علائم بواسیر و درمان بدون جراحی

علائم بواسیر و درمان بدون جراحی

بواسیر یکی از شایع ترین بیماری های ناحیه نشیمن گاه است که زندگی روزمره میلیون ها نفر را مختل می کند. این بیماری اگر زود تشخیص داده و به درستی مدیریت شود اغلب بدون نیاز به جراحی بهبود پیدا می کند. آگاهی از علائم اولیه و بهره گیری از درمان های دارویی و خانگی نقش مهمی در کنترل این بیماری دردناک دارد.

بواسیر یا هموروئید یکی از بیماری هایی است که ممکن است هر فردی در طول زندگی خود تجربه کند. این مشکل به دلیل تورم یا گشادشدگی سیاهرگ های ناحیه مقعد یا راست روده به وجود می آید. اگرچه در برخی موارد پیشرفته ممکن است نیاز به جراحی باشد اما در بسیاری از موارد می توان با روش های غیرتهاجمی داروهای مناسب و اصلاح سبک زندگی این بیماری را کنترل و حتی درمان کرد.

شایع ترین علائم بواسیر داخلی و خارجی که باید به آن ها توجه کنید

یکی از مهم ترین نکاتی که باید در مورد بواسیر بدانیم این است که اگر در مراحل اولیه تشخیص داده شود می توان با روش های ساده تر آن را کنترل کرد. بسیاری از افرادی که دچار بواسیر پیشرفته می شوند در واقع علائم اولیه را نادیده گرفته اند یا آن ها را با مشکلات گوارشی دیگر اشتباه گرفته اند.

بواسیر به طور کلی به دو نوع اصلی داخلی و خارجی تقسیم می شود که تفاوت آن ها در محل قرارگیری و نوع علائم است

بواسیر داخلی

معمولاً در قسمت های درونی کانال مقعد ایجاد می شود و به دلیل نبود پایانه های عصبی زیاد در مراحل اولیه دردناک نیست. اما یکی از نشانه های واضح آن خونریزی هنگام اجابت مزاج است. خون معمولاً روشن و جدا از مدفوع دیده می شود و ممکن است روی کاغذ توالت یا داخل کاسه قابل مشاهده باشد.

بواسیر خارجی

در لبه یا اطراف مقعد ایجاد می شود و به دلیل درگیری اعصاب حساس معمولاً با درد سوزش خارش و التهاب موضعی همراه است. گاهی اوقات بیمار متوجه یک برآمدگی یا برجستگی کوچک در اطراف مقعد می شود که لمس آن می تواند دردناک باشد.

در هر دو نوع بواسیر امکان دارد فرد احساس تخلیه ناقص فشار در ناحیه نشیمن گاه تورم یا حتی ترشح مایع مخاطی را تجربه کند که در موارد شدیدتر آزاردهنده خواهد بود.

یکی از شدیدترین انواع بواسیر خارجی زمانی رخ می دهد که درون آن لخته خونی تشکیل شود. در این حالت بیمار دچار درد ناگهانی تورم قابل لمس و سفتی شدید در محل می شود که به آن بواسیر ترومبوزه گفته می شود. این نوع ممکن است به درمان فوری یا تخلیه توسط پزشک نیاز داشته باشد.

شناخت دقیق این علائم و جدی گرفتن آن ها اولین گام برای شروع درمان مؤثر و جلوگیری از مزمن شدن بیماری است.

علت های اصلی ایجاد بواسیر و عوامل تشدیدکننده آن در زندگی روزمره

بواسیر تنها یک مشکل ناگهانی نیست در واقع بیشتر مواقع حاصل سال ها بی توجهی به سلامت گوارش سبک زندگی نادرست و عادت های اشتباه روزمره است. شناخت دقیق عواملی که باعث ایجاد یا تشدید این بیماری می شوند نه تنها در درمان بلکه در پیشگیری مؤثر آن هم اهمیت دارد.

