علت ترک خوردن پاشنه پا و راه درمان آن
علت ترک خوردن پاشنه پا و راه درمان آن
ترک خوردن پاشنه پا مشکلی شایع و آزاردهنده است که ممکن است در ابتدا تنها یک خشکی ساده به نظر برسد اما در صورت بی توجهی می تواند به درد خونریزی یا حتی عفونت ختم شود. این ترک ها بیشتر در فصول سرد افراد دیابتی یا کسانی که پوست خشکی دارند دیده می شود. خوشبختانه با شناخت علت و استفاده از روش های درمانی دارویی و خانگی می توان به راحتی آن را کنترل و درمان کرد.
ترک خوردن پاشنه پا مشکلی ساده با عوارضی جدی اگر درمان نشود
ترک پاشنه پا در ظاهر یک خشکی ساده پوست است اما گاهی می تواند زمینه ساز درد عفونت یا مشکلات حرکتی شود. بیشتر افراد در فصل سرد یا با افزایش سن دچار آن می شوند ولی در برخی افراد ترک ها به قدری عمیق می شوند که راه رفتن را دشوار می کنند. شناخت علت و درمان زودهنگام می تواند از پیشرفت آن جلوگیری کند.
شایع ترین علت ترک خوردن پاشنه پا چیست و چرا در برخی افراد شدیدتر است؟
بیشتر ترک هایی که در پاشنه پا دیده می شوند نتیجه ی مستقیم خشکی بیش ازحد پوست هستند یعنی کاهش رطوبت در لایه ی سطحی پوست که اصطلاحاً «لایه ی شاخی» یا stratum corneum نامیده می شود. این لایه نقش محافظتی دارد اما زمانی که رطوبت کافی نداشته باشد خاصیت ارتجاعی خود را از دست می دهد و در برابر فشارهای روزمره دچار شکاف و ترک خوردگی می شود.
البته خشکی پوست به تنهایی همیشه عامل ترک نیست بلکه معمولاً با تحریک های مکانیکی و محیطی ترکیب می شود و آسیب پذیری پوست را بالا می برد. برخی از مهم ترین عوامل تحریک کننده عبارت اند از
ایستادن های طولانی مدت روی کف پوش های سخت مثل سرامیک یا آسفالت که باعث اعمال فشار مداوم به پاشنه می شود.
پوشیدن کفش های باز مانند صندل یا دمپایی هایی که پاشنه را بی دفاع در معرض هوا و اصطکاک قرار می دهند.
شست وشوی مکرر پاها با صابون های قوی و قلیایی که چربی طبیعی پوست را از بین می برد و رطوبت را کاهش می دهد.
استفاده مداوم از آب داغ هنگام دوش گرفتن و عدم خشک کردن کامل پاها پس از آن که محیطی مستعد برای خشکی و ترک ایجاد می کند.
افزایش سن که همراه با کاهش تولید چربی های طبیعی پوست خاصیت کشسانی و رطوبت آن را به مرور کم می کند.
شدت ترک ها در برخی افراد بیشتر است. به ویژه کسانی که به صورت ژنتیکی پوست خشک تری دارند یا دچار اضافه وزن هستند. در افراد چاق فشار وزن بدن به ناحیه کف پا بیشتر می شود و این فشار مستقیماً به پوست خشک شده پاشنه منتقل شده و باعث ترک های عمیق تر و دردناک تر می شود.
به همین دلیل درمان مؤثر ترک پاشنه پا باید تنها به سطح پوست محدود نشود بلکه لازم است عوامل محیطی و فشارهای مکانیکی هم هم زمان اصلاح شوند.
چه بیماری هایی باعث تشدید ترک پا می شوند و چگونه می توان آن ها را کنترل کرد؟
در برخی افراد ترک پاشنه پا نه تنها به دلیل خشکی ساده پوست بلکه به علت وجود بیماری های زمینه ای ایجاد می شود یا به شکل مزمن و مقاوم به درمان در می آید. این بیماری ها با اختلال در ساختار پوست گردش خون یا فرآیند ترمیم بافت ها باعث می شوند که ترک ها عمیق تر شده و حتی با مراقبت های معمول هم بهبود پیدا نکنند. مهم ترین این بیماری ها عبارت اند از
دیابت نوع ۱ و ۲
یکی از شایع ترین عوامل مزمن شدن ترک پا بیماری دیابت است. در این بیماران کاهش گردش خون محیطی و آسیب به اعصاب پا (نوروپاتی محیطی) باعث می شود ترک ها به درستی ترمیم نشوند و حتی به زخم های دیابتی خطرناک تبدیل شوند. هرگونه ترک در پای دیابتی باید جدی گرفته شده و تحت مراقبت تخصصی قرار گیرد.
