درمان سریع خارش پوست سر و شوره شدید
درمان سریع خارش پوست سر و شوره شدید
خارش مداوم پوست سر همراه با شوره های شدید تنها یک مشکل ظاهری نیست بلکه می تواند نشانه ای از التهاب عفونت قارچی یا حتی اختلالات سیستم ایمنی بدن باشد. درمان سریع این مشکل علاوه بر کاهش ناراحتی از پیشرفت بیماری های احتمالی زمینه ای هم پیشگیری می کند. در این مقاله با رویکردی علمی و درمان محور راهکارهای دارویی موضعی و تغذیه ای مؤثر برای کنترل فوری خارش و شوره را بررسی می کنیم.
علت اصلی خارش شدید پوست سر همراه با شوره چیست و چرا باید جدی گرفته شود؟
یکی از مهم ترین دلایل خارش و شوره شدید پوست سر رشد بیش از حد قارچی به نام مالاسزیا (Malassezia) است که به طور طبیعی روی پوست همه افراد وجود دارد. زمانی که این قارچ بیش فعال می شود باعث التهاب پوسته ریزی و خارش می گردد.
این مشکل اگر درمان نشود ممکن است به عفونت های ثانویه زخم های سطحی و حتی ریزش مو منجر شود. همچنین در برخی افراد علت زمینه ای مانند درماتیت سبورئیک پسوریازیس یا خشکی مفرط پوست نقش مهمی در شدت علائم دارد. بنابراین بررسی و درمان سریع این مشکل اهمیت زیادی دارد.
چگونه می توان شوره و خارش سر را به سرعت با درمان دارویی کنترل کرد؟
برای کنترل فوری خارش و شوره شدید پوست سر پزشکان معمولاً ابتدا از درمان های موضعی استفاده می کنند چون این روش ها مستقیماً روی ناحیه ی آسیب دیده اثر می گذارند و سرعت پاسخ دهی بالایی دارند. بر اساس شدت علائم نوع شوره (خشک یا چرب) و وضعیت پوست سر یکی از گزینه های زیر پیشنهاد می شود
شامپوهای ضد قارچ حاوی کتوکونازول ۲٪
این شامپوها برای کنترل قارچ مالاسزیا که عامل اصلی بسیاری از موارد شوره و التهاب است استفاده می شوند. کتوکونازول با مهار رشد قارچ در عرض چند روز خارش و پوسته ریزی را کاهش می دهد.
لوسیون های کورتیکواستروئیدی (مانند بتامتازون یا کلوبتازول)
این داروها برای مواردی که خارش شدید و التهاب پوست وجود دارد به کار می روند. آن ها پاسخ ایمنی بیش فعال پوست را سرکوب کرده و خارش را به سرعت تسکین می دهند.
محلول های زینک پریتیون یا سالیسیلیک اسید
این ترکیبات به رفع لایه های ضخیم شوره و پوسته های مرده کمک کرده و هم زمان چربی اضافی پوست سر را کنترل می کنند. همچنین زینک خاصیت ضدالتهابی و ضدقارچ ملایمی دارد.
در مواردی که علائم شدید مقاوم یا گسترده باشند و درمان موضعی کافی نباشد پزشک ممکن است به سراغ داروهای خوراکی برود. این داروها از طریق جریان خون عمل می کنند و با اثر سیستمیک در مدت کوتاهی التهاب و عفونت قارچی را مهار می کنند. به عنوان مثال قرص فلوکونازول یا ایتراکونازول برای کنترل رشد قارچ و آنتی هیستامین هایی مثل لوراتادین برای کاهش خارش تجویز می شوند. در برخی موارد حاد کورتون خوراکی به صورت کوتاه مدت نیز استفاده می شود.
نکته مهم این است که انتخاب درمان باید با در نظر گرفتن وضعیت فردی نوع پوست وجود بیماری های زمینه ای و شدت علائم انجام شود و مصرف هر نوع داروی خوراکی حتماً تحت نظر پزشک باشد.