از مهم ترین دلایل بروز یا شدت گرفتن بواسیر می توان به موارد زیر اشاره کرد

یبوست مزمن و زور زدن بیش از حد هنگام دفع مدفوع

وقتی فرد مجبور است برای دفع فشار زیادی وارد کند به مرور سیاهرگ های ناحیه مقعد دچار کشیدگی و تورم می شوند. این فشار مستقیماً یکی از اصلی ترین عوامل ایجاد بواسیر است.

نشستن طولانی مدت به ویژه روی توالت یا پشت میز کار

نشستن مداوم گردش خون ناحیه لگن و مقعد را مختل کرده و باعث ایجاد فشار مضاعف روی عروق آن ناحیه می شود. حتی عادت طولانی مدت به نشستن روی توالت برای مطالعه یا استفاده از موبایل می تواند زمینه ساز بواسیر باشد.

بارداری

به ویژه در سه ماهه سوم به دلیل افزایش حجم رحم و فشار مستقیم به ناحیه لگن احتمال تورم و گشاد شدن رگ های مقعد افزایش می یابد. این وضعیت ممکن است پس از زایمان نیز ادامه داشته باشد.

رژیم غذایی کم فیبر

مصرف ناکافی فیبر موجب کاهش حجم و نرمی مدفوع می شود. در نتیجه دفع سخت تر شده و فرد برای تخلیه فشار بیشتری وارد می کند که نهایتاً منجر به آسیب پذیری عروق مقعد می شود.

چاقی و کم تحرکی

افزایش وزن فشار مداومی به ناحیه تحتانی بدن وارد می کند. از سوی دیگر بی تحرکی باعث کند شدن حرکات روده و افزایش احتمال یبوست می شود.

بلند کردن مکرر اجسام سنگین

این کار باعث افزایش ناگهانی فشار داخل شکمی می شود و می تواند در درازمدت به سیاهرگ های ناحیه مقعد آسیب برساند.

نکته مهم اینجاست که بیشتر این عوامل قابل کنترل اند. اصلاح عادات روزانه افزایش فعالیت بدنی نوشیدن آب کافی و توجه به تغذیه سالم در کنار درمان دارویی می تواند تأثیر قابل توجهی در بهبود علائم بواسیر و جلوگیری از پیشرفت آن داشته باشد. در واقع درمان موفق بواسیر بدون کنترل این عوامل تقریباً غیرممکن است.

چه زمانی برای بواسیر نیاز به مراجعه به پزشک وجود دارد؟

اگرچه بیشتر موارد بواسیر را می توان با درمان های خانگی یا دارویی ساده کنترل کرد اما همیشه نباید به خوددرمانی بسنده کرد. در برخی شرایط علائم ممکن است نشان دهنده نوع شدیدتر یا عارضه دار بواسیر باشند یا حتی نشانه ای از بیماری های جدی تری مانند بیماری های التهابی روده یا سرطان کولون باشند. در چنین مواقعی مراجعه به پزشک الزامی است تا از پیشرفت بیماری یا اشتباه در تشخیص جلوگیری شود.

علائمی که باید جدی گرفته شوند و فوراً با پزشک در میان گذاشته شوند شامل موارد زیر است

خونریزی مکرر یا شدید از ناحیه مقعد

اگر در چند نوبت متوالی مقدار قابل توجهی خون روشن مشاهده کردید یا خونریزی متوقف نمی شود باید به سرعت بررسی شوید.

درد شدید یا همراه با تب

این علائم می توانند نشان دهنده عفونت بواسیر ترومبوزه یا آبسه مقعدی باشند که نیاز به درمان تخصصی دارند.

عدم بهبود علائم پس از چند هفته درمان خانگی

اگر با وجود رعایت توصیه ها مصرف دارو و اصلاح تغذیه هنوز هم علائم ادامه دارد ممکن است بواسیر پیشرفته یا نوع مقاوم به درمان وجود داشته باشد.

بواسیر بیرون زده ای که به داخل بازنمی گردد

این حالت معمولاً مربوط به بواسیر درجه سوم یا چهارم است و ممکن است نیاز به روش های تخصصی غیرجراحی یا حتی جراحی داشته باشد.

