کرمان

کرمان یکی از کهن ترین و بزرگ ترین استان های ایران است که در جنوب شرقی کشور قرار دارد. این استان به دلیل تاریخ غنی جاذبه های طبیعی منحصر به فرد و صنایع دستی ارزشمند جایگاه ویژه ای در فرهنگ و تمدن ایرانی دارد. مرکز این استان شهر کرمان است که از دیرباز به عنوان یکی از مهم ترین مراکز اقتصادی و فرهنگی ایران شناخته می شود.

موقعیت جغرافیایی کرمان

استان کرمان با مساحتی بالغ بر ۱۸۱٬۷۱۴ کیلومتر مربع دومین استان وسیع ایران پس از سیستان و بلوچستان محسوب می شود. این استان از شمال با استان خراسان جنوبی از غرب با استان های یزد و فارس از شرق با استان سیستان و بلوچستان و از جنوب با استان هرمزگان همسایه است.
ارتفاع شهر کرمان از سطح دریا حدود ۱۷۵۵ متر است که همین ارتفاع آب و هوای نسبتاً معتدلی برای این منطقه ایجاد کرده است.

تاریخچه کرمان؛ از تمدن های کهن تا دوران معاصر

شهر کرمان پیشینه ای چند هزار ساله دارد. بر اساس اسناد تاریخی کرمان در زمان هخامنشیان تحت نام «گواشیر» شناخته می شده و در دوران ساسانیان توسط اردشیر بابکان به عنوان یکی از شهرهای مهم پایه گذاری شد. در دوران اسلامی به ویژه در عصر صفوی و قاجار کرمان یکی از مراکز مهم تجاری و صنعتی ایران بود.

در دوره قاجار کرمان شاهد حملات شدید آقامحمدخان قاجار شد که موجب تخریب گسترده شهر گردید اما در دوران بعدی با توجه به موقعیت تجاری و راهبردی خود دوباره رونق گرفت.

آب و هوای کرمان

کرمان به دلیل وسعت زیاد دارای تنوع آب و هوایی چشمگیری است. شهر کرمان و بیشتر مناطق شمالی آن دارای آب و هوای خشک و نیمه خشک هستند در حالی که نواحی جنوبی مانند جیرفت و کهنوج آب و هوای گرم و مرطوب دارند.
در زمستان ها کرمان می تواند سرمای شدیدی را تجربه کند در حالی که تابستان ها به نسبت خنک تر از مناطق کویری مجاور است.

جمعیت و ساختار اجتماعی کرمان

طبق آخرین سرشماری رسمی ایران در سال ۱۳۹۵ جمعیت استان کرمان حدود ۳ میلیون نفر بوده است. قومیت غالب در این منطقه فارس است اما اقوامی نظیر بلوچ ها لرها و برخی اقلیت های مذهبی و زبانی نیز در این استان حضور دارند. زبان اصلی مردم کرمان فارسی با گویش کرمانی است.

اقتصاد کرمان؛ از کشاورزی تا صنعت معدن

کرمان یکی از مهم ترین قطب های اقتصادی ایران محسوب می شود. اقتصاد این استان بر پایه چندین حوزه مختلف استوار است

معدن کرمان دارای معادن عظیم مس زغال سنگ سنگ آهن و کرومیت است. معدن مس سرچشمه یکی از بزرگ ترین معادن مس جهان در این استان قرار دارد.

کشاورزی پسته کرمان به ویژه در شهرهایی مانند رفسنجان شهرت جهانی دارد. علاوه بر پسته محصولات دیگری مانند خرما مرکبات و گندم نیز در این منطقه کشت می شود.

صنایع دستی قالی کرمان یکی از ارزشمندترین و مشهورترین قالی های دستباف ایران و جهان است.

جاذبه های گردشگری کرمان

باغ شاهزاده ماهان

یکی از زیباترین باغ های ایرانی که در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است. این باغ به دوران قاجار بازمی گردد و نمونه ای درخشان از هنر باغ سازی ایرانی است.

ارگ بم

ارگ بم بزرگ ترین سازه خشتی جهان یکی از نمادهای اصلی کرمان است. این بنای عظیم متعلق به دوران ساسانی است و پس از زلزله ۲۰۰۳ بازسازی شد.

گنبد جبلیه

یک بنای سنگی منحصر به فرد با معماری خاص که در دوره ساسانی ساخته شده و هنوز هم از شگفتی های معماری باستانی ایران به شمار می رود.