بهترین شامپوهای ضد شوره و ضد خارش با اثربخشی بالای دارویی کدامند؟
شامپوهای درمانی اولین و اساسی ترین ابزار در کنترل شوره و خارش پوست سر محسوب می شوند. برخلاف شامپوهای معمولی که فقط خاصیت پاک کنندگی دارند شامپوهای دارویی حاوی ترکیبات فعال پزشکی هستند که مستقیماً با عامل بیماری زا یا التهاب مبارزه می کنند. این شامپوها باید طبق نظر پزشک و با روش صحیح استفاده شوند تا حداکثر تأثیر را داشته باشند. در ادامه برخی از پرکاربردترین شامپوهای دارویی مؤثر در درمان شوره و خارش معرفی می شوند
شامپو کتوکونازول ۲٪ (Nizoral)
این شامپو یکی از مؤثرترین داروهای ضد قارچ برای درمان شوره های ناشی از قارچ مالاسزیا است. کتوکونازول فعالیت قارچ را مهار کرده و التهاب و خارش پوست سر را به سرعت کاهش می دهد. این محصول به ویژه برای افراد دارای شوره چرب و التهاب دار توصیه می شود و در اغلب موارد پس از چند بار استفاده علائم به طور محسوس کاهش می یابند.
شامپو سلنیوم سولفاید ۱٪ یا ۲.۵٪ (Selsun Blue)
سلنیوم سولفاید ترکیبی ضد قارچ و تنظیم کننده چربی پوست سر است. این شامپو با کاهش تکثیر قارچ ها خارش چربی بیش از حد و پوسته ریزی را کنترل می کند. معمولاً برای شوره های شدید و چرب توصیه می شود و در صورت استفاده منظم در عرض چند هفته بهبود قابل توجهی ایجاد می کند.
شامپو زینک پریتیون (Zinc Pyrithione)
این ترکیب دارای خاصیت ضد قارچ ضد باکتری و ضد التهاب است و به صورت گسترده در شامپوهای ضد شوره مورد استفاده قرار می گیرد. زینک پریتیون هم برای شوره خشک و هم برای شوره چرب قابل استفاده است و به طور خاص در کاهش خارش و تحریک پوست سر بسیار مؤثر است.
شامپو کل تار (Coal Tar)
شامپوهایی که حاوی کل تار هستند برای درمان شوره های مزمن پسوریازیس پوست سر و درماتیت سبورئیک شدید استفاده می شوند. کل تار با کاهش تکثیر سلول های پوست و تسکین التهاب پوسته ریزی ضخیم و خارش مزمن را به مرور کنترل می کند. البته بوی خاص و احتمال تحریک پوست استفاده از آن را به شرایط خاص محدود می سازد.
نکته مهم درباره طریقه استفاده
برای اینکه این شامپوها بهترین نتیجه را داشته باشند باید به صورت ۲ تا ۳ بار در هفته استفاده شوند. همچنین توصیه می شود کف شامپو حداقل به مدت ۵ دقیقه روی پوست سر باقی بماند تا ترکیبات دارویی فرصت کافی برای اثرگذاری داشته باشند. پس از آن می توان موها را آبکشی کرد. استفاده نادرست یا زودشستن شامپو ممکن است اثربخشی درمان را کاهش دهد.
استفاده مستمر و صحیح از شامپوهای دارویی به ویژه زمانی که با درمان های مکمل مثل لوسیون ها یا داروهای خوراکی همراه شوند می تواند شوره و خارش را به سرعت کنترل کرده و از بازگشت آن ها جلوگیری کند.