دفع همراه با خون و مخاط یا تغییر رنگ مدفوع (تیره یا سیاه)

این موارد می توانند نشانه ای از مشکلات جدی تر در دستگاه گوارش باشند و نباید نادیده گرفته شوند.

همچنین افراد بالای ۵۰ سال که برای اولین بار دچار خونریزی مقعدی می شوند باید حتماً از نظر سرطان کولون پولیپ روده یا بیماری های التهابی مزمن مانند کولیت اولسروز و کرون بررسی کامل شوند. انجام آزمایش هایی مانند کولونوسکوپی در این افراد می تواند نقش حیاتی در تشخیص زودهنگام بیماری های خطرناک داشته باشد.

در مجموع هر علامتی که شدید مداوم یا غیرمعمول باشد باید جدی گرفته شود زیرا در برخی موارد بواسیر تنها بخش کوچکی از یک مشکل بزرگ تر است.

بهترین روش های درمان بواسیر بدون جراحی که توسط پزشکان توصیه می شود

خوشبختانه در اغلب موارد درمان بواسیر بدون نیاز به جراحی امکان پذیر است به ویژه اگر بیماری در مراحل اولیه یا متوسط تشخیص داده شود. پزشکان معمولاً به جای رفتن به سراغ روش های تهاجمی از رویکردی چندجانبه و ترکیبی استفاده می کنند که هم علائم را تسکین می دهد و هم علت زمینه ای را کنترل می کند.

درمان غیرجراحی بواسیر شامل چند جزء اصلی است

داروهای موضعی مانند پمادها و کرم های ضدالتهاب

این داروها معمولاً حاوی مواد بی حس کننده (مثل لیدوکائین) و ترکیبات قابض یا ضدتورم هستند که به کاهش درد خارش و التهاب کمک می کنند.

شیاف های مقعدی حاوی کورتون یا عصاره های گیاهی

شیاف هایی مانند آنتی هموروئید یا هیدروکورتیزون در موارد بواسیر داخلی مؤثرند و مستقیماً روی بافت ملتهب اثر می گذارند.

حمام نشیمن با آب ولرم

یکی از ساده ترین و موثرترین روش های خانگی است. نشستن روزانه ۲ بار به مدت ۱۵ دقیقه در لگن آب گرم باعث شل شدن عضلات مقعد کاهش التهاب و تسکین درد می شود.

مصرف فیبر و مایعات کافی

تجویز مکمل هایی مانند پسیلیوم یا مصرف منابع طبیعی فیبر (میوه سبزی نان سبوس دار) باعث نرم تر شدن مدفوع و کاهش فشار هنگام دفع می شود. نوشیدن حداقل ۸ لیوان آب در روز نیز ضروری است.

اصلاح رفتار دفع مدفوع

بیمار باید از زور زدن پرهیز کرده و سعی کند زمان اجابت مزاج را تنظیم کند. بهتر است به محض احساس دفع به سرویس بهداشتی مراجعه کرده و از به تأخیر انداختن آن پرهیز کند.

در بیشتر موارد اگر بیمار به این دستورات پایبند باشد طی یک تا دو هفته علائم به طور قابل توجهی کاهش می یابد. بر اساس بررسی ها این روش های درمانی در حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد بیماران مبتلا به بواسیر خفیف تا متوسط پاسخ گو هستند و در بسیاری از موارد جلوی پیشرفت بیماری را می گیرند.

نکته مهم این است که این درمان ها باید به صورت منظم و پیوسته انجام شوند چرا که قطع زودهنگام یا بی توجهی به اصلاح سبک زندگی می تواند منجر به بازگشت علائم شود.

درمان بواسیر با داروهای موضعی پمادها و شیاف هایی که واقعاً مؤثرند

در درمان بواسیر داروهای موضعی یکی از موثرترین و سریع ترین روش ها برای کاهش درد خارش و التهاب محسوب می شوند. این داروها مستقیماً روی ناحیه آسیب دیده اثر می گذارند و باعث بهبود سریع تر علائم می شوند. مهم ترین و رایج ترین انواع داروهای موضعی شامل موارد زیر هستند

پمادهای آنتی هموروئید

مانند Rectol Anusol Procto-Glyvenol که ترکیبی از مواد ضدالتهاب بی حس کننده و قابض عروق دارند. این پمادها به کاهش تورم تسکین درد و کنترل خارش کمک می کنند و معمولاً اولین انتخاب درمانی در مراحل اولیه بیماری هستند.