کم کاری تیروئید (Hypothyroidism)
کاهش فعالیت غده تیروئید باعث افت متابولیسم بدن می شود که نتیجه آن کاهش تولید چربی طبیعی پوست کاهش تعریق و افزایش خشکی پوست است. در این شرایط پوست کف پا مستعد پوسته ریزی و ایجاد شکاف های دردناک می شود.
پسوریازیس یا اگزمای مزمن
این بیماری های مزمن پوستی با التهاب خارش و پوسته ریزی مداوم همراه هستند. در پسوریازیس لایه های پوست با سرعت غیرطبیعی تکثیر می شوند و این روند باعث ترک خوردگی و زخم های مکرر می شود. در اگزمای شدید هم خشکی و التهاب مزمن پوست زمینه ساز ترک پا است.
نارسایی کلیه یا بیماری های کبدی
در این بیماری ها توانایی بدن برای دفع سموم و تنظیم مواد مغذی پوست کاهش پیدا می کند. نتیجه این اختلال خشکی شدید زبری پوست و افزایش احتمال ترک خوردگی به خصوص در کف پا است. معمولاً این بیماران نیاز به مراقبت پوست زیر نظر پزشک دارند.
نکته مهم
در تمام این شرایط استفاده از کرم های مرطوب کننده یا پمادهای موضعی به تنهایی نمی تواند مشکل را برطرف کند. برای درمان مؤثر لازم است که بیماری زمینه ای کنترل شود. مثلاً در دیابت تنظیم قند خون و مراقبت از پاها ضروری است یا در کم کاری تیروئید باید داروی تیروئید به درستی مصرف شود. بدون رسیدگی به این مشکلات ریشه ای هر درمان موضعی تنها یک تسکین موقت خواهد بود.
آیا کمبود ویتامین ها در بروز ترک پا نقش دارد؟ بررسی علمی نقش تغذیه در سلامت پوست پا
تأثیر تغذیه بر سلامت پوست موضوعی است که کمتر مورد توجه قرار می گیرد در حالی که کیفیت رژیم غذایی می تواند نقش بسیار مهمی در پیشگیری یا تشدید ترک های پاشنه پا ایفا کند. پوست برای حفظ نرمی خاصیت ارتجاعی و توانایی ترمیم خود به ویتامین ها و عناصر مغذی نیاز دارد. کمبود برخی از این مواد می تواند باعث خشکی زبری و در نهایت ترک خوردگی شود.
مهم ترین ویتامین ها و ترکیبات مؤثر در این زمینه عبارت اند از
ویتامین A
این ویتامین برای رشد و بازسازی سلول های پوستی کاملاً ضروری است. در صورت کمبود آن پوست خشک خشن و ترک خورده می شود. ویتامین A همچنین در تولید چربی طبیعی پوست نقش دارد که در جلوگیری از خشکی مؤثر است. منابع خوب آن شامل جگر تخم مرغ لبنیات کامل هویج و سبزیجات نارنجی رنگ هستند.
ویتامین E
یکی از قوی ترین آنتی اکسیدان هاست که از تخریب سلول های پوستی در برابر رادیکال های آزاد محافظت می کند. این ویتامین علاوه بر حفظ رطوبت پوست خاصیت ضدالتهابی دارد و به ترمیم ترک های سطحی کمک می کند. روغن آفتابگردان مغزها دانه ها و آووکادو منابع غنی آن هستند.
اسیدهای چرب امگا ۳
این اسیدهای ضروری با کاهش التهاب پوستی بهبود نرمی و جلوگیری از پوسته ریزی نقش مؤثری در سلامت پوست دارند. مصرف منظم ماهی های چرب مانند سالمون ساردین گردو و بذر کتان می تواند تأثیر مستقیمی بر بهبود پوست پاشنه پا داشته باشد.
