داروها بیش از سایر اندام ها تحت تأثیر قرار می گیرد
کبد وظیفه تجزیه و پردازش داروهای مصرفی را بر عهده دارد از جمله قرص های ضدبارداری که حاوی هورمون های فعال هستند. وقتی این داروها برای مدت طولانی مصرف می شوند کبد بیشتر از همیشه درگیر متابولیسم آن ها شده و ممکن است دچار تغییراتی در عملکرد طبیعی اش شود.
بالا رفتن آنزیم های کبدی
مصرف مداوم قرص ضدبارداری می تواند باعث افزایش سطح آنزیم های کبدی در خون شود تغییری که اغلب بی علامت است اما در آزمایش های خون مشخص می شود. این وضعیت نشان دهنده فشار مضاعف به کبد است و در صورت تداوم ممکن است نیاز به تغییر نوع دارو یا کاهش دوز باشد.
احتمال ایجاد کیست های خوش خیم کبدی
در برخی زنان به ویژه مصرف کنندگان بلندمدت ایجاد کیست های خوش خیم یا ندول های کبدی گزارش شده است. این توده ها معمولاً علامتی ندارند و اتفاقی در سونوگرافی کشف می شوند. اما در موارد نادر ممکن است باعث بزرگی کبد احساس سنگینی یا درد در ناحیه بالا و راست شکم شوند.
تهوع و سوءهاضمه خفیف
در هفته های ابتدایی مصرف قرص یا هنگام تغییر برند دارو ممکن است فرد دچار تهوع نفخ یا سوزش معده شود. این عوارض معمولاً گذرا هستند و بدن پس از چند هفته به دارو عادت می کند. در صورت تداوم یا تشدید علائم بررسی گوارشی و تنظیم رژیم دارویی ضروری است.
قرص های ضدبارداری با تغییر تعادل هورمون ها ممکن است اثرات مختلفی روی ظاهر و سیکل ماهانه داشته باشند
هورمون های موجود در قرص ضدبارداری بر تعادل هورمونی بدن تأثیر می گذارند. این تغییرات می توانند بسته به نوع قرص و واکنش بدن فرد تأثیرات متفاوتی بر چرخه قاعدگی پوست و مو داشته باشند. برخی از این تغییرات مفید و برخی دیگر ممکن است آزاردهنده باشند و نیاز به پیگیری داشته باشند.
تأخیر یا قطع قاعدگی پس از قطع مصرف
یکی از شایع ترین واکنش ها پس از قطع مصرف بلندمدت قرص ضدبارداری بی نظمی یا قطع موقت قاعدگی است. برخی زنان تا چند ماه پس از قطع دارو پریود نمی شوند یا سیکل شان نامنظم می شود. این وضعیت اغلب موقتی است و تخمک گذاری معمولاً طی ۳ تا ۶ ماه بازمی گردد اما اگر قاعدگی بیش از ۶ ماه قطع شود باید بررسی پزشکی انجام شود.
آکنه یا چربی پوست
برخی انواع قرص های ضدبارداری با کاهش آندروژن ها به بهبود آکنه کمک می کنند و حتی گاهی برای درمان جوش های هورمونی تجویز می شوند. با این حال در بعضی افراد مصرف همان دارو ممکن است باعث افزایش چربی پوست یا تشدید آکنه شود. این واکنش ها معمولاً به نوع قرص و ترکیب هورمونی آن بستگی دارند و ممکن است با تغییر نوع قرص بهبود یابند.
ریزش مو یا رشد موهای زائد
برخی زنان پس از مدتی مصرف یا قطع قرص ضدبارداری دچار ریزش موی پراکنده نازک شدن مو یا حتی رشد موهای زائد در نواحی غیرمعمول مانند چانه یا گونه می شوند. این عوارض معمولاً به واکنش فرد نسبت به تغییرات هورمونی و نوع قرص مصرفی مربوط است. در صورت بروز این علائم مراجعه به پزشک زنان یا متخصص غدد می تواند راهگشا باشد.
