دارو دیازپام (Diazepam)
دارو دیازپام (Diazepam) یکی از شناخته شده ترین داروهای آرام بخش و ضداضطراب در جهان پزشکی است. این دارو که از خانواده بنزودیازپین ها محسوب می شود تأثیراتی چون آرام سازی ضدتشنج و خواب آور دارد. دیازپام اغلب در درمان اضطراب حملات تشنجی و اسپاسم عضلانی به کار می رود و در صورت مصرف درست می تواند اثربخشی قابل توجهی داشته باشد.
دارو دیازپام (Diazepam) چیست؟
دیازپام با نام تجاری Valium یکی از داروهای دسته ی بنزودیازپین ها است که به دلیل اثرات آرام بخش ضدتشنج شل کننده عضلانی و خواب آور در درمان اختلالات مختلفی به کار می رود. این دارو از دهه 1960 میلادی وارد بازار شد و به دلیل اثربخشی بالا و شروع اثر سریع در میان پزشکان و بیماران محبوبیت زیادی پیدا کرد. دیازپام با تأثیر بر سیستم عصبی مرکزی موجب افزایش فعالیت GABA (یک انتقال دهنده عصبی بازدارنده) در مغز می شود.
موارد مصرف دارو دیازپام
دیازپام کاربردهای گسترده ای در حوزه های مختلف پزشکی دارد و برای درمان طیف وسیعی از اختلالات تجویز می شود. مهم ترین موارد مصرف آن شامل
درمان اختلالات اضطرابی استرس شدید و حملات پانیک
کمک به کنترل تشنج یا صرع در برخی بیماران
کاهش اسپاسم های عضلانی ناشی از بیماری های نورولوژیک یا آسیب های فیزیکی
پیش درمان در فرآیندهای پزشکی مثل آندوسکوپی یا جراحی های کوچک برای کاهش اضطراب بیمار
کمک به ترک الکل در افراد وابسته به الکل جهت کاهش علائم ترک
نحوه مصرف دارو دیازپام
دیازپام در اشکال دارویی مختلفی از جمله قرص محلول خوراکی آمپول تزریقی و شیاف وجود دارد. مقدار مصرف به سن شرایط پزشکی بیمار شدت علائم و پاسخ به درمان بستگی دارد. دوز معمول برای بزرگسالان جهت اضطراب معمولاً بین 2 تا 10 میلی گرم دو تا چهار بار در روز است. این دارو معمولاً باید در کوتاه مدت مصرف شود زیرا مصرف طولانی مدت می تواند باعث وابستگی فیزیکی یا روانی شود.
همیشه توصیه می شود دارو طبق دستور پزشک مصرف شود و از مصرف خودسرانه یا قطع ناگهانی دارو خودداری شود.
فواید دارو دیازپام
دیازپام به عنوان یک داروی مؤثر در کاهش اضطراب و تنش های روانی شناخته می شود و مزایای زیادی دارد
اثر سریع در کاهش اضطراب و بهبود خواب
کمک به کنترل اسپاسم های عضلانی و تسکین دردهای عضلانی
کاهش شدت حملات صرع و جلوگیری از گسترش آنها
کمک به بیماران در ترک مصرف الکل و کاهش علائم ترک مانند لرزش و بی خوابی
استفاده به عنوان داروی کمکی در فرآیندهای درمانی دیگر مثل بیهوشی
عوارض جانبی دارو دیازپام
مانند هر داروی دیگری دیازپام نیز می تواند باعث بروز عوارض جانبی شود. برخی از این عوارض ممکن است خفیف و موقتی باشند اما در برخی افراد می توانند شدید باشند
خواب آلودگی گیجی و خستگی
عدم تمرکز اختلال در حافظه و اختلال در هماهنگی حرکتی
احساس افسردگی یا تغییرات خلق وخو
وابستگی فیزیکی و روانی در صورت مصرف طولانی مدت
کاهش فشار خون یا تنفس آهسته (در دوزهای بالا یا مصرف همزمان با سایر داروهای مضعف سیستم عصبی)
در صورت بروز هرگونه علائم غیرطبیعی بیمار باید فوراً با پزشک مشورت کند.