روی (Zinc)
یکی از مهم ترین عناصر برای ترمیم زخم های پوستی و تقویت سد دفاعی پوست است. کمبود روی باعث طولانی شدن زمان بهبود ترک ها افزایش خشکی و احتمال عفونت می شود. منابع غذایی آن شامل گوشت قرمز تخم مرغ حبوبات بادام زمینی و دانه کدوحلوایی است.
برای داشتن پوست سالم در ناحیه پاشنه و پیشگیری از ترک های آزاردهنده باید رژیم غذایی شما سرشار از روغن زیتون مغزها و دانه ها (مثل بادام گردو) ماهی های چرب سبزیجات سبز تیره و میوه های تازه باشد. این خوراکی ها نه تنها از درون به ترمیم پوست کمک می کنند بلکه اثر داروهای موضعی را نیز تقویت می کنند. به بیان ساده سلامت پوست از سفره آغاز می شود.
درمان دارویی ترک پاشنه پا با کرم های تخصصی و پمادهای دارویی مؤثر
برای درمان مؤثر ترک پاشنه پا استفاده از کرم ها و پمادهای دارویی حاوی ترکیبات فعال کاملاً ضروری است. این داروها نه تنها رطوبت لازم را به پوست می رسانند بلکه با لایه برداری ملایم کاهش ضخامت پوست مرده و پیشگیری از عفونت روند بهبود را تسریع می کنند. در بسیاری از موارد درمان موضعی مؤثرتر از روش های خانگی ساده عمل می کند به شرطی که از محصولات مناسب استفاده شود.
برخی از پرکاربردترین ترکیبات دارویی که پزشکان و داروسازان برای درمان ترک پاشنه پا توصیه می کنند عبارت اند از
کرم های حاوی ۱۰ تا ۲۵ درصد اوره (Urea)
اوره یک ماده مرطوب کننده بسیار قوی است که هم زمان خاصیت کراتولیتیک دارد یعنی توانایی نرم کردن و حل کردن لایه های شاخی و مرده پوست را داراست.
کرم های اوره دار رطوبت را در پوست حبس می کنند انعطاف پذیری پوست را افزایش می دهند و به مرور زمان ضخامت ترک ها را کاهش می دهند. این کرم ها برای انواع پوست مناسب اند و برای درمان ترک های عمیق یا مزمن بسیار مؤثر هستند.
پمادهای حاوی اسید سالیسیلیک (Salicylic Acid)
این ماده یکی از رایج ترین ترکیبات در درمان ترک های پینه دار و ضخیم است. سالیسیلیک اسید با نفوذ به لایه های سطحی پوست و حل کردن کراتین اضافی باعث نرم شدن پوست مرده و تسهیل در برداشتن آن می شود.
پمادهای حاوی این ماده معمولاً برای مواردی استفاده می شوند که ترک ها قدیمی سفت یا پینه دار شده اند. استفاده زیاد یا نادرست از آن ممکن است باعث تحریک پوست شود بنابراین مصرف آن طبق دستور داروساز یا پزشک توصیه می شود.
کرم های حاوی لاکتیک اسید (Lactic Acid)
لاکتیک اسید یک لایه بردار ملایم و طبیعی است که در کنار خاصیت مرطوب کنندگی برای پوست های حساس نیز قابل استفاده است.
این ترکیب به طور همزمان سلول های مرده را از بین می برد و سطح پوست را لطیف می کند بدون اینکه باعث تحریک شود. ترکیب آن با اوره در برخی کرم های تخصصی اثربخشی درمان را بیشتر می کند.
کرم ها یا پمادهای حاوی روغن درخت چای (Tea Tree Oil) یا روغن گل مغربی (Evening Primrose Oil)
این روغن های گیاهی علاوه بر خاصیت نرم کنندگی دارای ویژگی های ضدالتهابی و آنتی باکتریال هستند.
در مواردی که ترک ها باز شده و احتمال عفونت پوستی وجود دارد این ترکیبات می توانند از گسترش باکتری ها و قارچ ها جلوگیری کنند و محیطی ایمن و سالم برای ترمیم پوست ایجاد نمایند.