ریسک ابتلا به سرطان های وابسته به هورمون در مصرف کنندگان مزمن قرص ضدبارداری
قرص های ضدبارداری تأثیرات گوناگونی بر هورمون های زنانه دارند و همین موضوع می تواند در بروز یا پیشگیری برخی از سرطان های وابسته به هورمون نقش داشته باشد. شواهد علمی اگرچه متناقض به نظر می رسند اما نشان می دهند که مصرف این داروها ممکن است هم ریسک برخی سرطان ها را افزایش دهد و هم احتمال ابتلا به برخی دیگر را کاهش دهد.
افزایش جزئی خطر سرطان پستان
مطالعات نشان می دهند که مصرف طولانی مدت قرص های ضدبارداری به ویژه در زنان بالای ۴۰ سال یا کسانی که بیش از ۱۰ سال از این قرص ها استفاده کرده اند با افزایش اندکی در خطر ابتلا به سرطان پستان همراه است. این خطر پس از قطع مصرف به تدریج کاهش می یابد. در زنانی که سابقه خانوادگی سرطان سینه دارند ارزیابی دقیق توسط پزشک قبل از شروع دارو ضروری است.
افزایش خطر سرطان دهانه رحم
مصرف مداوم و بدون نظارت پزشکی قرص های ضدبارداری می تواند خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم را افزایش دهد به ویژه اگر تست پاپ اسمیر منظم انجام نشود. علت احتمالی این افزایش خطر تأثیر هورمون ها بر سلول های دهانه رحم و همچنین افزایش احتمال ابتلا به ویروس HPV در مصرف کنندگان بلندمدت است. غربالگری منظم و واکسیناسیون HPV راهکارهای اصلی پیشگیری هستند.
کاهش خطر سرطان تخمدان و آندومتر
یکی از مزایای اثبات شده مصرف قرص ضدبارداری در بلندمدت کاهش قابل توجه خطر سرطان تخمدان و سرطان آندومتر (لایه داخلی رحم) است. هورمون های موجود در قرص باعث مهار تخمک گذاری و کاهش تحریکات هورمونی به دیواره رحم می شوند و این اثر می تواند تا سال ها پس از قطع مصرف ادامه یابد. به همین دلیل در زنانی با سابقه خانوادگی این دو سرطان مصرف کنترل شده قرص می تواند جنبه پیشگیرانه داشته باشد.
آیا باروری بعد از قطع مصرف طولانی مدت قرص ضدبارداری کاهش می یابد؟
یکی از نگرانی های شایع میان مصرف کنندگان قرص ضدبارداری تأثیر احتمالی آن بر ناباروری است. اما شواهد علمی نشان می دهد که این نگرانی در اغلب موارد بی اساس است و قرص های ضدبارداری به طور مستقیم باعث ناباروری دائمی نمی شوند. در واقع بیشتر زنان پس از قطع دارو باروری طبیعی خود را بازیابی می کنند.
بازگشت تدریجی تخمک گذاری
در اغلب زنان چرخه قاعدگی و تخمک گذاری ظرف ۱ تا ۳ ماه پس از قطع مصرف دارو به حالت طبیعی بازمی گردد. بدن پس از قطع دریافت هورمون های مصنوعی به تدریج دوباره هورمون های طبیعی خود را تنظیم کرده و روند تخمک گذاری را از سر می گیرد.
در برخی زنان تأخیر تا ۶ ماه یا بیشتر ممکن است
اگر فرد پیش از شروع قرص دچار اختلالات قاعدگی بوده باشد مانند تخمک گذاری نامنظم سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) یا اختلالات تیروئیدی بازگشت باروری ممکن است بیشتر طول بکشد. در این موارد قرص ضدبارداری صرفاً علائم زمینه ای را پنهان کرده است و پس از قطع آن اختلالات دوباره ظاهر می شوند.
توصیه به صبر و پیگیری پزشکی
اگر پس از ۶ ماه تلاش برای بارداری تخمک گذاری یا قاعدگی منظم بازنگشته باشد مشاوره با پزشک متخصص زنان و انجام آزمایش های هورمونی و تخمدانی توصیه می شود. گاهی اوقات تنظیم مجدد بدن به زمان بیشتری نیاز دارد یا ممکن است نیاز به درمان های حمایتی مانند داروهای تحریک تخمک گذاری وجود داشته باشد.
