مصر

کشور مصر (Egypte) یکی از کهن ترین تمدن های جهان را در خود جای داده و با قدمتی چند هزار ساله نقشی بی بدیل در تاریخ فرهنگ و سیاست خاورمیانه و شمال آفریقا ایفا کرده است. این کشور نه تنها به خاطر اهرام ثلاثه رود نیل و آثار باستانی اش شهرت دارد بلکه امروزه نیز به عنوان یک بازیگر مهم در منطقه شناخته می شود.

موقعیت جغرافیایی کشور مصر و مرزهای آن با کشورهای همسایه

کشور مصر در شمال شرقی قاره آفریقا و تا حدودی در غرب آسیا قرار دارد و به عنوان پلی میان دو قاره شناخته می شود. این کشور از شمال با دریای مدیترانه از شرق با دریای سرخ از غرب با کشور لیبی از جنوب با کشور سودان و از شمال شرقی با کشور اسرائیل مرز مشترک دارد. همچنین کانال سوئز یکی از حیاتی ترین مسیرهای کشتیرانی جهان کشور مصر را به دو بخش آفریقایی و آسیایی تقسیم می کند.

جمعیت و ترکیب قومی کشور مصر

بر اساس آمارهای سال 2024 جمعیت کشور مصر حدود 112,716,000 نفر تخمین زده شده است. بیشترین تمرکز جمعیتی در اطراف رود نیل به ویژه در شهرهای قاهره اسکندریه و جیزه دیده می شود. اکثریت جمعیت کشور مصر را اعراب مصری تشکیل می دهند اما اقلیت هایی مانند نوبی ها بربرها بادیه نشینان سینا و جوامع کوچکی از یونانی ها و ارامنه نیز در این کشور حضور دارند.

تاریخچه کشور مصر از دوران باستان تا عصر مدرن

تمدن کشور مصر یکی از نخستین و پایدارترین تمدن های بشری بوده است. آغاز این تمدن به حدود 3100 سال پیش از میلاد برمی گردد. فرعون ها اهرام معابد پاپیروس و اساطیر مصری بخشی از میراث غنی این کشور هستند. در طول تاریخ کشور مصر تحت سلطه امپراتوری های مختلفی همچون روم بیزانس عرب عثمانی و بریتانیا قرار گرفت.

در سال 1952 انقلاب افسران آزاد به رهبری محمد نجیب و جمال عبدالناصر سلطنت را سرنگون و کشور مصر را به جمهوری تبدیل کرد. از آن زمان تاکنون این کشور تحولات سیاسی گوناگونی را تجربه کرده که از مهم ترین آن ها می توان به انقلاب 2011 و تغییرات پس از آن اشاره کرد.

نظام حکومتی و ساختار سیاسی کشور مصر

کشور مصر دارای نظام جمهوری نیمه ریاستی است که رئیس جمهور در رأس قوه مجریه قرار دارد و نخست وزیر نیز نقش مدیریت اجرایی دولت را بر عهده دارد. رئیس جمهور فعلی عبدالفتاح السیسی از سال 2014 تاکنون در قدرت است. پارلمان کشور مصر نیز به صورت انتخابی تشکیل می شود و نقش قانون گذاری را ایفا می کند. ساختار سیاسی این کشور با توجه به تجربه های انقلابی اخیر همچنان در حال تحول است.

اقتصاد کشور مصر از کشاورزی نیل محور تا گردشگری و انرژی

اقتصاد کشور مصر متنوع است اما به شدت به منابع طبیعی گردشگری و کانال سوئز وابسته است. رود نیل همواره شریان حیاتی کشاورزی و تأمین آب در کشور مصر بوده و بسیاری از محصولات کشاورزی از جمله پنبه نیشکر برنج و گندم در کنار آن کشت می شوند.

همچنین صنعت گردشگری به ویژه بازدید از آثار باستانی مانند اهرام معابد لوکسور و دره پادشاهان سهم بزرگی در درآمد ملی دارد. کانال سوئز به عنوان مسیر ارتباطی دریایی بین اروپا و آسیا منبعی بزرگ برای ارز خارجی محسوب می شود. بخش انرژی به ویژه استخراج گاز طبیعی در سواحل مدیترانه نیز رشد چشمگیری داشته است.