نکته کاربردی در استفاده از کرم های ترک پا
برای دریافت حداکثر اثربخشی از این محصولات دارویی زمان و روش استفاده اهمیت زیادی دارد.
بهترین زمان استفاده از این کرم ها شب قبل از خواب است چراکه در این زمان پا کمتر در تماس با آلودگی گردوغبار یا سایش قرار دارد. کافی است
ابتدا پاها را با آب ولرم بشویید و کاملاً خشک کنید.
مقدار کافی از کرم یا پماد را روی پاشنه و ترک ها بزنید.
یک جوراب نخی تمیز بپوشید تا رطوبت حفظ شود و دارو بهتر جذب پوست شود.
با تکرار منظم این روتین شبانه برای چند شب متوالی معمولاً بهبود قابل توجهی در نرمی ظاهر و عمق ترک ها مشاهده خواهد شد.
بهترین درمان خانگی برای ترک پاشنه پا با مواد طبیعی در دسترس
زمانی که ترک های پاشنه پا سطحی و در مراحل اولیه باشند نیازی به درمان های پیچیده یا داروهای قوی نیست. در این مرحله می توان با استفاده از درمان های خانگی ساده اما مؤثر از پیشرفت ترک ها جلوگیری کرده و به ترمیم سریع تر پوست کمک کرد. مواد طبیعی زیر به دلیل خواص ضدباکتری نرم کننده و ترمیم کننده خود از مؤثرترین گزینه ها برای این منظور هستند
روغن نارگیل خالص
روغن نارگیل یکی از بهترین مواد طبیعی برای مرطوب سازی عمقی پوست است. این روغن علاوه بر نرمی پوست خاصیت ضدباکتریایی و ضدقارچی دارد و از ایجاد عفونت در ترک های تازه جلوگیری می کند.
شب ها قبل از خواب چند قطره روغن نارگیل را روی ترک ها ماساژ دهید تا کاملاً جذب شود. سپس یک جوراب نخی بپوشید تا رطوبت حفظ شده و اثربخشی آن افزایش یابد.
عسل طبیعی
عسل یک مرطوب کننده قوی با خاصیت آنتی اکسیدانی و ضدالتهابی است که در بازسازی سلول های پوستی آسیب دیده نقش دارد.
یک قاشق غذاخوری عسل را مستقیماً روی ناحیه ترک خورده پاشنه بمالید و اجازه دهید حدود ۲۰ دقیقه روی پوست باقی بماند. سپس با آب ولرم بشویید و پا را خشک کرده مرطوب کننده بزنید. این کار را می توانید ۲ تا ۳ بار در هفته تکرار کنید.
ترکیب موم زنبور و وازلین
این ترکیب یک لایه محافظ ضخیم روی پوست ایجاد می کند که به نوعی آن را مهر و موم کرده و از تبخیر رطوبت جلوگیری می کند. این پوشش محیطی مرطوب و ایمن برای ترمیم سریع پوست فراهم می کند.
مقدار کمی از موم زنبور (گرم شده و ذوب شده) را با وازلین مخلوط کنید. پس از سرد شدن مخلوط را روی ترک ها بمالید و جوراب بپوشید. استفاده منظم شبانه باعث تسریع در روند ترمیم می شود.
سرکه سیب رقیق
سرکه سیب با خاصیت اسیدی ملایم خود به لایه برداری طبیعی پوست مرده کمک می کند. همچنین باکتری ها و قارچ های سطحی را از بین می برد و پوست را برای جذب بهتر مرطوب کننده آماده می سازد.
نصف فنجان سرکه سیب را با یک لگن آب ولرم ترکیب کرده و پاها را به مدت ۱۵ دقیقه در آن بخیسانید. سپس با سنگ پا لایه های ضخیم را به آرامی بردارید پا را خشک کنید و از روغن یا کرم مرطوب کننده استفاده کنید.
نکته بسیار مهم
پیش از انجام هرگونه درمان خانگی حتماً پاها را با آب ولرم شسته و به خوبی خشک کنید. پوست تمیز و خشک مواد طبیعی را بهتر جذب کرده و نتیجه گیری سریع تری ایجاد می کند. همچنین اگر پوست ترک خورده دچار خونریزی درد شدید یا علائم عفونت باشد استفاده از این روش ها بدون نظر پزشک توصیه نمی شود.