تداخل دارویی دارو دیازپام
دیازپام می تواند با بسیاری از داروهای دیگر تداخل داشته باشد و اثرات آن ها را افزایش یا کاهش دهد. مهم ترین داروهایی که ممکن است با دیازپام تداخل داشته باشند
سایر داروهای مضعف سیستم عصبی مرکزی مانند داروهای خواب آور ضدافسردگی ها ضدتشنج ها و مسکن های افیونی
الکل که می تواند خطر خواب آلودگی و سرکوب تنفس را افزایش دهد
داروهای ضد قارچ مانند کتوکونازول یا فلوکونازول
آنتی بیوتیک هایی مانند اریترومایسین
داروهای ضدافسردگی مهارکننده مونوآمین اکسیداز (MAOIs)
برای جلوگیری از تداخل دارویی خطرناک بیمار باید فهرست کاملی از داروهای مصرفی خود را به پزشک ارائه دهد.
چه کسانی نباید از دیازپام استفاده کنند
برخی از افراد به دلیل شرایط خاص بدنی یا بیماری های زمینه ای نباید از دیازپام استفاده کنند. از جمله این افراد می توان به موارد زیر اشاره کرد
افراد مبتلا به گلوکوم با زاویه بسته
کسانی که سابقه حساسیت شدید به دیازپام یا سایر بنزودیازپین ها دارند
افرادی که به بیماری های شدید کبدی یا تنفسی مبتلا هستند
نوزادان زیر 6 ماه
زنان باردار (به خصوص در سه ماهه اول) و شیرده مگر در صورت تجویز صریح پزشک
همچنین در سالمندان و بیماران مبتلا به افسردگی یا سابقه سوء مصرف دارو باید با احتیاط و نظارت دقیق دارو تجویز شود.
نکات مهم و هشدارها درباره دیازپام
مصرف دیازپام نیازمند رعایت برخی نکات کلیدی است تا از بروز خطرات احتمالی پیشگیری شود
مصرف طولانی مدت دارو ممکن است منجر به وابستگی شود بهتر است این دارو تنها در کوتاه مدت و با نظارت پزشک مصرف شود.
در صورت نیاز به قطع دارو نباید ناگهانی آن را متوقف کرد کاهش تدریجی دوز تحت نظر پزشک ضروری است.
در صورت بروز خواب آلودگی شدید یا اختلالات تنفسی باید مصرف دارو قطع شده و فوراً به پزشک مراجعه شود.
دیازپام می تواند مهارت های رانندگی یا کار با ماشین آلات سنگین را کاهش دهد بهتر است در طول دوره مصرف از این فعالیت ها پرهیز شود.
نگهداری دارو باید دور از دسترس کودکان و در مکان خشک و خنک صورت گیرد.
پرسش های رایج درباره دیازپام
آیا دیازپام اعتیادآور است؟
بله در صورت مصرف طولانی مدت یا خارج از دوز تجویزی پزشک دیازپام می تواند وابستگی جسمی و روانی ایجاد کند.
آیا می توان دیازپام را همراه با الکل مصرف کرد؟
خیر ترکیب دیازپام با الکل می تواند عوارض خطرناکی مانند تضعیف شدید سیستم عصبی مرکزی و توقف تنفس ایجاد کند.
چه مدت طول می کشد تا دیازپام اثر کند؟
بسته به روش مصرف اثر دیازپام می تواند بین 15 تا 60 دقیقه پس از مصرف شروع شود. در موارد اضطراری مثل تشنج فرم تزریقی آن اثر سریع تری دارد.
آیا می توان دیازپام را در دوران بارداری مصرف کرد؟
در اغلب موارد توصیه نمی شود مگر در شرایط خاص پزشکی و با نظارت کامل پزشک چون ممکن است برای جنین خطرناک باشد.
آیا دیازپام برای کودکان مناسب است؟
در برخی موارد خاص پزشکی با تجویز پزشک ممکن است تجویز شود اما باید با دقت بالا و با توجه به سن و وزن کودک مصرف شود.
در صورت فراموشی یک دوز چه باید کرد؟
اگر زمان زیادی از دوز قبلی نگذشته می توان دوز فراموش شده را مصرف کرد. اما اگر به زمان دوز بعدی نزدیک است از مصرف آن صرف نظر کنید. از دو برابر کردن دوز جداً خودداری کنید.
دیازپام یک داروی پرکاربرد و مؤثر در درمان بسیاری از مشکلات روانی و عصبی است که در صورت مصرف صحیح می تواند به بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کند. با این حال استفاده از آن نیازمند دقت بالا رعایت دوز مصرف و پیروی از دستورات پزشکی است تا از بروز عوارض جانبی یا وابستگی جلوگیری شود. شناخت دقیق از دارو کاربردها و هشدارهای مربوط به آن کمک می کند تا بیمار از فواید آن بهره مند شود بدون آنکه سلامت خود را به خطر بیندازد.