توصیه های پزشکی برای مصرف ایمن و کنترل شده قرص ضدبارداری در بلندمدت
اگرچه قرص های ضدبارداری یکی از پرکاربردترین و مؤثرترین روش های پیشگیری از بارداری هستند اما استفاده بلندمدت از آن ها بدون نظارت و برنامه ریزی می تواند سلامت فرد را به خطر بیندازد. برای پیشگیری از عوارض پنهان یا تجمعی رعایت چند اصل کلیدی ضروری است
ویزیت منظم پزشکی
یکی از پایه های مصرف ایمن قرص ضدبارداری مراجعه منظم به پزشک زنان است. توصیه می شود هر ۶ تا ۱۲ ماه یک بار معاینات کامل انجام شود از جمله بررسی فشار خون وزن وضعیت سیکل قاعدگی شرح حال روانی و سابقه بیماری های زمینه ای. این ویزیت ها به پزشک کمک می کند عوارض احتمالی را پیش از پیشرفت شناسایی کند.
آزمایش های دوره ای
در مصرف بلندمدت انجام آزمایش های منظم خون اهمیت ویژه ای دارد. این آزمایش ها شامل بررسی چربی خون (LDL HDL و تری گلیسرید) آنزیم های کبدی (AST ALT) سطح قند خون و تست های هورمونی می شود. تغییرات جزئی در این پارامترها می تواند هشداری برای تعدیل یا تغییر روش پیشگیری باشد.
تغییر دوره ای برند یا روش پیشگیری
برخلاف تصور رایج ماندن بر یک نوع قرص برای سال های متمادی ممکن است به مرور زمان موجب بروز عوارض تجمعی شود. پزشک ممکن است در طول مصرف بلندمدت با توجه به نیاز بدن برند قرص را تغییر دهد یا روش پیشگیری را به ابزارهای غیرهورمونی مانند IUD یا روش های با دوز پایین تر مثل حلقه واژینال تغییر دهد تا بدن فرصت بازسازی پیدا کند.
پرهیز از مصرف خودسرانه یا بدون نسخه
یکی از اشتباهات شایع استفاده مداوم از یک نوع قرص بدون مشاوره پزشکی است. بدن در طول زمان دچار تغییراتی می شود که نیاز به تنظیم دارو یا روش دارد. مصرف خودسرانه به ویژه در زنانی با بیماری های پنهان (کبدی فشار خون دیابت یا سابقه خانوادگی سرطان) می تواند خطرناک باشد و باعث بروز عوارض جدی شود.
در نظر گرفتن عوامل خطر شخصی
برخی زنان به طور ذاتی در معرض خطر بیشتری برای عوارض قرص های ضدبارداری قرار دارند. مثلاً زنان بالای ۳۵ سال سیگاری ها افرادی با سابقه ترومبوز یا کسانی که اضافه وزن یا بیماری های قلبی دارند بهتر است از روش های غیرخوراکی و کم ریسک تر مانند IUD حلقه واژینال یا روش های غیرهورمونی استفاده کنند. انتخاب روش مناسب فقط با در نظر گرفتن سابقه پزشکی و مشاوره تخصصی امکان پذیر است.
تاثیر مصرف بلندمدت قرص ضدبارداری بر استخوان ها و تراکم استخوانی در زنان جوان
قرص های ضدبارداری می توانند در تعادل هورمونی بدن به ویژه استروژن و پروژسترون تأثیر بگذارند و این موضوع ممکن است بر سلامت استخوان ها نیز اثرگذار باشد. در زنان بسیار جوان که هنوز به تراکم استخوانی کامل نرسیده اند مصرف بلندمدت برخی انواع قرص ها (به ویژه انواع فقط پروژسترونی) ممکن است باعث کاهش جزئی در تراکم استخوان شود. هرچند این اثر معمولاً برگشت پذیر است اما در زنانی که دچار اختلالات تغذیه ای کم تحرکی یا کمبود ویتامین D هستند ممکن است خطر شکستگی استخوان در سنین بالاتر افزایش یابد. توصیه می شود زنان جوان در کنار مصرف دارو تغذیه غنی از کلسیم و ویتامین D داشته باشند و فعالیت بدنی منظم را در برنامه روزانه خود بگنجانند.