درمان خارش و شوره پوست سر با داروهای موضعی نسخه ای و بدون نسخه
داروهای موضعی نقش کلیدی در درمان خارش و شوره شدید پوست سر دارند به ویژه زمانی که شامپوهای ضد شوره به تنهایی کافی نیستند یا علائم به مراحل متوسط تا شدید رسیده اند. این داروها معمولاً در قالب لوسیون تونیک یا اسپری تجویز می شوند و مستقیماً بر روی پوست سر اثر می گذارند. انتخاب نوع دارو به شدت خارش میزان التهاب و وجود عفونت قارچی یا ضخامت پوسته ها بستگی دارد.
در ادامه چند مورد از مؤثرترین داروهای موضعی مورد استفاده در درمان خارش و شوره توضیح داده شده اند
کلوبتازول پروپیونات
یکی از قوی ترین کورتیکواستروئیدهای موضعی است که برای خارش های شدید و التهابات پیشرفته پوست سر تجویز می شود. این دارو با مهار واکنش های التهابی پوست خارش قرمزی و تورم را به سرعت کاهش می دهد. معمولاً به شکل لوسیون یا اسپری استفاده می شود و نباید به مدت طولانی مصرف گردد چون خطر نازک شدن پوست را افزایش می دهد.
بتامتازون لوسیون
کورتون متوسط القدرتی است که برای درماتیت های التهابی متوسط یا خارش مداوم ولی غیرشدید به کار می رود. این دارو در افرادی که نیاز به کنترل التهاب مزمن دارند ولی پوست سرشان حساس است گزینه ی مناسب تری نسبت به کلوبتازول محسوب می شود. قدرت آن کمتر است ولی عوارض جانبی آن نیز محدودتر است.
کلوتریمازول یا میکونازول موضعی
این داروها ضد قارچ هستند و برای درمان عفونت های سطحی پوست سر ناشی از قارچ هایی مثل مالاسزیا کاربرد دارند. معمولاً زمانی تجویز می شوند که خارش با بوی بد چربی زیاد یا پوسته ریزی غیرمعمول همراه است. این ترکیبات مانع رشد و تکثیر قارچ ها می شوند و به تدریج التهاب و خارش را کاهش می دهند.
محلول های سالیسیلیک اسید
برای برداشتن شوره های ضخیم و پوسته های چسبیده به پوست سر استفاده می شوند. سالیسیلیک اسید با خاصیت لایه برداری خود سلول های مرده پوست را جدا کرده و مسیر نفوذ داروهای دیگر را باز می کند. این ترکیب معمولاً در ترکیب با کورتون ها یا شامپوهای ضد قارچ استفاده می شود تا اثربخشی آن ها را افزایش دهد.
نکته بسیار مهم
تمام داروهای ذکرشده باید تحت نظر پزشک پوست و برای دوره زمانی مشخص استفاده شوند. مصرف خودسرانه یا طولانی مدت این داروها به ویژه کورتون های قوی مثل کلوبتازول می تواند منجر به نازک شدن پوست سر اختلال در رشد مو تحریک سوزش یا حتی وابستگی پوستی به دارو شود. پزشک با توجه به وضعیت بالینی بیمار نوع پوست سابقه بیماری های پوستی و پاسخ به درمان بهترین انتخاب را انجام می دهد.
استفاده هم زمان و هدفمند از این داروهای موضعی در کنار شامپوهای دارویی اغلب نتایج بسیار سریعی در کاهش شوره و خارش پوست سر به همراه دارد.
نقش داروهای خوراکی در کنترل شوره های شدید و مقاوم به درمان های سطحی
در برخی موارد شدت خارش و شوره به حدی است که درمان های موضعی به تنهایی کافی نیستند یا پاسخ مناسبی به آن ها داده نمی شود. در این شرایط پزشکان ممکن است از داروهای خوراکی برای کنترل سریع تر و عمیق تر علائم استفاده کنند. این داروها از طریق جریان خون عمل کرده و اثرات سیستمیک دارند یعنی روی تمام پوست سر و گاهی دیگر بخش های بدن اثر می گذارند. تجویز آن ها تنها در شرایط خاص و با بررسی کامل وضعیت بیمار انجام می شود.
