آزیترومایسین (Azithromycin)
آزیترومایسین (Azithromycin) یکی از آنتی بیوتیک های پرکاربرد و شناخته شده در درمان عفونت های باکتریایی است. این دارو با عملکردی متفاوت نسبت به سایر آنتی بیوتیک ها در زمان کوتاه تری اثربخشی خود را نشان می دهد و به همین دلیل در بسیاری از پروتکل های درمانی جایگاه ویژه ای دارد. شناخت درست این دارو نحوه مصرف آن و عوارض احتمالی اش نقش بسیار مهمی در اثربخشی درمان ایفا می کند.
در ادامه همه آنچه باید درباره دارو آزیترومایسین بدانید را به تفصیل توضیح خواهیم داد تا بتوانید با آگاهی کامل تری از این دارو استفاده کنید.
دارو آزیترومایسین (Azithromycin) چیست
آزیترومایسین یک آنتی بیوتیک از گروه ماکرولیدها است که با مهار ساخت پروتئین در باکتری ها مانع رشد و تکثیر آن ها می شود. این دارو به دلیل نیمه عمر طولانی امکان مصرف روزانه یک بار را فراهم کرده و معمولاً دوره درمانی کوتاه تری نسبت به بسیاری از آنتی بیوتیک ها دارد. آزیترومایسین در فرم های مختلف از جمله قرص کپسول شربت و تزریقی عرضه می شود.
موارد مصرف دارو آزیترومایسین
آزیترومایسین در درمان طیف وسیعی از عفونت های باکتریایی تجویز می شود. از جمله کاربردهای اصلی آن می توان به درمان عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی و تحتانی مانند گلودرد التهاب نایژه ها سینوزیت و ذات الریه اشاره کرد. همچنین در درمان عفونت های پوستی عفونت گوش بیماری های مقاربتی مانند کلامیدیا و گنوره و همچنین برخی عفونت های گوارشی کاربرد دارد. در برخی موارد آزیترومایسین به عنوان جایگزین پنی سیلین در بیماران حساس به این گروه دارویی تجویز می شود.
نحوه مصرف دارو آزیترومایسین
دوز مصرف آزیترومایسین معمولاً توسط پزشک بر اساس نوع عفونت و شرایط بیمار تعیین می شود اما یک الگوی رایج مصرف آن به صورت یک بار در روز و به مدت 3 تا 5 روز است. معمولاً در روز اول دوز بیشتری تجویز می شود (به عنوان مثال 500 میلی گرم در روز اول و سپس 250 میلی گرم در روزهای بعد). این دارو می تواند با معده خالی یا همراه غذا مصرف شود اما در صورت بروز ناراحتی گوارشی بهتر است همراه غذا خورده شود. باید از خرد کردن یا جویدن قرص های پوشش دار خودداری کرد.
فواید دارو آزیترومایسین
از مزایای قابل توجه آزیترومایسین می توان به دوره درمانی کوتاه تر دفعات مصرف کمتر تحمل پذیری خوب توسط اکثر بیماران و تأثیر مناسب روی باکتری های گرم مثبت و منفی اشاره کرد. همچنین آزیترومایسین به دلیل ویژگی تجمع در بافت ها و آزادسازی تدریجی حتی پس از قطع مصرف نیز تا چند روز اثر درمانی دارد.
عوارض جانبی دارو آزیترومایسین
اگرچه آزیترومایسین در اغلب موارد به خوبی تحمل می شود اما ممکن است در برخی افراد باعث بروز عوارض جانبی شود. شایع ترین عوارض شامل تهوع استفراغ اسهال دل درد نفخ و سردرد است. همچنین در موارد نادری ممکن است عوارضی چون بثورات پوستی حساسیت شدید اختلال در ریتم قلب (طولانی شدن QT) مشکلات کبدی یا کلیوی دیده شود. در صورت بروز هرگونه علامت غیرطبیعی یا واکنش حساسیتی شدید مصرف دارو باید متوقف شده و به پزشک مراجعه شود.