اهمیت لایه برداری پوست پا و روش صحیح استفاده از سنگ پا یا اسکراب ها
یکی از عوامل اصلی در ایجاد ترک پاشنه پا تجمع لایه های مرده و ضخیم شده پوست است. با گذشت زمان این سلول های مرده که در لایه ی شاخی پوست انباشته می شوند خاصیت ارتجاعی پوست را کاهش داده و زمینه را برای خشکی و ترک خوردگی فراهم می کنند. برای پیشگیری و درمان این حالت لایه برداری منظم و اصولی از ناحیه پاشنه کاملاً ضروری است.
در ادامه چند روش مؤثر و ایمن برای لایه برداری پوست پا آورده شده است
سنگ پا ساده ترین ابزار برای برداشتن پوست مرده
استفاده از سنگ پا یکی از قدیمی ترین و در عین حال مؤثرترین روش ها برای حذف لایه های سخت شده پوست است.
بعد از حمام یا قرار دادن پاها در آب گرم زمانی که پوست نرم شده سنگ پا را با حرکات دایره ای ملایم روی ناحیه پاشنه بکشید تا پوست مرده به آرامی جدا شود. بهتر است این کار یک تا دو بار در هفته انجام شود تا پوست فرصت بازسازی داشته باشد.
اسکراب خانگی با شکر و روغن زیتون ترکیبی لایه بردار و مرطوب کننده
ترکیب شکر (به عنوان ذرات ساینده طبیعی) با روغن زیتون (برای نرمی و تغذیه پوست) یک اسکراب طبیعی و ملایم ایجاد می کند. این ترکیب همزمان هم پوست مرده را جدا می کند و هم آن را مرطوب و نرم نگه می دارد.
یک قاشق غذاخوری شکر را با یک قاشق غذاخوری روغن زیتون مخلوط کرده و پس از حمام روی پاشنه پا ماساژ دهید. سپس با آب ولرم بشویید و خشک کنید.
لایه بردارهای شیمیایی حاوی AHA یا BHA مخصوص ترک های مزمن و مقاوم
در مواردی که ترک های پاشنه عمیق مزمن یا همراه با ضخامت بیش ازحد پوست باشند ممکن است استفاده از لایه بردارهای شیمیایی توصیه شود. این محصولات حاوی اسیدهای آلفا هیدروکسی (AHA) یا بتا هیدروکسی (BHA) هستند که به حل شدن سلول های مرده کمک می کنند.
این نوع لایه بردارها باید تحت نظر پزشک یا با مشاوره داروساز استفاده شوند زیرا در صورت مصرف نادرست ممکن است پوست دچار تحریک قرمزی یا حتی آسیب شود.
هشدار در لایه برداری زیاده روی نکنید
هرچند لایه برداری برای نرمی و درمان ترک پاشنه مؤثر است اما زیاده روی در این کار می تواند پوست را نازک حساس و آسیب پذیر کند. توصیه می شود لایه برداری فقط هفته ای یک یا دو بار و با ملایمت انجام شود.
بهترین زمان برای لایه برداری نیز بعد از حمام یا قرار دادن پا در آب گرم است چون در این حالت پوست نرم تر بوده و فرآیند جدا شدن سلول های مرده آسان تر و کم خطرتر انجام می شود.
این مراقبت منظم اگر همراه با مرطوب سازی مناسب و پوشیدن کفش مناسب باشد می تواند از بازگشت ترک ها جلوگیری کرده و سلامت پوست پا را حفظ کند.
چه نوع کفش هایی می توانند باعث ترک پا شوند؟ راهنمای انتخاب کفش مناسب
یکی از دلایل کمتر شناخته شده ولی بسیار مهم در ایجاد ترک پاشنه پا پوشیدن کفش نامناسب است. انتخاب کفش مناسب تنها برای راحتی یا زیبایی نیست بلکه به طور مستقیم با سلامت پوست پا در ارتباط است. کفشی که به درستی از پاشنه محافظت نکند یا باعث افزایش فشار در ناحیه کف پا شود می تواند زمینه ساز خشکی ضخیم شدن پوست و در نهایت ترک خوردگی پاشنه شود.