تداخل قرص های ضدبارداری با سایر داروها و مکمل ها نکاتی که باید جدی گرفت
تداخل دارویی یکی از عوامل مهم در کاهش اثربخشی قرص های ضدبارداری است که بسیاری از مصرف کنندگان از آن غافل هستند. برخی داروها چه شیمیایی و چه گیاهی می توانند سطح هورمون های موجود در قرص را در بدن کاهش داده یا نحوه جذب و متابولیسم آن ها را تغییر دهند. نتیجه این تداخل می تواند کاهش اثر پیشگیری بارداری ناخواسته یا حتی بروز عوارض جانبی ناخواسته باشد. در ادامه به مهم ترین داروها و مواد تداخلی اشاره می کنیم
داروهایی که اثر پیشگیری قرص را کاهش می دهند
ریفامپین (Rifampin)
آنتی بیوتیک قوی مورد استفاده در درمان سل که یکی از شناخته شده ترین داروهای کاهش دهنده اثر قرص ضدبارداری است.
داروهای ضدصرع
شامل فنوباربیتال کاربامازپین فنی توئین و برخی دیگر از داروهای ضدتشنج که با افزایش متابولیسم کبدی سطح هورمون های قرص را کاهش می دهند.
برخی آنتی بیوتیک ها
اگرچه بیشتر آنتی بیوتیک ها تداخل جدی ایجاد نمی کنند اما در برخی موارد مانند استفاده هم زمان با تتراسایکلین ها یا آموکسی سیلین احتیاط توصیه می شود به ویژه در زنان حساس.
داروهای ضدقارچ
مثل گریزئوفولوین که مصرف آن با قرص ضدبارداری می تواند باعث کاهش جذب هورمون ها و افزایش احتمال بارداری شود.
گیاه سن جان (St. John’s Wort)
این گیاه دارویی که برای درمان افسردگی و اضطراب استفاده می شود یکی از قوی ترین تداخلات گیاهی را با قرص های ضدبارداری دارد و می تواند به طور قابل توجهی سطح هورمون ها را کاهش دهد.
داروهایی که ممکن است عوارض جانبی قرص را تشدید کنند
داروهای ضدافسردگی (مثل SSRIها)
ممکن است با قرص های هورمونی تداخل کرده و باعث نوسانات خلقی بیشتر یا کاهش میل جنسی شوند.
داروهای فشار خون
در زنان مبتلا به پرفشاری خون ترکیب این داروها با قرص ضدبارداری ممکن است منجر به افزایش فشار بیشتر یا نوسانات غیرقابل پیش بینی شود.
داروهای کورتونی (مثل پردنیزولون)
مصرف هم زمان با قرص ضدبارداری ممکن است خطر لخته خون افزایش قند یا احتباس مایعات را بیشتر کند.
نکات مهم برای پیشگیری از عوارض تداخل دارویی
پیش از شروع مصرف قرص ضدبارداری فهرست کامل داروها و مکمل های مصرفی خود را به پزشک ارائه دهید.
در صورت شروع داروی جدید حتی اگر گیاهی یا بدون نسخه باشد با پزشک زنان مشورت کنید.
در دوران مصرف داروهای تداخلی از روش های جایگزین یا مکمل (مثل کاندوم یا IUD) استفاده شود.
علائم غیرعادی مثل خون ریزی تهوع نوسانات شدید خلق یا بازگشت آکنه را به عنوان هشدار در نظر بگیرید.
آگاهی از تداخلات دارویی و مشورت با پزشک می تواند از بسیاری از مشکلات و بارداری های ناخواسته جلوگیری کند. داروهای گیاهی یا مکمل های به ظاهر بی خطر نیز گاهی تأثیر مستقیم بر اثربخشی قرص دارند و نباید ساده انگاشته شوند.