نقش کشور مصر در سیاست بین الملل و جهان عرب

کشور مصر همواره یکی از بازیگران کلیدی در جهان عرب و سیاست خاورمیانه بوده است. این کشور عضو مؤسس اتحادیه عرب و سازمان همکاری اسلامی است و نقش فعالی در حل وفصل بحران های منطقه ای ایفا کرده است. توافق نامه کمپ دیوید با کشور اسرائیل در سال 1979 یکی از نقاط عطف تاریخ دیپلماتیک کشور مصر محسوب می شود.

در سال های اخیر کشور مصر تلاش کرده تا روابط خود را با کشورهای حوزه خلیج فارس اروپا آمریکا روسیه و چین متوازن سازد. همچنین به عنوان میزبان مذاکرات فلسطین و رژیم صهیونیستی جایگاه خاصی در دیپلماسی منطقه ای دارد.

دین زبان و فرهنگ در کشور مصر

دین رسمی کشور مصر اسلام است و حدود 90 درصد جمعیت آن را مسلمانان سنی تشکیل می دهند. اقلیت قابل توجهی از مسیحیان قبطی نیز در کشور حضور دارند. زبان رسمی کشور مصر عربی است اما زبان های دیگری مانند انگلیسی و فرانسوی در آموزش و تجارت کاربرد دارند.

فرهنگ کشور مصر غنی و چندلایه است از معماری اسلامی گرفته تا سنت های بومی در موسیقی رقص غذا و لباس. سینمای مصر یکی از بزرگ ترین و تأثیرگذارترین سینماهای عربی است. ادبیات به ویژه آثار نجیب محفوظ نویسنده برنده نوبل ادبیات جایگاه جهانی دارد.

آموزش دانشگاه ها و سواد در کشور مصر

نظام آموزشی کشور مصر شامل دوره های ابتدایی راهنمایی دبیرستان و آموزش عالی است. دانشگاه قاهره دانشگاه الازهر و دانشگاه اسکندریه از معروف ترین مؤسسات آموزش عالی در این کشور هستند. تلاش های زیادی برای ارتقای کیفیت آموزش و کاهش نرخ بی سوادی صورت گرفته است.

طبق آمار سال 2023 نرخ باسوادی در کشور مصر حدود 75 درصد است. دولت با اجرای پروژه های دیجیتالی سازی و آموزش الکترونیکی به دنبال بهبود دسترسی به آموزش به ویژه در مناطق روستایی است.

زیرساخت ها و توسعه شهری در کشور مصر

کشور مصر در دهه گذشته شاهد اجرای پروژه های عظیم زیرساختی بوده است. ساخت پایتخت اداری جدید در شرق قاهره توسعه بزرگراه ها احداث نیروگاه های خورشیدی و پروژه های عظیم مسکن از جمله طرح های مهم توسعه ای این کشور هستند. متروی قاهره یکی از معدود سیستم های حمل ونقل عمومی در آفریقاست که نقش مهمی در کاهش ترافیک دارد.

علاوه بر این برنامه هایی برای بازسازی مناطق فرسوده و بهبود خدمات عمومی در دست اجراست که هدف آن افزایش رفاه عمومی و جذب سرمایه گذاری خارجی است.

گردشگری در کشور مصر از اهرام تا سواحل دریای سرخ

کشور مصر یکی از مقاصد برتر گردشگری جهان است. اهرام جیزه مجسمه ابوالهول معابد کارناک و اقصر دره پادشاهان و موزه ملی قاهره تنها بخشی از جاذبه های تاریخی این کشور هستند.

در کنار آثار باستانی سواحل دریای سرخ به ویژه در شهرهایی مانند شرم الشیخ و غردقه امکاناتی چون غواصی شنا و تفریحات آبی را برای گردشگران فراهم کرده اند. دولت مصر با بهبود زیرساخت های گردشگری به دنبال افزایش سهم این صنعت در تولید ناخالص داخلی است.

چالش های اقتصادی و اجتماعی کشور مصر

با وجود پیشرفت های اقتصادی کشور مصر همچنان با چالش هایی چون بیکاری تورم فقر و کم آبی مواجه است. رشد سریع جمعیت فشار زیادی بر منابع و زیرساخت ها وارد کرده و دولت را وادار به اتخاذ برنامه های اصلاحی کرده است.

همچنین نابرابری های منطقه ای کمبود فرصت های شغلی برای جوانان و مشکلات محیط زیستی نظیر فرسایش خاک و آلودگی رود نیل از دیگر معضلات کشور مصر محسوب می شوند. با این حال سیاست گذاران در تلاشند با اجرای اصلاحات اقتصادی و جذب سرمایه گذاری خارجی این مشکلات را کنترل کنند.