در ادامه مهم ترین داروهای خوراکی مؤثر در درمان خارش و شوره شدید پوست سر را بررسی می کنیم
فلوکونازول (Fluconazole) یا ایتراکونازول (Itraconazole)
این دو دارو از خانواده ی ضد قارچ های سیستمیک هستند و برای مواردی که قارچ مالاسزیا به طور غیرعادی رشد کرده یا مقاوم به شامپوهای ضد قارچ شده است تجویز می شوند.
فلوکونازول معمولاً به صورت قرص 150 یا 200 میلی گرمی یک یا دو بار در هفته تجویز می شود.
ایتراکونازول برای شرایط مقاوم تر کاربرد دارد و ممکن است در دوزهای کوتاه مدت (پالسی) یا پیوسته مصرف شود.
این داروها با مهار آنزیم های حیاتی قارچ باعث توقف رشد آن و کاهش التهاب و پوسته ریزی می شوند. استفاده از آن ها باید تحت نظر دقیق پزشک و همراه با بررسی عملکرد کبد صورت گیرد.
آنتی هیستامین هایی مانند لوراتادین یا هیدروکسی زین
برای افرادی که دچار خارش مفرط به ویژه در شب هستند و خوابشان مختل شده آنتی هیستامین ها گزینه ی مؤثری هستند.
لوراتادین یک آنتی هیستامین غیر خواب آور است که معمولاً صبح ها استفاده می شود.
هیدروکسی زین خاصیت آرام بخش بیشتری دارد و معمولاً در شب تجویز می شود.
این داروها با مهار گیرنده های هیستامینی احساس خارش را سرکوب می کنند و در کنترل علائم پوستی مقاوم به درمان های موضعی بسیار کمک کننده اند.
کورتون های خوراکی کوتاه مدت مثل پردنیزولون (Prednisolone)
در مواردی که التهاب پوست سر بسیار شدید است و با قرمزی تورم یا زخم همراه است ممکن است پزشک برای چند روز تا یک هفته کورتون خوراکی مانند پردنیزولون تجویز کند.
این داروها سیستم ایمنی را به صورت موقت سرکوب کرده و در نتیجه التهاب و خارش را به سرعت کاهش می دهند. با این حال به دلیل عوارض جدی در مصرف طولانی مدت مانند پوکی استخوان افزایش قند خون یا ضعف سیستم ایمنی فقط باید در موارد حاد و برای مدت کوتاه استفاده شوند.
نکته حیاتی
مصرف داروهای خوراکی باید صرفاً تحت نظر پزشک متخصص انجام شود. استفاده خودسرانه یا بی رویه می تواند منجر به عوارض جدی مانند آسیب کبدی واکنش های حساسیتی یا تداخل دارویی شود. پزشک معمولاً قبل از تجویز داروی خوراکی وضعیت کبد کلیه و سایر بیماری های زمینه ای فرد را بررسی می کند تا درمانی ایمن و مؤثر ارائه شود.
در مجموع داروهای خوراکی می توانند گزینه ی مؤثری برای درمان خارش و شوره های شدید و مقاوم باشند اما تنها زمانی که درمان های موضعی بی اثر بوده اند یا علائم به شدت زندگی فرد را مختل کرده باشند.
درمان خانگی خارش پوست سر و شوره با تأثیر سریع و تأیید شده توسط متخصصان
برخی درمان های خانگی ساده و در دسترس می توانند در کنار درمان دارویی تسکین دهنده سریع علائم باشند و به کاهش خارش چربی و پوسته ریزی پوست سر کمک کنند. اگرچه این روش ها به تنهایی جایگزین درمان های دارویی نیستند اما به عنوان درمان کمکی و موقتی به ویژه در مراحل اولیه یا موارد خفیف می توانند مفید واقع شوند.