پمادهای لیدوکائین و هیدروکورتیزون

لیدوکائین نقش بی حس کنندگی سریع و موقت دارد و برای کاهش فوری درد و سوزش بسیار مفید است. هیدروکورتیزون به عنوان یک کورتیکواستروئید موضعی خاصیت ضدالتهابی قوی دارد و التهاب ناحیه را کاهش می دهد.

شیاف های مقعدی آنتی هموروئید

به خصوص برای بواسیر داخلی کاربرد زیادی دارند زیرا مستقیماً درون کانال مقعد قرار می گیرند و تأثیر دارو را در محل دقیق التهاب افزایش می دهند.

مصرف این داروهای حاوی کورتیکواستروئید باید محدود به ۷ تا ۱۰ روز باشد. استفاده طولانی مدت از کورتون های موضعی ممکن است باعث نازک شدن پوست ناحیه مقعد ایجاد زخم یا سایر عوارض جانبی شود. بنابراین رعایت مدت زمان مصرف و مشورت با پزشک در این زمینه ضروری است.

با استفاده صحیح از داروهای موضعی و همراهی با تغییرات سبک زندگی می توان علائم بواسیر را به شکل چشمگیری کاهش داد و روند بهبودی را سرعت بخشید.

نقش داروهای خوراکی در درمان بواسیر و کاهش التهاب و درد

در کنار داروهای موضعی که به طور مستقیم روی محل التهاب اثر می گذارند پزشکان گاهی داروهای خوراکی را نیز برای تسریع روند بهبود و کاهش علائم بواسیر تجویز می کنند به ویژه زمانی که درد یا التهاب شدید باشد یا بیمار نیاز به کنترل بهتر وضعیت داشته باشد.

از مهم ترین داروهای خوراکی مورد استفاده می توان به موارد زیر اشاره کرد

قرص دافلون (Daflon 500 یا Daflon 1000)

این دارو جزو داروهای وریدی است که به بهبود گردش خون در رگ های کوچک کمک می کند و باعث تقویت دیواره عروق می شود. مصرف دافلون در دوره های کوتاه مدت معمولاً بین ۵ تا ۷ روز به کاهش التهاب درد خونریزی و تورم در بیماران مبتلا به بواسیر حاد کمک چشمگیری می کند. اثربخشی این دارو به خصوص در کنترل علائم داخلی بواسیر بسیار مثبت گزارش شده است.

ضد دردهای غیرکورتونی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن

این داروها با خاصیت ضدالتهابی و ضد درد خود به کاهش ناراحتی و التهاب ناحیه کمک می کنند. البته استفاده از این داروها باید با نظر پزشک و در حد مجاز انجام شود تا از عوارض گوارشی یا دیگر مشکلات جانبی پیشگیری شود.

ملین های سبک مانند لاکتولوز یا پسیلیوم (پسیلیوم یک نوع فیبر محلول است)

این داروها به نرم کردن مدفوع و بهبود عملکرد روده ها کمک می کنند و در پیشگیری از یبوست نقش کلیدی دارند. با کاهش سفتی مدفوع فشار هنگام دفع کمتر شده و التهاب و تحریک ناحیه مقعد کاهش می یابد.

مصرف صحیح و منظم داروهای خوراکی در کنار داروهای موضعی و تغییرات سبک زندگی می تواند طی ۷ تا ۱۰ روز علائم بواسیر را به شکل قابل توجهی کاهش دهد و به بهبود سریع تر کمک کند.

درمان خانگی بواسیر با روش هایی ساده اما علمی و تأییدشده

درمان های خانگی بواسیر می توانند تأثیر چشمگیری بر کاهش علائم داشته باشند اما موفقیت آن ها به شرطی است که با صبر تداوم و رعایت نکات مهم همراه باشند. استفاده منظم و دقیق از این روش ها به خصوص در مراحل ابتدایی بیماری می تواند به تسکین درد کاهش التهاب و جلوگیری از پیشرفت کمک کند.

