شهادت سردار محمد باقری در حمله هوایی اسرائیل به ایران

شهادت سردار محمد باقری در حمله هوایی اسرائیل به ایران

حمله هوایی گسترده اسرائیل به خاک ایران در خرداد ۱۴۰۴ چه زمانی و چگونه رخ داد

در بامداد روز جمعه ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵ برابر با ۲۳ خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل عملیاتی بی سابقه با نام احتمالی «شیر بیدار» علیه اهداف استراتژیک در ایران آغاز کرد. این عملیات که بنا به گزارش رسانه های بین المللی با مشارکت بیش از ۲۰۰ جنگنده صورت گرفت چندین استان ایران از جمله تهران اصفهان کرمان خوزستان و هرمزگان را هدف قرار داد. اهداف این حمله شامل پایگاه های نظامی تاسیسات هسته ای مراکز فرماندهی و همچنین مراکز تحقیقاتی اعلام شده اند.

این عملیات که با پشتیبانی اطلاعاتی ایالات متحده انجام شد در تاریخ روابط نظامی خاورمیانه به عنوان یکی از بزرگ ترین حملات متعارف طی دهه های اخیر شناخته می شود. مهم ترین پیامد آن شهادت برخی از عالی رتبه ترین فرماندهان نظامی ایران بود.

سردار محمد باقری که بود و چه مسئولیتی داشت

سردار سرلشکر محمد باقری رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران یکی از چهره های کلیدی نظامی کشور در دو دهه اخیر بود. وی متولد سال ۱۹۶۰ در تهران بود و تحصیلات عالی خود را در رشته مهندسی مکانیک و سپس فرماندهی نظامی در دانشگاه امام حسین سپری کرد. نقش مؤثر او در طراحی ساختار نظامی جمهوری اسلامی تقویت همکاری های سپاه و ارتش و راه اندازی سامانه های دفاعی چندلایه از وی چهره ای استراتژیک و بی جایگزین ساخته بود.

باقری پیش از تصدی ریاست ستاد کل معاون اطلاعات ستاد کل بود و نقش محوری در راهبردهای امنیتی منطقه ای جمهوری اسلامی از جمله در عراق سوریه و لبنان ایفا کرد. او به عنوان یکی از طراحان اصلی جنگ نیابتی ایران در منطقه شناخته می شد.

علت اصلی هدف قرار گرفتن سردار باقری از نگاه تحلیل گران نظامی

از دیدگاه تحلیل گران نظامی بین المللی هدف قرار گرفتن سردار محمد باقری نه صرفاً یک ضربه نمادین بلکه حمله ای راهبردی برای تضعیف توان فرماندهی و هماهنگی نظامی ایران محسوب می شود. او در سال های اخیر مسئول توسعه ساختارهای جدید فرماندهی مشترک میان نیروهای سپاه ارتش بسیج و وزارت دفاع بود.

گزارش هایی وجود دارد که او در زمان حمله در یک مرکز فرماندهی نظامی واقع در منطقه لویزان تهران حضور داشته است. برخی منابع اسرائیلی مدعی شده اند که مکان دقیق سردار باقری توسط فناوری های شنود و جاسوسی سایبری شناسایی شده بود. نقش کلیدی او در هماهنگی پاسخ نظامی به تهدیدات خارجی او را به یکی از اهداف اصلی عملیات «شیر بیدار» تبدیل کرده بود.

ابعاد و تلفات انسانی حمله اسرائیل به ایران

در این حمله بی سابقه طبق گزارش های رسمی و غیررسمی دست کم ۱۵۰ نفر کشته شدند که بسیاری از آن ها از نیروهای نخبه سپاه پاسداران و دانشمندان هسته ای بودند. در میان کشته شدگان نام هایی چون سردار حسین سلامی (فرمانده کل سپاه) سردار غلامعلی رشید (فرمانده قرارگاه خاتم الانبیا) و چند چهره دانشگاهی مرتبط با برنامه های هسته ای نیز به چشم می خورد.

همچنین ده ها سایت نظامی انبار موشک پایگاه پهپادی و سیستم های دفاع هوایی توسط موشک ها و بمب های نقطه زن هدف قرار گرفتند. حمله ای با این ابعاد نیازمند اطلاعات دقیق هماهنگی چند لایه و سطح بالای آمادگی لجستیکی بوده است که از توانایی های ویژه ارتش اسرائیل حکایت دارد.

واکنش مقامات جمهوری اسلامی ایران به شهادت سردار باقری

ساعاتی پس از حمله دفتر مقام معظم رهبری با صدور پیامی شهادت سردار باقری را تسلیت گفت و تأکید کرد که «پاسخ این جنایت در زمان و مکان مناسب داده خواهد شد». همچنین ستاد کل نیروهای مسلح بیانیه ای صادر کرد و شهادت رئیس خود را «آغازگر مرحله جدیدی از مواجهه با دشمن صهیونیستی» نامید.