در ادامه به چند روش خانگی مؤثر اشاره می کنیم
سرکه سیب رقیق شده
سرکه سیب دارای خواص ضد قارچ طبیعی است و می تواند به کنترل رشد قارچ مالاسزیا روی پوست سر کمک کند. همچنین باعث تنظیم pH پوست سر و کاهش چربی اضافه می شود.
مقداری سرکه سیب را با آب (نسبت 1 به 2) رقیق کرده و با پنبه یا اسپری روی پوست سر بزنید. بگذارید ۱۰ تا ۱۵ دقیقه بماند و سپس با آب ولرم بشویید. این کار را می توان ۲ بار در هفته انجام داد.
روغن درخت چای (Tea Tree Oil)
روغن درخت چای یک ضد قارچ و ضد التهاب طبیعی است که از طریق کاهش باکتری ها و قارچ ها خارش و التهاب پوست سر را تسکین می دهد.
چند قطره روغن درخت چای را با یک قاشق روغن حامل (مثل روغن نارگیل یا بادام) مخلوط کرده و روی پوست سر ماساژ دهید. بعد از ۲۰ دقیقه شست وشو دهید. استفاده منظم هفته ای ۲ بار توصیه می شود.
ژل آلوئه ورا خالص
آلوئه ورا خاصیت خنک کنندگی ضد التهاب و مرطوب کننده دارد و برای کاهش سریع خارش و التهاب پوست سر بسیار مفید است به ویژه اگر پوست سر خشک و تحریک شده باشد.
ژل خالص آلوئه ورا را به پوست سر بزنید ۱۵ تا ۳۰ دقیقه نگه دارید و سپس با آب بشویید. می توان از این روش ۲ تا ۳ بار در هفته استفاده کرد.
ماسک ماست و لیمو
ترکیب ماست و آب لیمو به کنترل چربی پوست سر کاهش باکتری ها و قارچ ها و لایه برداری ملایم کمک می کند. ماست خاصیت آرام بخش دارد و لیمو خاصیت ضدعفونی کننده.
۲ قاشق غذاخوری ماست را با ۱ قاشق چای خوری آب لیموی تازه ترکیب کرده و روی پوست سر بزنید. بعد از ۱۵ دقیقه با شامپوی ملایم شسته شود. این ماسک برای پوست های چرب مناسب است و نباید بیشتر از ۱ بار در هفته استفاده شود چون لیمو در صورت زیاده روی ممکن است باعث تحریک شود.
نکته مهم
تمام روش های خانگی بالا مکمل درمان دارویی هستند نه جایگزین آن. به ویژه در مواردی که شوره و خارش به دلایل پزشکی مانند قارچ یا التهاب شدید ایجاد شده اند استفاده صرف از این روش ها کافی نیست و ممکن است باعث تأخیر در درمان اصلی شود.
همچنین قبل از استفاده از هر ماده ای برای اولین بار تست حساسیت روی بخشی از پوست پشت گوش انجام شود تا از بروز واکنش آلرژیک جلوگیری شود.
درمان های طبیعی اگر به درستی و با آگاهی استفاده شوند می توانند در کنار داروها نقش مؤثری در تسریع بهبود و کاهش ناراحتی های روزمره ناشی از خارش و شوره ایفا کنند.
بررسی رژیم غذایی استرس و سبک زندگی در ایجاد یا تشدید شوره و خارش
تغذیه و سبک زندگی نقشی کلیدی در کنترل و پیشگیری از شوره و خارش پوست سر دارند. در ادامه این عوامل مهم را دقیق تر توضیح می دهیم
تغذیه نامناسب و کمبودهای تغذیه ای
بدن برای حفظ سلامت پوست و مو نیاز به دریافت کافی از ویتامین ها و مواد معدنی دارد. کمبود برخی عناصر می تواند باعث خشکی التهاب و افزایش پوسته ریزی شود
ویتامین های گروه B (به ویژه B6 و B12)
کمبود این ویتامین ها می تواند باعث خشکی و خارش پوست سر شود.