حمام نشیمن با آب ولرم و کمی نمک اپسوم

این روش یکی از ساده ترین و کارآمدترین راه ها برای کاهش التهاب و تسکین درد است. توصیه می شود روزانه دو بار و هر بار به مدت ۱۵ دقیقه در لگن آب ولرم همراه با افزودن مقدار کمی نمک اپسوم (Epsom salt) بنشینید. نمک اپسوم خواص ضدالتهابی دارد و به کاهش تورم کمک می کند.

استفاده از کمپرس یخ در پارچه ای تمیز برای بواسیر خارجی

گذاشتن یخ یا کمپرس سرد روی ناحیه متورم به مدت حدود ۲۰ دقیقه در هر نوبت باعث تنگ شدن عروق کاهش تورم و تسکین فوری درد می شود. این کار را می توان چند بار در روز تکرار کرد.

روغن نارگیل یا آلوئه ورا طبیعی

استفاده موضعی از این مواد به نرم شدن پوست ناحیه مقعد و کاهش التهاب کمک می کند. آلوئه ورا به خاطر خواص ضدالتهابی و ترمیم کننده پوست معروف است و روغن نارگیل نیز خاصیت مرطوب کنندگی و ضدباکتریایی دارد.

چای کیسه ای بابونه یا عصاره فندق جادوگر (Witch hazel)

این ترکیبات خاصیت قابض و ضدالتهابی دارند و استفاده موضعی از آن ها می تواند تورم را کاهش دهد و به تسکین خارش و سوزش کمک کند. برای این منظور چای کیسه ای را دم کرده و پس از خنک شدن روی ناحیه آسیب دیده قرار دهید.

نوشیدن آب فراوان حداقل ۸ لیوان در روز

تامین رطوبت کافی بدن و نوشیدن آب به اندازه لازم از خشک شدن و سفت شدن مدفوع جلوگیری می کند و به پیشگیری از یبوست کمک می نماید.

در نهایت باید توجه داشت که این درمان های طبیعی زمانی اثربخش هستند که همراه با اصلاح سبک زندگی و رعایت نکات تغذیه ای به کار روند. به همین دلیل درمان خانگی بواسیر یک روند ترکیبی و مداوم است و نباید انتظار داشت با یک یا دو روش به تنهایی به نتیجه قطعی رسید.

اصلاح سبک زندگی و تغذیه برای پیشگیری از عود مجدد بواسیر

یکی از مهم ترین اصول درمان بواسیر جلوگیری از عود و برگشت مجدد بیماری است. بدون شک این هدف تنها زمانی محقق می شود که فرد بتواند عادات روزمره و سبک زندگی خود را اصلاح کند. رعایت نکات ساده اما حیاتی زیر به کاهش فشار روی ناحیه مقعد و حفظ سلامت دستگاه گوارش کمک می کند

مصرف روزانه ۲۵ تا ۳۰ گرم فیبر

دریافت فیبر کافی از منابع طبیعی مثل سبزیجات تازه میوه ها و غلات کامل باعث نرم شدن مدفوع و تسهیل فرآیند دفع می شود. فیبر همچنین به حرکت منظم روده ها کمک می کند و از یبوست جلوگیری می نماید.

اجتناب از نشستن طولانی مدت

مخصوصاً در محیط کار بهتر است هر ساعت چند دقیقه از جای خود بلند شده و تحرک داشته باشید. استفاده از میز ایستاده یا انجام حرکات کششی کوتاه در طول روز می تواند گردش خون را بهبود ببخشد و فشار وارده به ناحیه لگن را کاهش دهد.

فعالیت بدنی منظم

ورزش هایی مانند پیاده روی روزانه حرکات کششی و تمرینات سبک باعث افزایش متابولیسم و بهبود عملکرد دستگاه گوارش می شود و همچنین به پیشگیری از یبوست کمک می کند.