مصرف قرص ضدبارداری و تأثیر آن بر روابط جنسی رضایت زوجین و سلامت روان
قرص ضدبارداری صرفاً یک داروی هورمونی برای کنترل بارداری نیست بلکه می تواند احساسات رفتار اعتماد در رابطه و حتی کیفیت زندگی زناشویی را تحت تأثیر قرار دهد. مصرف آگاهانه این دارو باید همراه با درک روانی و شناخت تغییرات فردی و بین فردی باشد. در ادامه به مهم ترین جنبه های روانی و عاطفی مرتبط با این دارو اشاره می شود
احساس امنیت بیشتر در برابر بارداری ناخواسته
کاهش اضطراب بارداری ناخواسته
بسیاری از زنان پس از شروع قرص ضدبارداری احساس آرامش و کنترل بیشتری بر بدن و زندگی خود پیدا می کنند. این احساس امنیت می تواند سطح استرس را کاهش داده و به افزایش لذت و رضایت از رابطه جنسی کمک کند.
افزایش اعتماد به نفس جنسی
وقتی نگرانی از بارداری حذف شود برخی زنان تمایل بیشتری به نزدیکی دارند بدون اینکه احساس محدودیت یا نگرانی داشته باشند. این موضوع می تواند به بهبود صمیمیت بین زوجین کمک کند.
کاهش میل جنسی یا نوسانات خلقی در برخی زنان
کاهش تستوسترون آزاد
قرص های ضدبارداری می توانند سطح تستوسترون فعال را کاهش دهند. این کاهش ممکن است باعث افت میل جنسی کاهش لذت یا خشکی واژن شود که در برخی زنان مشکل ساز می شود.
نوسانات خلقی و تحریک پذیری
تغییر سطح هورمون های استروژن و پروژسترون بر مغز و تنظیم خلق تأثیر می گذارد. برخی زنان دچار نوسانات خلقی احساس غم یا اضطراب بی دلیل می شوند که ممکن است روابط عاطفی و جنسی آن ها را تحت فشار قرار دهد.
اثرات عاطفی بر رابطه زوجین
افزایش یا کاهش صمیمیت
در زوج هایی که درباره روش های پیشگیری به طور مشترک تصمیم گیری می کنند احساس همدلی و مشارکت بیشتر می شود. اما در مواردی که عوارض قرص بدون حمایت یا درک از سوی شریک زندگی همراه باشد ممکن است فاصله عاطفی و سردی در رابطه به وجود آید.
تأثیر قرص بر هویت زنانه و رابطه جنسی
برخی زنان به ویژه در بلندمدت احساس می کنند که مصرف همیشگی قرص نوعی «فشار پنهان» برای در دست داشتن کامل مسئولیت پیشگیری است. این موضوع اگر نادیده گرفته شود می تواند بر احساس ارزشمندی یا لذت بردن از رابطه اثر منفی بگذارد.
راهکارهایی برای حفظ رضایت روانی و رابطه ای در طول مصرف قرص
صحبت صادقانه با شریک زندگی
صحبت باز درباره احساسات عوارض احتمالی و نگرانی ها می تواند به ایجاد درک متقابل کمک کند و از سوءتفاهم های عاطفی جلوگیری کند.
مشارکت در تصمیم گیری درباره روش پیشگیری
انتخاب روش پیشگیری باید تصمیمی مشترک باشد. زمانی که مردان نیز نقش فعال تری در این انتخاب ایفا می کنند بار روانی بر زنان کمتر شده و صمیمیت بیشتر می شود.
استفاده از مشاوره روان شناسی یا زوج درمانی در صورت نیاز
اگر تغییرات خلقی یا مشکلات جنسی به رابطه آسیب می زند مراجعه به مشاور یا روان درمانگر جنسی می تواند بسیار مفید باشد. گاهی تنها چند جلسه مشاوره می تواند راهگشای بزرگی در حفظ رابطه باشد.
قرص ضدبارداری نه تنها بر بدن بلکه بر ذهن و رابطه فرد نیز اثر می گذارد. درک این واقعیت پذیرش تغییرات احتمالی و داشتن یک ارتباط سالم و باز با شریک زندگی رمز موفقیت استفاده از این دارو در بلندمدت است.
آگاهی مهم ترین شرط مصرف ایمن قرص ضدبارداری
قرص های ضدبارداری داروهایی مفید مؤثر و پرکاربرد هستند اما فقط در صورتی ایمن اند که با آگاهی و زیر نظر پزشک مصرف شوند. هر زن باید با شناخت بدن خود بررسی عوامل خطر فردی و رعایت اصول بهداشتی و پزشکی از مزایای این دارو بهره مند شود و عوارض آن را به حداقل برساند.