فصل تابستان

فصل تابستان یکی از چهار فصل اصلی سال است که پس از بهار و پیش از پاییز قرار دارد. این فصل در نیم کره شمالی از حدود ۲۱ ژوئن تا ۲۳ سپتامبر ادامه دارد و در تقویم هجری خورشیدی شامل ماه های تیر مرداد و شهریور می شود. تابستان به دلیل گرمای شدید روزهای بلند و تعطیلات تابستانی جایگاه ویژه ای در زندگی فردی و اجتماعی دارد.

ویژگی های اقلیمی فصل تابستان

تابستان گرم ترین فصل سال است. در این فصل طول روزها به حداکثر می رسد و زاویه تابش خورشید بیشتر می شود. در بسیاری از نقاط ایران دمای هوا به بالای ۴۰ درجه سانتی گراد می رسد و خشکسالی یا کاهش بارندگی ها مشاهده می شود. با این حال مناطق معتدل و کوهستانی مانند شمال کشور بخشی از زاگرس و نواحی غربی آب وهوای مطلوب تری دارند و به عنوان مقاصد تابستانی شناخته می شوند.

تأثیر تابستان بر سبک زندگی و رفتارهای روزمره

فصل تابستان تأثیر مستقیمی بر سبک زندگی دارد. ساعات کاری بسیاری از ادارات و مدارس تغییر می کند فعالیت های بیرونی مانند شنا کوهنوردی و سفر افزایش می یابد و سبک پوشش مردم به سمت لباس های خنک و تابستانی می رود. تابستان همچنین زمان رایج برای مسافرت های خانوادگی برگزاری جشنواره ها و برنامه های هنری و حضور در فضاهای باز است.

نقش تابستان در کشاورزی و اقتصاد

در تابستان برداشت بسیاری از محصولات زراعی مانند گندم جو هندوانه خربزه خیار انگور و سیب زمینی انجام می شود. همچنین زمان مناسب برای خشک کردن میوه ها جمع آوری علوفه و تهیه محصولات دامی است. تابستان در بسیاری از مناطق روستایی فصل اصلی درآمدزایی خانوارهاست. بازارهای سنتی با محصولات تازه تابستانی رونق می گیرند و مشاغل موقت نیز افزایش می یابد.

تعطیلات تابستانی و تأثیر آن بر آموزش و خانواده

تعطیلات مدارس در تابستان فرصتی برای استراحت دانش آموزان و برنامه ریزی خانوادگی فراهم می آورد. بسیاری از خانواده ها کلاس های تابستانی دوره های آموزشی مهارت آموزی یا سفرهای تفریحی را برای فرزندان خود تدارک می بینند. این دوره از نظر فرهنگی و تربیتی نقش مهمی در شکل گیری مهارت های اجتماعی یادگیری غیررسمی و فعالیت های هنری کودکان و نوجوانان دارد.

تابستان در ادبیات و فرهنگ عمومی

تابستان در ادبیات سینما و هنر نیز حضور پررنگی دارد. شاعران ایرانی تابستان را گاه به گرما و شور زندگی و گاه به تنهایی و رخوت نسبت داده اند. در ضرب المثل ها و فولکلور مردمی تابستان فصل زحمت کار ولی در عین حال فصل برداشت و بهره برداری است. در موسیقی نواحی قطعات و ترانه های مربوط به تابستان با ریتم های شاد و پرجنب وجوش همراه است.

تابستان فصل گرما حرکت و فرصت

فصل تابستان با همه دشواری های گرمای آن فصلی است که امکان حرکت رشد تجربه های تازه و تغییر در سبک زندگی را فراهم می آورد. این فصل در تقابل با سرمای زمستان نماد شور بلوغ تلاش و بهره برداری است. چه در حوزه کشاورزی چه آموزش چه گردشگری تابستان بخشی حیاتی از چرخه زندگی انسانی و طبیعی محسوب می شود.

تعطیلات رسمی و مناسبت های فصل تابستان در تقویم ایران

فصل تابستان در تقویم هجری شمسی شامل سه ماه تیر مرداد و شهریور است. هرکدام از این ماه ها دارای مناسبت ها و تعطیلات خاصی هستند که برخی جنبه مذهبی دارند و برخی دیگر رویدادهای تاریخی و فرهنگی را یادآوری می کنند. در زیر مهم ترین آن ها ذکر شده اند

مناسبت ها و تعطیلات ماه تیر

• ۷ تیر انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی و شهادت آیت الله بهشتی (سال ۱۳۶۰) – روز قوه قضاییه (تعطیل رسمی نیست)
• ۸ تیر (متغیر – مطابق تقویم قمری) عید قربان – تعطیل رسمی و مذهبی
• ۱۸ تیر (متغیر) عید غدیر خم – تعطیل رسمی و مذهبی
• روز قلم (۱۴ تیر) مناسبتی فرهنگی برای پاسداشت نویسندگان و روزنامه نگاران (تعطیل نیست)

در برخی سال ها تاسوعا و عاشورا نیز به تیرماه می افتند (بر اساس تقویم قمری) و در صورت وقوع تعطیل رسمی هستند.

مناسبت ها و تعطیلات ماه مرداد

• ۶ مرداد روز ترویج آموزش های فنی و حرفه ای (فرصت مهارت آموزی در تابستان تعطیل نیست)
• ۸ مرداد (متغیر قمری) شهادت امام محمد باقر (ع) – در برخی سال ها ممکن است تعطیل باشد
• ۱۴ مرداد صدور فرمان مشروطیت – مناسبت تاریخی تعطیل رسمی نیست
• ۱۷ مرداد روز خبرنگار – تجلیل از فعالان رسانه ای بدون تعطیلی
• ۲۲ مرداد (متغیر) تاسوعای حسینی – تعطیل رسمی مذهبی
• ۲۳ مرداد (متغیر) عاشورای حسینی – تعطیل رسمی مذهبی
• ۲۶ مرداد سالروز ورود آزادگان به میهن اسلامی (۱۳۶۹)

مناسبت ها و تعطیلات ماه شهریور

• ۳ شهریور آغاز جنگ جهانی دوم و اشغال ایران در سال ۱۳۲۰
• ۸ شهریور سالروز شهادت رجایی و باهنر – روز مبارزه با تروریسم (تعطیل رسمی نیست)
• ۱۷ شهریور سالروز قیام خونین مردم تهران در سال ۱۳۵۷ – روز ملی مبارزه با استبداد
• ۳۱ شهریور آغاز هفته دفاع مقدس – سالروز حمله عراق به ایران در سال ۱۳۵۹

همچنین برخی مناسبت های مذهبی نظیر شهادت امام سجاد (ع) یا ولادت امام علی النقی (ع) در ماه شهریور بسته به تقویم قمری ممکن است در این ماه واقع شوند و در بعضی سال ها تعطیل رسمی تلقی گردند.

مناسبت های تابستان در یک نگاه

فصل تابستان اگرچه به اندازه فصل بهار تعطیلات رسمی ثابتی ندارد اما با رویدادهای مذهبی قمری (مانند عید قربان عید غدیر تاسوعا و عاشورا) مناسبت های فرهنگی و یادآورهای تاریخی پر از مفهوم و ارزش است. این مناسبت ها در کنار تعطیلات تابستانی مدارس و دانشگاه ها فضای اجتماعی خاصی در کشور به وجود می آورند که تلفیقی از استراحت اندیشه معنویت و تجلیل از مفاهیم ملی و دینی است.