کویر لوت

بخشی از داغ ترین و خشک ترین کویرهای دنیا که در شمال استان کرمان واقع شده است. کویر لوت به عنوان یکی از میراث های طبیعی یونسکو شناخته می شود.

صنایع دستی و هنرهای بومی کرمان

قالیبافی کرمان

قالی های کرمان به دلیل طراحی های ظریف رنگ های گرم و کیفیت بالای پشم شهرتی جهانی دارند. نقش هایی همچون ترنج شکارگاه و باغی از جمله نقوش سنتی فرش کرمان هستند.

پته دوزی

یکی دیگر از صنایع دستی معروف کرمان پته دوزی است. این هنر شامل دوخت طرح های سنتی بر روی پارچه های پشمی است که عمدتاً در مراسم های مذهبی و فرهنگی استفاده می شود.

دانشگاه ها و مراکز علمی کرمان

دانشگاه شهید باهنر کرمان یکی از دانشگاه های بزرگ و معتبر کشور در حوزه های مختلف علمی.

دانشگاه علوم پزشکی کرمان قطب آموزش پزشکی جنوب شرق ایران.

دانشگاه صنعتی سیرجان مرکز تخصصی مهندسی و فناوری.

آداب و رسوم مردم کرمان

مردم کرمان به مهمان نوازی صبر و متانت مشهورند. مراسم هایی مانند جشن نوروز عزاداری های محرم و سنت های محلی مانند جشن گلاب گیری و مراسم «چهل منبر» در این استان برگزار می شود.

غذاهای محلی کرمان

بزقرمه

یک غذای سنتی کرمانی است که از گوشت بزغاله نخود کشک و ادویه های مخصوص تهیه می شود.

اشکنه کشک

نوعی آش سنتی که با کشک پیاز داغ و سبزیجات تهیه شده و طعمی خوشمزه و ماندگار دارد.

قاتق کرمانی

نوعی خورشت مخصوص با پایه لوبیا سیب زمینی و ادویه جات فراوان که به همراه نان سرو می شود.

مشاهیر و شخصیت های برجسته کرمان

• سردار قاسم سلیمانی فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.

• میرزا آقاخان کرمانی از روشنفکران برجسته دوره قاجار.

• استاد محمدعلی موحد پژوهشگر نویسنده و مورخ معاصر.

وضعیت حمل ونقل در کرمان

جاده ای

کرمان با جاده های اصلی به شهرهای مهمی مانند تهران یزد شیراز و بندرعباس متصل است.

ریلی

ایستگاه راه آهن کرمان یکی از محورهای اصلی شبکه ریلی جنوب شرق ایران است.

هوایی

فرودگاه بین المللی آیت الله هاشمی رفسنجانی کرمان پروازهای داخلی و بین المللی را پوشش می دهد.

کرمان در ادبیات و فرهنگ ایران

کرمان در آثار شاعران و نویسندگان بسیاری توصیف شده است. از جمله در اشعار سعدی و حافظ اشاره هایی به زیبایی ها و اهمیت کرمان می توان یافت. همچنین کرمان در افسانه ها و داستان های محلی نقش پررنگی دارد.

مشکلات زیست محیطی کرمان

بحران آب

به دلیل تغییرات اقلیمی و استفاده بی رویه از منابع آب زیرزمینی کرمان با بحران شدید کم آبی مواجه است.

فرسایش خاک

طوفان های شن و بیابان زایی در مناطق شرقی استان تهدید جدی برای کشاورزی و سکونتگاه های انسانی محسوب می شود.

توسعه های آینده کرمان

مناطق ویژه اقتصادی

شهرک های صنعتی و مناطق ویژه اقتصادی مانند سیرجان و رفسنجان کرمان را به یکی از مراکز مهم توسعه اقتصادی کشور تبدیل کرده اند.

پروژه های گردشگری

سرمایه گذاری های جدید در زمینه گردشگری از جمله ساخت هتل ها و امکانات رفاهی چشم انداز درخشانی برای آینده کرمان ایجاد کرده است.

نتیجه گیری چرا کرمان را باید شناخت؟

کرمان نه تنها شهری با تمدن چند هزار ساله است بلکه دروازه ای به سوی تاریخ طبیعت و فرهنگ ایرانی است. با تنوع اقلیمی ظرفیت های اقتصادی بالا آثار تاریخی بی نظیر و مردمی مهمان نواز کرمان بدون شک یکی از گوهرهای پنهان ایران به شمار می رود. سفری به کرمان سفری به قلب تاریخ و طبیعت ایران خواهد بود.