رئیس جمهور وقت ایران در پیامی رسمی اعلام کرد که «انتقام این اقدام سنگین در سطحی متفاوت گرفته خواهد شد». مراسم تشییع پیکر سردار باقری در تهران با حضور میلیونی مردم و پخش زنده از رسانه ملی برگزار شد. او در کنار دیگر شهدای حمله اخیر در قطعه شهیدان عالی رتبه بهشت زهرا به خاک سپرده شد.

پیامدهای منطقه ای و جهانی حمله اسرائیل به ایران

این حمله واکنش های گسترده جهانی را به دنبال داشت. دولت ایالات متحده ضمن تأیید «حق اسرائیل برای دفاع از خود» از تنش زدایی در منطقه حمایت کرد. در مقابل چین و روسیه این اقدام را محکوم و آن را «نقض آشکار حاکمیت ایران» دانستند. اتحادیه اروپا نیز با صدور بیانیه ای از طرفین خواست خویشتنداری نشان دهند.

در منطقه خاورمیانه برخی کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس سکوت اختیار کردند در حالی که دولت های عراق سوریه لبنان و یمن به صورت رسمی این حمله را محکوم کردند. در فضای عمومی جهان عرب شهادت سردار باقری بازتاب گسترده ای داشت و از وی به عنوان «شهید قدس» یاد شد.

تاثیر شهادت سردار باقری بر ساختار فرماندهی نظامی ایران

شهادت سرلشکر باقری خلأ قابل توجهی در رأس هرم فرماندهی نیروهای مسلح ایران به جا گذاشت. پس از وی سردار امیرعلی حاجی زاده به عنوان جانشین موقت وی معرفی شد. برخی منابع نزدیک به ستاد کل اعلام کردند که برای انتخاب جانشین دائم با هماهنگی مقام رهبری تصمیم گیری خواهد شد.

این رخداد موجب بازنگری در ساختار حفاظتی فرماندهان ارشد و تغییر در مکانیزم ارتباطات اضطراری نظامی شد. همچنین سطح آماده باش یگان های موشکی پدافند هوایی و نیروی قدس به بالاترین سطح رسید.

بررسی احتمال پاسخ نظامی ایران به حمله اسرائیل

با توجه به رویکرد سنتی جمهوری اسلامی در زمینه پاسخ دهی به حملات اسرائیل و آمریکا تحلیل گران بین المللی احتمال می دهند که پاسخ ایران به صورت غیرمستقیم و از طریق گروه های نیابتی در منطقه باشد. با این حال احتمال حمله موشکی مستقیم به پایگاه های اسرائیلی نیز منتفی نیست.

در روزهای پس از حادثه برخی پایگاه های آمریکا در عراق و سوریه مورد حمله راکتی قرار گرفتند که گروه های مقاومت وابسته به ایران مسئولیت آن ها را بر عهده گرفتند. همچنین نیروی هوایی ایران رزمایش های فوری و آزمایش پرتاب موشک های دوربرد را آغاز کرد.

نقش احتمالی قدرت های جهانی در وقوع و مدیریت بحران

گزارش هایی منتشر شده که نشان می دهند عملیات اسرائیل با اطلاع قبلی برخی کشورها مانند آمریکا فرانسه و بریتانیا انجام شده است. برخی رسانه ها حتی مدعی شده اند که تأسیسات شنود الکترونیکی آمریکا در خلیج فارس نقش کلیدی در شناسایی موقعیت سردار باقری ایفا کرده اند.

در همین حال شورای امنیت سازمان ملل به درخواست ایران جلسه ای اضطراری برگزار کرد که با مخالفت برخی اعضای دائم با صدور بیانیه رسمی مواجه شد. به نظر می رسد که قدرت های بزرگ جهان به دنبال حفظ توازن قوا در منطقه بدون ورود مستقیم به جنگی تمام عیار هستند.

چرا شهادت سردار باقری نقطه عطفی در تحولات امنیتی خاورمیانه است

شهادت سردار محمد باقری نه تنها یک فقدان بزرگ برای ساختار فرماندهی نظامی ایران است بلکه تحولی ژئوپلیتیکی در منطقه به شمار می آید. این واقعه نشان دهنده تغییر رویکرد اسرائیل به مواجهه مستقیم و بی پرده با جمهوری اسلامی است.

از سوی دیگر پاسخ ایران و نوع مدیریت بحران در داخل کشور نیز بر آینده روابط منطقه ای و حتی قیمت جهانی نفت تأثیر خواهد گذاشت. قطعاً تاریخ این لحظه را به عنوان یکی از حساس ترین نقاط در دهه دوم قرن بیست ویکم به یاد خواهد داشت.