روی (Zinc)
به عنوان یک عنصر ضدالتهاب و تنظیم کننده چربی پوست نقش دارد کمبود آن با افزایش شوره مرتبط است.
آهن
کم خونی فقر آهن می تواند منجر به تضعیف پوست و بروز خارش و پوسته ریزی شود.
استفاده نادرست از ابزارها و محصولات مو
سشوار با حرارت بالا یا اتوی مو باعث خشکی و آسیب به لایه محافظ پوست سر می شود.
محصولات شیمیایی مانند رنگ مو ژل یا اسپری های قوی ممکن است پوست سر را تحریک کرده و زمینه التهاب ایجاد کنند.
شست وشوی ناکافی یا نادرست
باقی ماندن شامپو یا نرم کننده روی پوست سر می تواند منافذ را مسدود کرده و شرایط رشد قارچ ها را فراهم کند.
شست وشوی نامنظم موها نیز باعث تجمع چربی سلول های مرده و افزایش شوره می شود.
نقش استرس و اضطراب
استرس طولانی مدت با ایجاد اختلال در سیستم ایمنی و افزایش التهاب می تواند شوره را تشدید کند. همچنین استرس موجب ترشح چربی بیش از حد در پوست سر می شود که محیطی مناسب برای رشد قارچ مالاسزیا فراهم می کند.
راهکارها
پیروی از رژیم غذایی سرشار از سبزیجات میوه ها غلات کامل پروتئین و چربی های مفید.
مصرف مکمل های ویتامینی در صورت نیاز (با مشورت پزشک).
کاهش استفاده از حرارت مستقیم و محصولات شیمیایی بر مو.
شست وشوی صحیح و منظم موها با آب ولرم و شامپوی مناسب.
مدیریت استرس با روش هایی مانند یوگا مدیتیشن خواب کافی یا فعالیت بدنی منظم.
در مجموع درمان شوره و خارش تنها با شامپو یا دارو کامل نمی شود. اصلاح ریشه ای در تغذیه و سبک زندگی درمان را ماندگار و مؤثرتر می کند.
چه زمانی برای خارش و شوره باید به پزشک پوست مراجعه کرد؟
اگرچه بسیاری از موارد شوره و خارش پوست سر با مراقبت های خانگی یا استفاده از شامپوهای ضدشوره قابل کنترل اند اما در برخی شرایط مراجعه به متخصص پوست ضروری می شود چرا که ممکن است پای یک بیماری پوستی جدی تر یا عفونت مزمن در میان باشد. در ادامه شرایط هشداردهنده را با جزئیات بیشتری توضیح می دهیم
چه زمانی باید سریع تر به پزشک مراجعه کنید؟
خارش شدید و مداوم که خواب یا فعالیت روزمره را مختل می کند
اگر خارش پوست سر به قدری شدید است که فرد را از خواب بیدار می کند یا تمرکز را مختل می سازد این می تواند نشانه یک التهاب یا بیماری پوستی عمیق تر باشد. خارش مداوم ممکن است به زخم شدن پوست سر و حتی عفونت ثانویه منجر شود.
شوره های ضخیم چرب و زردرنگ همراه با بوی ناخوشایند
این نوع شوره معمولاً نشانه درماتیت سبورئیک یا عفونت قارچی فعال است. برخلاف شوره های معمولی که خشک و سفید هستند این موارد معمولاً با چربی پوست زیاد التهاب و رشد قارچ مالاسزیا همراهند.
زخم ترشح یا قرمزی قابل توجه در پوست سر
زخم های باز ترشحات بدبو یا قرمزی های گسترده می توانند نشانه درماتوفیتوز (قارچ های پوستی عمیق تر) پسوریازیس پوست سر یا عفونت های باکتریایی باشند که بدون درمان تخصصی به سرعت بدتر می شوند.