تداخل دارویی دارو آزیترومایسین
آزیترومایسین می تواند با برخی داروها تداخل داشته باشد و موجب تغییر در سطح اثربخشی یا افزایش خطر عوارض شود. داروهایی مانند ضداسیدهای معده حاوی آلومینیوم یا منیزیم (در فاصله 2 ساعته با آزیترومایسین مصرف نشود) داروهای ضدانعقاد مانند وارفارین داروهای ضدآریتمی قلب مانند آمیودارون داروهای کاهنده کلسترول مانند سیمواستاتین و همچنین برخی داروهای روان پزشکی از جمله داروهای ضدافسردگی و ضدروان پریشی از جمله مهم ترین داروهایی هستند که باید هنگام مصرف آزیترومایسین با احتیاط همراه شوند.
چه کسانی نباید از آزیترومایسین استفاده کنند
افرادی که نسبت به آزیترومایسین یا دیگر ماکرولیدها مانند اریترومایسین یا کلاریترومایسین حساسیت دارند نباید از این دارو استفاده کنند. همچنین بیماران مبتلا به بیماری های کبدی یا کلیوی شدید افرادی با مشکلات قلبی مانند آریتمی یا طولانی شدن فاصله QT در نوار قلب یا کسانی که سابقه تشنج یا اختلالات عصبی دارند باید تحت نظر پزشک از این دارو استفاده کنند.
نکات مهم و هشدارها درباره آزیترومایسین
برای مصرف مؤثر و ایمن آزیترومایسین باید به چند نکته توجه شود. این دارو برای عفونت های ویروسی مانند سرماخوردگی یا آنفلوآنزا اثری ندارد بنابراین نباید بی رویه و بدون تجویز پزشک مصرف شود. در صورت فراموشی یک دوز به محض یادآوری باید مصرف شود مگر اینکه زمان دوز بعدی نزدیک باشد. در این صورت نباید دوز قبلی دو برابر شود. همچنین در صورت مصرف طولانی مدت یا دوزهای بالا خطر مقاومت باکتریایی افزایش می یابد. مصرف آزیترومایسین در دوران بارداری و شیردهی تنها با تجویز پزشک مجاز است.
پرسش های رایج درباره آزیترومایسین
آیا آزیترومایسین برای کودکان مناسب است؟
بله این دارو با دوز مناسب و با تجویز پزشک می تواند برای کودکان استفاده شود.
آیا آزیترومایسین باعث خواب آلودگی می شود؟
خیر خواب آلودگی از عوارض معمول آزیترومایسین نیست.
آیا می توان آزیترومایسین را با شیر یا مواد لبنی مصرف کرد؟
بله اما توصیه می شود برای جذب بهتر همراه آب مصرف شود.
چرا مصرف آزیترومایسین فقط 3 روز است؟
به دلیل نیمه عمر طولانی و تجمع در بافت ها اثر دارو حتی پس از قطع مصرف ادامه دارد بنابراین نیاز به مصرف طولانی مدت نیست.
در صورت فراموشی دوز آزیترومایسین چه باید کرد؟
به محض یادآوری آن را مصرف کرده و از دو برابر کردن دوز بعدی پرهیز کنید.
دیگر نکات تکمیلی درباره دارو آزیترومایسین
نگهداری دارو آزیترومایسین باید در جای خشک خنک و دور از نور مستقیم نگهداری شود. شربت آزیترومایسین پس از باز شدن باید در یخچال قرار گیرد و طبق دستور پزشک مصرف شود.
مقاومت باکتریایی استفاده بی رویه و خودسرانه از آزیترومایسین می تواند منجر به مقاومت باکتری ها نسبت به این دارو شود و اثربخشی آن در آینده کاهش یابد.
مصرف در دوران بارداری مصرف این دارو در دوران بارداری نیاز به ارزیابی دقیق پزشک دارد. اگرچه در موارد ضروری و تحت نظر پزشک ممکن است مجاز باشد اما نباید بدون مشورت مصرف شود.
آزیترومایسین و ویروس کرونا در برخی مقاطع آزیترومایسین همراه با داروهای دیگر برای درمان بیماران مبتلا به کووید-19 استفاده شده است ولی امروزه این روش به طور گسترده توصیه نمی شود مگر در شرایط خاص و با تجویز پزشک.
در نهایت آزیترومایسین یکی از آنتی بیوتیک های مؤثر و پرکاربرد است اما تنها با تجویز پزشک و مصرف صحیح می تواند حداکثر اثربخشی را داشته باشد و از عوارض و مقاومت های دارویی جلوگیری شود.