در ادامه به چند مورد از مهم ترین ویژگی های کفش های نامناسب و توصیه های اصلاحی اشاره می شود
صندل ها یا دمپایی های بدون پشت
این نوع کفش ها پاشنه پا را در معرض مستقیم هوا گردوغبار سایش و خشکی قرار می دهند. عدم محافظت از پشت پا باعث تبخیر سریع رطوبت طبیعی پوست می شود و به مرور زمان ترک های سطحی یا حتی عمیق ایجاد خواهد شد.
کفش های پاشنه بلند یا خیلی تنگ
کفش هایی با پاشنه بلند یا فضای تنگ باعث افزایش غیرطبیعی فشار روی پاشنه و سایر نقاط کف پا می شوند. این فشار مستمر به پوست ناحیه آسیب زده و باعث سفتی پینه زدگی و در نهایت ترک خوردگی می شود.
استفاده طولانی مدت از این نوع کفش ها به ویژه در افرادی با اضافه وزن عواقب بیشتری دارد.
کفش هایی با جنس غیرتنفسی یا پلاستیکی
کفش هایی که از مواد مصنوعی و بدون تهویه مناسب ساخته شده اند باعث تعریق بیش ازحد یا خشکی بیش ازحد پوست پا می شوند. نه تنها رطوبت داخل کفش به درستی تنظیم نمی شود بلکه این شرایط می تواند رشد قارچ و باکتری را نیز تشدید کند و به سلامت پوست آسیب بزند.
چگونه کفش مناسب برای پیشگیری از ترک پا انتخاب کنیم؟
برای جلوگیری از ترک پاشنه باید از کفش هایی استفاده شود که خصوصیات زیر را داشته باشند
کفی نرم و ضربه گیر برای کاهش فشار به کف پا
پشت بسته بودن پاشنه کفش برای محافظت از پوست در برابر هوا و سایش
جنس قابل تنفس (مانند چرم طبیعی یا پارچه های مشبک) که تهویه مناسبی داشته باشد
اندازه ی مناسب و بدون فشار به انگشتان و پاشنه
همچنین استفاده از جوراب های نخی و نرم به حفظ تعادل رطوبت پوست پا کمک می کند. این جوراب ها رطوبت اضافی را جذب کرده و از خشکی یا تعریق بیش ازحد جلوگیری می کنند.
با رعایت این نکات ساده در انتخاب کفش و جوراب می توان تا حد زیادی از ایجاد یا بازگشت ترک های پاشنه پا جلوگیری کرد و سلامت پوست کف پا را برای طولانی مدت حفظ نمود.
چه زمانی ترک پا نیاز به مراجعه فوری به پزشک یا متخصص پوست دارد؟
در بسیاری از موارد ترک های پاشنه پا با مراقبت های ساده و درمان های خانگی یا دارویی قابل کنترل هستند. اما گاهی اوقات این ترک ها نشانه ای از مشکل جدی تر هستند یا به مرحله ای می رسند که دیگر نمی توان آن ها را نادیده گرفت. در چنین شرایطی تأخیر در مراجعه به پزشک می تواند منجر به عفونت زخم عمیق یا حتی عوارض جدی تر در افراد پرخطر شود.
در صورتی که ترک پاشنه پا با هریک از علائم زیر همراه باشد حتماً باید با پزشک مشورت شود
ترک های عمیق همراه با خونریزی یا درد شدید
ترک هایی که به لایه های زیرین پوست نفوذ کرده اند و موجب درد زیاد یا خونریزی می شوند نشانه ای از آسیب جدی به بافت پوست هستند و ممکن است نیاز به پانسمان تخصصی یا درمان دارویی داشته باشند.
علائم عفونت مانند ترشح چرک بوی نامطبوع یا تب
اگر ترک ها همراه با علائم عفونت مانند چرک زرد یا سبز قرمزی شدید گرمای موضعی بوی بد یا حتی تب باشند احتمال درگیری باکتریایی یا قارچی وجود دارد. در این موارد مصرف آنتی بیوتیک یا ضدقارچ سیستمیک تحت نظر پزشک ضروری است.
