کلونازپام (Clonazepam)
داروی کلونازپام (Clonazepam) یکی از پرکاربردترین داروهای روان پزشکی در جهان است که به طور گسترده ای برای درمان اختلالات اضطرابی تشنج و برخی اختلالات حرکتی تجویز می شود. این دارو از خانواده بنزودیازپین هاست و به دلیل تأثیر سریع و مؤثرش در کاهش فعالیت بیش ازحد مغز در میان پزشکان محبوبیت زیادی دارد. در ادامه این مقاله اطلاعات جامع دقیق و به روزرسانی شده ای درباره این دارو ارائه می دهیم.
دارو کلونازپام چیست
کلونازپام یک داروی ضدتشنج و ضداضطراب از گروه بنزودیازپین هاست که به طور مستقیم روی مغز و سیستم عصبی مرکزی اثر می گذارد. این دارو با افزایش فعالیت گابا (GABA) یک ماده شیمیایی آرام بخش در مغز به کاهش فعالیت های غیرعادی عصبی کمک می کند. کلونازپام معمولاً برای درمان صرع اختلالات اضطرابی اختلال پانیک و اختلالات حرکتی مانند سندرم پای بی قرار تجویز می شود. این دارو تحت نام های تجاری مختلفی مانند Rivotril در بازار عرضه می شود.
موارد مصرف دارو کلونازپام
کلونازپام در درمان طیف وسیعی از اختلالات پزشکی و روان پزشکی کاربرد دارد. مهم ترین موارد مصرف آن عبارتند از
درمان صرع (epilepsy) و کنترل تشنج های مختلف به ویژه در کودکان و نوجوانان
درمان اختلال اضطراب فراگیر (GAD) و اختلال هراس (Panic Disorder)
کمک به کاهش علائم اختلال دوقطبی و تثبیت خلق
استفاده در اختلالات حرکتی مانند سندرم پای بی قرار (Restless Legs Syndrome)
کمک به درمان علائم ترک برخی مواد اعتیادآور مانند الکل
در برخی موارد خاص این دارو به صورت off-label برای درمان بی خوابی شدید یا اضطراب پیش از عمل جراحی نیز استفاده می شود.
نحوه مصرف دارو کلونازپام
نحوه مصرف کلونازپام بستگی به شرایط بیمار سن وزن و نوع اختلال دارد. به طور کلی
دوز ابتدایی برای بزرگسالان معمولاً 0.25 تا 0.5 میلی گرم در روز است.
در صورت نیاز دوز به تدریج افزایش می یابد تا به دوز مؤثر برسد. حداکثر دوز معمول روزانه 4 میلی گرم است.
برای کودکان دوز دقیق تر و متناسب با وزن تجویز می شود.
کلونازپام معمولاً یک تا سه بار در روز همراه یا بدون غذا مصرف می شود.
برای جلوگیری از وابستگی مدت مصرف نباید طولانی شود و باید طبق نظر پزشک باشد.
فواید دارو کلونازپام
کلونازپام به دلیل تأثیر سریع و کارآمد در درمان اختلالات عصبی مزایای زیادی دارد
کنترل سریع و مؤثر تشنج ها و حملات صرع
کاهش چشم گیر اضطراب استرس و حملات پانیک
کمک به بهبود خواب در افراد دارای بی خوابی ناشی از اضطراب
کمک به تسکین علائم اختلالات حرکتی و عضلانی
استفاده در درمان کمکی برخی اختلالات روان پزشکی مانند اختلال دوقطبی
عوارض جانبی دارو کلونازپام
مانند سایر داروهای گروه بنزودیازپین کلونازپام نیز ممکن است با عوارض جانبی همراه باشد. شایع ترین آن ها عبارتند از
خواب آلودگی یا احساس خستگی
سرگیجه و اختلال در تعادل
مشکلات حافظه یا کاهش تمرکز
تاری دید
یبوست یا مشکلات گوارشی
خشکی دهان
وابستگی جسمی و روانی در صورت مصرف طولانی مدت
در موارد نادر عوارض شدیدتری مانند افسردگی افکار خودکشی تنفس کند یا واکنش های آلرژیک مشاهده می شود که نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارد.
تداخل دارویی دارو کلونازپام
کلونازپام با برخی داروها تداخل دارد که می تواند خطرناک باشد. مهم ترین تداخل ها عبارتند از
داروهای ضدافسردگی (مانند SSRI و TCA)
داروهای ضدصرع مانند فنی توئین کاربامازپین
داروهای خواب آور و آرام بخش دیگر
الکل افزایش خطر خواب آلودگی شدید و سرکوب تنفس
داروهای آنتی هیستامین مانند دیفن هیدرامین
به همین دلیل اطلاع رسانی دقیق به پزشک درباره همه داروهای مصرفی بیمار ضروری است.
چه کسانی نباید از کلونازپام استفاده کنند
در برخی افراد مصرف کلونازپام باید با احتیاط بالا یا به طور کامل ممنوع شود
افراد دارای سابقه حساسیت یا آلرژی شدید به بنزودیازپین ها
بیماران مبتلا به بیماری های شدید کبدی یا تنفسی
افرادی که سابقه وابستگی به مواد مخدر یا الکل دارند
زنان باردار به ویژه در سه ماهه اول مگر در موارد خاص و تجویز پزشک
مادران شیرده چون دارو از طریق شیر وارد بدن نوزاد می شود
نکات مهم و هشدارها درباره کلونازپام
مصرف طولانی مدت این دارو ممکن است به وابستگی جسمی و روانی منجر شود.
قطع ناگهانی دارو می تواند موجب بروز علائم ترک مانند تشنج بی خوابی اضطراب یا توهم شود. کاهش دوز باید به صورت تدریجی و تحت نظر پزشک انجام شود.
هنگام رانندگی یا کار با ماشین آلات سنگین به دلیل اثر خواب آور دارو احتیاط ضروری است.
در سالمندان عوارض مانند سرگیجه و افت فشار ممکن است شدیدتر باشد.
پایش منظم عملکرد کبد و کلیه در صورت مصرف طولانی توصیه می شود.
پرسش های رایج درباره کلونازپام
آیا کلونازپام اعتیادآور است؟
بله مصرف مداوم و خودسرانه این دارو می تواند وابستگی ایجاد کند. فقط تحت نظر پزشک مصرف شود.
کلونازپام را چند وقت می توان مصرف کرد؟
بسته به تشخیص پزشک اما معمولاً توصیه می شود بیش از چند هفته به صورت مداوم مصرف نشود مگر در شرایط خاص.
آیا می توان کلونازپام را با سایر داروهای اعصاب مصرف کرد؟
تنها در صورت تجویز پزشک مجاز است چون ممکن است تداخل ایجاد کند.
آیا کلونازپام برای کودکان بی خطر است؟
در برخی موارد پزشکان برای کنترل تشنج در کودکان این دارو را تجویز می کنند. دوز آن باید دقیق و طبق نظر متخصص باشد.
اگر یک دوز را فراموش کنم چه کنم؟
در صورت به یادآوردن در همان روز دوز را مصرف کنید. اگر نزدیک دوز بعدی بود از مصرف دوز فراموش شده صرف نظر کنید و دو برابر نکنید.
کلونازپام یک داروی مؤثر در درمان اختلالات عصبی و روان پزشکی است که در صورت مصرف صحیح و تحت نظر پزشک می تواند به بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک شایانی کند. با این حال مصرف خودسرانه یا طولانی مدت آن بدون نظارت می تواند خطرناک باشد. آگاهی از موارد مصرف عوارض تداخلات و نکات ایمنی قدم اول در استفاده ایمن از این دارو است.