عدم بهبود پس از ۲ تا ۳ هفته استفاده از درمان های خانگی یا شامپوی ضدشوره
اگر با وجود استفاده منظم از شامپوهای ضدشوره یا روغن ها و ترکیبات گیاهی بهبودی مشاهده نشد ممکن است شوره به دلیل بیماری مزمنی باشد که نیاز به درمان دارویی قوی تر (مثل شامپوهای کتوکونازول داروهای موضعی استروئیدی یا خوراکی ضد قارچ) دارد.
بیماری هایی که ممکن است در این شرایط مطرح باشند
درماتیت سبورئیک (Seborrheic Dermatitis) التهاب مزمن چرب با شوره زرد و خارش شدید.
درماتوفیتوز (Tinea Capitis) قارچ تهاجمی پوست سر با ریزش مو و زخم.
پسوریازیس پوست سر بیماری خودایمنی با پلاک های ضخیم نقره ای رنگ.
عفونت های باکتریایی یا فولیکولیت گاهی به دنبال خارش و خراش شدید ایجاد می شوند.
اگر شوره و خارش پوست سر از حالت طبیعی خارج شد و با علائم هشداردهنده بالا همراه بود خوددرمانی کافی نیست. مراجعه زودهنگام به پزشک پوست از آسیب های بیشتر ریزش مو و پیشرفت بیماری جلوگیری می کند و مسیر درمان را کوتاه تر و مؤثرتر می سازد.
مکمل های ویتامینی و تقویتی مؤثر در کاهش التهاب و پوسته ریزی پوست سر
در بسیاری از موارد شوره و خارش پوست سر به طور مستقیم یا غیرمستقیم با کمبودهای تغذیه ای در ارتباط اند. بدن برای حفظ سلامت پوست و تعادل چربی نیاز به برخی ریزمغذی های کلیدی دارد. در صورتی که این مواد از طریق رژیم غذایی به قدر کافی دریافت نشوند استفاده از مکمل ها می تواند روند بهبود را تقویت کرده و علائم را سریع تر کنترل کند.
در ادامه نقش مهم ترین مکمل ها را در درمان شوره و خارش بررسی می کنیم
زینک (روی) تنظیم چربی و کاهش التهاب
روی یکی از مهم ترین عناصر برای سلامت پوست سر است. این ماده با تنظیم فعالیت غدد سباسه از چرب شدن بیش ازحد پوست سر جلوگیری کرده و با خاصیت ضدالتهابی خود قرمزی و خارش را کاهش می دهد. دوز معمول ۱۵ تا ۳۰ میلی گرم در روز (طبق تجویز پزشک)
ویتامین های B کمپلکس تغذیه سلول های پوستی
ویتامین های گروه B به ویژه B6 B12 نیاسین (B3) و پانتوتنیک اسید (B5) در حفظ سلامت سلول های پوستی نقش حیاتی دارند. این ویتامین ها باعث کاهش التهاب پوست سر بهبود جریان خون و تقویت رشد مو می شوند. مصرف روزانه یک قرص B-کمپلکس معمولاً کفایت می کند.
ویتامین D3 تقویت سیستم ایمنی پوست
کمبود ویتامین D3 با اختلال در عملکرد سیستم ایمنی پوست همراه است و می تواند زمینه را برای بروز شوره پسوریازیس و درماتیت فراهم کند. مصرف مکمل D3 به تقویت سد دفاعی پوست کمک می کند. دوز ایمن روزانه ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ واحد بین المللی (IU)
بیوتین (ویتامین B7) کاهش پوسته ریزی و تقویت پوست سر
بیوتین به تولید کراتین ماده اصلی پوست و مو کمک می کند. مصرف مکمل آن می تواند پوسته پوسته شدن و خشکی پوست سر را کاهش دهد و به رشد سالم موها کمک کند. دوز معمول ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ میکروگرم در روز
نکات مهم درباره مصرف مکمل ها
بدون تجویز خودسرانه مصرف نکنید. به ویژه در مورد ویتامین D یا زینک دوز بالای طولانی مدت می تواند عوارض داشته باشد.