عدم بهبود پس از چند هفته درمان خانگی یا دارویی
اگر با وجود استفاده منظم از کرم های مرطوب کننده پمادهای دارویی و مراقبت های خانگی ترک ها طی ۲ تا ۳ هفته هیچ بهبودی نشان ندهند ممکن است پای مشکل زمینه ای مثل کم کاری تیروئید یا پسوریازیس در میان باشد که نیاز به بررسی تخصصی دارد.
بروز ترک پا در بیماران دیابتی یا دارای ضعف سیستم ایمنی
افراد مبتلا به دیابت به ویژه اگر دچار نوروپاتی محیطی یا کاهش گردش خون باشند در برابر زخم های پوستی بسیار آسیب پذیرند. ترک ساده ی پاشنه پا در این بیماران ممکن است به سرعت به زخم دیابتی تبدیل شود که درمان آن دشوار است.
همین طور افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند (مثلاً بیماران تحت شیمی درمانی یا دارای بیماری های خودایمنی) در برابر عفونت های پوستی بسیار حساس هستند و نباید ترک پا را ساده بگیرند.
در این موارد چه اقداماتی ممکن است لازم باشد؟
پزشک با توجه به شدت علائم ممکن است اقدامات زیر را انجام دهد
تجویز آنتی بیوتیک موضعی یا خوراکی برای مقابله با عفونت
استفاده از پانسمان های خاص برای حفظ رطوبت و پیشگیری از آلودگی
انجام آزمایش های تشخیصی برای بررسی بیماری زمینه ای
ارجاع به متخصص پوست یا غدد برای درمان دقیق تر
در نهایت مراقبت به موقع و مراجعه سریع به پزشک می تواند از عوارض جدی تر جلوگیری کرده و روند درمان را بسیار ساده تر کند. ترک پاشنه پا اگرچه در ظاهر مسئله ای ساده است اما در برخی شرایط می تواند هشداری مهم از وضعیت داخلی بدن باشد.
پیشگیری از ترک پاشنه پا با روتین های مراقبتی ساده اما مؤثر روزانه
پیشگیری همیشه ساده تر و مؤثرتر از درمان است. در مورد ترک پاشنه پا نیز با رعایت چند عادت روزمره ساده می توان از ایجاد این ترک ها یا بازگشت مجدد آن ها جلوگیری کرد. نکته مهم این است که این اقدامات باید به طور مداوم و منظم انجام شوند تا اثر واقعی خود را نشان دهند. در ادامه به مهم ترین این نکات اشاره می شود
استفاده روزانه از کرم مرطوب کننده به ویژه کرم های اوره دار
کرم های حاوی اوره (بین ۱۰ تا ۲۵ درصد) به دلیل خاصیت مرطوب کنندگی عمیق و توانایی در نرم کردن پوست های ضخیم انتخابی ایده آل برای مراقبت شبانه هستند.
پیشنهاد هر شب قبل از خواب مقداری کرم اوره دار را روی پاشنه پا بمالید و جوراب نخی بپوشید تا رطوبت حفظ شود.
خشک کردن کامل پا بعد از حمام
یکی از اشتباهات رایج خشک نکردن کامل پاها بعد از حمام است. رطوبت باقی مانده به ویژه در نواحی بین انگشتان و پاشنه می تواند باعث خشکی ترک یا حتی عفونت شود.
پس از هر حمام یا شست وشوی پا حتماً با حوله نرم پاها را خشک کرده و سپس از مرطوب کننده استفاده کنید.
انتخاب کفش مناسب و اجتناب از کفش های پشت باز
کفش نامناسب به خصوص صندل یا دمپایی هایی که پشت باز دارند عامل مهمی در خشکی و آسیب به پوست پاشنه است. این نوع کفش ها باعث تبخیر رطوبت و آسیب مکانیکی مداوم به پوست می شوند.
توصیه می شود همیشه از کفش هایی با پاشنه بسته کفی نرم و تهویه مناسب استفاده کنید.
نوشیدن آب کافی در طول روز
کمبود آب در بدن یکی از دلایل مهم خشکی پوست از درون است. مصرف ناکافی مایعات باعث کاهش رطوبت طبیعی پوست در سراسر بدن از جمله کف پا می شود.
سعی کنید روزانه حدود ۸ لیوان (معادل ۲ لیتر) آب بنوشید به ویژه در فصل تابستان یا هنگام فعالیت زیاد.