پرهیز از بلند کردن اجسام سنگین

بلند کردن وزنه یا اجسام سنگین فشار زیادی به ناحیه شکم و لگن وارد می کند که می تواند بواسیر را تشدید کند یا حتی ایجاد نماید.

عادت دادن بدن به اجابت مزاج منظم

توصیه می شود زمانی مشخص ترجیحاً صبح ها برای دفع به توالت بروید و این زمان را به تعویق نیندازید. این کار به تنظیم عملکرد روده و پیشگیری از تجمع مدفوع کمک می کند.

اجرای مستمر این تغییرات ساده اما بنیادین نه تنها به کاهش علائم بواسیر کمک می کند بلکه سلامت کلی دستگاه گوارش شما را بهبود داده و از بسیاری مشکلات گوارشی دیگر نیز پیشگیری خواهد کرد.

چه زمانی درمان خانگی و دارویی کافی نیست و باید به روش های پیشرفته فکر کرد؟

گرچه در بسیاری از موارد درمان های غیرجراحی و دارویی بواسیر مؤثر و کافی هستند اما در برخی شرایط خاص ممکن است بیماری پیشرفته تر باشد یا به این روش ها پاسخ ندهد. در این موارد نیاز به استفاده از مداخلات پزشکی پیشرفته تر و کم تهاجمی احساس می شود تا از عوارض جدی تر جلوگیری شود و کیفیت زندگی بیمار بهبود یابد.

مواردی که احتمالاً نیاز به روش های تخصصی تر دارند عبارتند از

بواسیر درجه سوم یا چهارم

در این مراحل بواسیر به طور قابل توجهی بیرون زده و معمولاً دردناک است. ممکن است این بافت متورم دیگر به داخل کانال مقعد بازنگردد و باعث ناراحتی شدید شود.

خونریزی مقاوم به درمان دارویی

زمانی که خونریزی مقعدی با استفاده از داروهای موضعی و خوراکی کنترل نشود و ادامه یابد نیاز به بررسی و درمان تخصصی تر وجود دارد.

عدم پاسخ به درمان های موضعی و خوراکی پس از چند هفته

اگر با رعایت کامل درمان های دارویی تغذیه ای و اصلاح سبک زندگی علائم همچنان باقی بمانند نشان دهنده این است که درمان های اولیه کافی نبوده اند.

ترومبوز هموروئید خارجی شدید و دردناک

وقتی لخته خونی بزرگ و دردناک در بواسیر خارجی ایجاد شود معمولاً درمان های خانگی پاسخگو نیستند و نیاز به اقدامات پزشکی فوری وجود دارد.

در این شرایط پزشک ممکن است از روش های غیرجراحی پیشرفته استفاده کند که از نظر اثربخشی و ایمنی بسیار مورد تایید هستند. این روش ها عبارت اند از

بستن با کش لاستیکی (Rubber Band Ligation)

در این روش یک کش لاستیکی کوچک در پایه بواسیر قرار می گیرد تا جریان خون به آن قطع شده و بافت بواسیر پس از چند روز خشک و بیفتد.

فوتوکوآگولاسیون با لیزر

استفاده از لیزر برای سوزاندن رگ های ملتهب و کاهش تورم بدون نیاز به جراحی باز.

تزریق اسکلروزان (Sclerotherapy)

تزریق مواد خاصی به داخل بواسیر برای ایجاد التهاب کنترل شده و در نهایت کوچک شدن و از بین رفتن آن.

مزیت اصلی این روش ها این است که کم تهاجمی بدون نیاز به بیهوشی عمومی و با دوره نقاهت کوتاه هستند و بیمار می تواند خیلی سریع به فعالیت های روزمره بازگردد.

 مدیریت بواسیر بدون جراحی امکان پذیر است اگر به موقع اقدام شود

درمان بواسیر لزوماً به معنای جراحی نیست. اگر بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود و بیمار به توصیه های درمانی پایبند باشد اغلب می توان با داروها درمان های خانگی و اصلاح سبک زندگی بدون نیاز به تیغ جراحی آن را کنترل کرد. کلید اصلی موفقیت در درمان اقدام سریع و پیوستگی در مراقبت های روزانه است.