مکمل ها باید در کنار تغذیه سالم و درمان موضعی استفاده شوند نه به عنوان جایگزین.
نتایج معمولاً بعد از ۳ تا ۶ هفته مصرف مداوم قابل مشاهده هستند.
اگر علت شوره یا خارش به کمبودهای تغذیه ای مربوط باشد استفاده هوشمندانه از مکمل ها (زینک ویتامین های B D3 و بیوتین) می تواند درمان را سریع تر و مؤثرتر کند. البته بهترین نتیجه زمانی حاصل می شود که این مکمل ها تحت نظر پزشک و همراه با اصلاح سبک زندگی و مراقبت موضعی استفاده شوند.
آیا بیماری های زمینه ای می توانند علت شوره و خارش سر باشند؟
در بسیاری از موارد شوره و خارش پوست سر تنها یک مشکل سطحی نیست بلکه علامتی از یک بیماری زمینه ای داخلی یا پوستی است. این دسته از مشکلات معمولاً با درمان های ساده مانند شامپوهای ضدشوره به طور کامل بهبود نمی یابند و نیاز به بررسی دقیق و درمان تخصصی دارند.
در ادامه برخی از مهم ترین بیماری هایی که می توانند عامل اصلی این مشکل باشند را توضیح می دهیم
درماتیت سبورئیک التهاب مزمن با پوسته های چرب و زردرنگ
این بیماری شایع ترین علت شوره مقاوم است. درماتیت سبورئیک با التهاب قرمزی خارش و پوسته های چرب به ویژه در نواحی دارای غدد چربی مانند پوست سر ابروها و کنار بینی همراه است. این بیماری مزمن است و دوره های عود دارد. درمان نیازمند شامپوهای تخصصی داروهای ضدقارچ موضعی و گاهی کرم های استروئیدی است.
پسوریازیس پوست سر پلاک های ضخیم و نقره ای رنگ
پسوریازیس یک بیماری خودایمنی است که باعث تولید بیش ازحد سلول های پوستی و تشکیل پلاک های نقره ای و برجسته روی پوست سر می شود. خارش شدید خشکی و پوسته ریزی از علائم آن است. درمان آن معمولاً با داروهای موضعی قوی نوردرمانی یا حتی داروهای سیستمیک انجام می شود.
اگزمای تماسی یا آلرژیک واکنش به مواد شیمیایی
در صورتی که پوست سر به شامپو رنگ مو اسپری ها یا سایر محصولات آرایشی مو حساسیت نشان دهد دچار التهاب سوزش و خارش خواهد شد. این وضعیت ممکن است با پوسته ریزی شبیه شوره همراه باشد. حذف عامل تحریک کننده و استفاده از داروهای ضدالتهاب برای بهبود آن ضروری است.
بیماری های داخلی مانند کم کاری تیروئید یا کم خونی
اختلالاتی مانند هیپوتیروئیدیسم (کم کاری تیروئید) و کم خونی ناشی از فقر آهن یا B12 می توانند باعث خشکی شدید پوست خارش مزمن و پوسته ریزی شوند. در این موارد حتی با بهترین شامپوها هم درمان کامل حاصل نمی شود مگر اینکه علت زمینه ای شناسایی و درمان شود.
در مواردی که شوره و خارش سر شدید مزمن یا مقاوم به درمان های معمول هستند باید احتمال وجود بیماری های زمینه ای را جدی گرفت. در چنین شرایطی مراجعه به متخصص پوست یا پزشک داخلی الزامی است چون درمان مؤثر فقط با بررسی دقیق و درمان علت اصلی امکان پذیر است نه صرفاً با محصولات موضعی یا شامپو.