استفاده از شوینده های ملایم و غیرقلیایی
صابون ها و شوینده های قوی یا قلیایی می توانند چربی طبیعی پوست را از بین ببرند و منجر به خشکی شدید شوند. این موضوع در شست وشوی مکرر پا به ویژه در هوای گرم یا در افراد با پوست حساس اهمیت بیشتری دارد.
برای شستن پا از شوینده های ملایم بدون سولفات یا با pH متعادل استفاده کنید.
این روتین ساده و قابل اجرا اگر به طور پیوسته و مداوم رعایت شود نه تنها از ایجاد ترک های جدید جلوگیری می کند بلکه در افرادی که سابقه ترک پا دارند احتمال بازگشت آن را به حداقل می رساند. مراقبت از پوست پا درست مانند مراقبت از پوست صورت اهمیت دارد فقط کافی است به آن توجه شود.
تأثیر حمام نمک یا آب گرم و روغن های گیاهی بر بهبود ترک های مزمن پا
یکی از روش های مکمل و مؤثر برای بهبود خشکی و ترک های پاشنه پا حمام پا با نمک و روغن های درمانی است. این روش ساده در خانه قابل اجرا بوده و علاوه بر تأثیر مثبت بر پوست به آرام سازی عضلات کاهش التهاب و تسکین درد کف پا نیز کمک می کند. زمانی که با روغن های مرطوب کننده همراه شود می تواند نرمی و لطافت پوست را تا چند ساعت حفظ کند.
نحوه صحیح انجام حمام پا با نمک و روغن های طبیعی
استفاده از نمک اپسوم (Epsom Salt) برای سم زدایی و نرم کردن پوست
نمک اپسوم حاوی منیزیم سولفات است که به رفع التهاب کاهش خشکی و افزایش گردش خون موضعی کمک می کند.
۲ قاشق غذاخوری نمک اپسوم را در یک لگن آب گرم (نه داغ) حل کنید.
پاها را به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه در آن قرار دهید.
پس از پایان کار پاها را با حوله تمیز کاملاً خشک کنید.
استفاده از روغن های درمانی برای مرطوب سازی و بازسازی پوست
پس از خشک کردن پا بهترین زمان برای استفاده از روغن های مغذی است چون منافذ پوست باز و آماده جذب مواد فعال هستند.
روغن بادام شیرین سرشار از ویتامین E سبک و سریع جذب است و نرمی طولانی مدت ایجاد می کند.
روغن آرگان دارای خاصیت ترمیم کننده و ضدالتهابی قوی ایده آل برای ترک های سطحی و پوست های حساس.
پوشیدن جوراب نخی برای حفظ رطوبت
پس از استفاده از روغن می توان یک جوراب نخی تمیز پوشید تا رطوبت در پوست حفظ شود و جذب بهتر انجام گیرد.
هشدار مهم
در صورتی که روی پاشنه یا کف پا زخم باز خراش یا ترک های خونی وجود دارد از حمام نمک بدون مشورت پزشک استفاده نکنید. نمک می تواند باعث تحریک زخم یا سوزش شدید شود.
حمام پا با نمک اپسوم و استفاده از روغن های گیاهی روشی ساده آرامش بخش و مؤثر برای نرم کردن پوست کاهش التهاب و پیشگیری از ترک های عمیق تر است. این روش را می توان دو تا سه بار در هفته انجام داد تا به عنوان مکملی در کنار درمان های موضعی و کرم های دارویی اثربخشی کامل تری ایجاد کند.
درمان ترک پاشنه پا نیازمند ترکیبی از مراقبت دارو و سبک زندگی سالم است
ترک پاشنه پا مشکل ساده ای است که اگر نادیده گرفته شود می تواند به زخم های عمیق و دردناک تبدیل شود. با شناخت دلایل زمینه ای استفاده از کرم های درمانی رعایت روتین مراقبتی روزانه و تغذیه مناسب می توان به راحتی آن را درمان کرد. اگر ترک ها مزمن یا همراه با بیماری های زمینه ای باشند مشورت با پزشک ضروری است. مراقبت مداوم از پوست پا کلید اصلی برای جلوگیری از بازگشت ترک هاست.