اینترنت ملی چیست و چگونه کار می کند
اینترنت ملی چیست و چگونه کار می کند
اینترنت ملی یکی از مفاهیمی است که در سال های اخیر در فضای مجازی ایران بسیار شنیده شده و باعث بحث های زیادی در میان کاربران کارشناسان فناوری اطلاعات و حتی سیاست مداران شده است. اما دقیقاً اینترنت ملی چیست و چگونه عمل می کند؟ در این مقاله به طور کامل و با زبانی ساده اما دقیق و تخصصی به بررسی این مفهوم پرداخته ایم.
مفهوم اینترنت ملی چیست؟
اینترنت ملی که در برخی منابع با نام هایی چون «شبکه ملی اطلاعات» «اینترنت داخلی» یا «اینترانت ملی» نیز شناخته می شود به شبکه ای اطلاق می شود که به صورت بومی و داخلی توسط زیرساخت های کشور ایجاد شده و کاربران ایرانی را بدون نیاز به ارتباط با اینترنت جهانی به محتوای داخلی متصل می کند. این شبکه با هدف افزایش امنیت کاهش هزینه ها افزایش سرعت و کنترل بهتر اطلاعات طراحی شده است.
برخلاف اینترنت جهانی که از مسیرهای مختلف بین المللی عبور می کند اینترنت ملی کاملاً بر پایه مراکز داده و شبکه های داخلی کشور شکل گرفته و ارتباط میان کاربران سازمان ها و ارائه دهندگان خدمات را به صورت داخلی برقرار می کند.
اهداف اصلی از ایجاد اینترنت ملی
ایجاد و توسعه اینترنت ملی در ایران با اهداف گسترده و راهبردی طراحی شده است که فراتر از صرفاً یک پروژه فنی بوده و تأثیرات عمیقی بر امنیت اقتصاد فرهنگ و مدیریت فضای دیجیتال کشور دارد.
این اهداف پاسخ به نیازهای حیاتی کشور در عرصه فناوری اطلاعات و ارتباطات محسوب می شوند و برای تحقق آنها تلاش های گسترده ای صورت گرفته است. در ادامه مهم ترین اهداف اینترنت ملی را با جزئیات و به شکلی جامع بررسی می کنیم
استقلال اطلاعاتی کشور و کاهش وابستگی به اینترنت بین المللی
یکی از اصلی ترین اهداف اینترنت ملی افزایش خودکفایی و استقلال کشور در مدیریت داده ها و زیرساخت های ارتباطی است. اینترنت جهانی تحت کنترل شرکت ها و دولت های خارجی قرار دارد و این وابستگی می تواند.
در شرایط تحریم ها تهدیدات سایبری یا فشارهای سیاسی آسیب پذیری کشور را افزایش دهد. با ایجاد شبکه ای داخلی و بومی امکان حفظ و مدیریت امن اطلاعات حساس کشور فراهم می شود و نیاز به عبور داده ها از مسیرهای خارجی کاهش می یابد.
افزایش سرعت دسترسی به سایت ها و خدمات داخلی
استفاده گسترده از زیرساخت های داخلی و دیتاسنترهای ملی موجب می شود که ترافیک اطلاعاتی کاربران در داخل کشور پردازش شود و نیازی به رفت و برگشت داده ها به سرورهای خارجی نباشد. این موضوع باعث کاهش زمان پاسخگویی و افزایش سرعت بارگذاری سایت ها و اپلیکیشن های داخلی خواهد شد که تجربه کاربری به مراتب بهتری را برای کاربران رقم می زند.
مدیریت بهتر پهنای باند و کاهش هزینه های ارزی مرتبط با اینترنت بین المللی
بخش عمده ای از هزینه های اینترنت کشور مربوط به پهنای باند بین المللی است که صرف انتقال داده ها به خارج از مرزها می شود. با ایجاد اینترنت ملی و استفاده بهینه از منابع داخلی مصرف پهنای باند خارجی کاهش یافته و در نتیجه صرفه جویی قابل توجهی در هزینه های ارزی به وجود می آید.
این موضوع به نفع اپراتورها ارائه دهندگان خدمات و در نهایت کاربران است که می توانند با هزینه کمتر از خدمات اینترنت بهره مند شوند.
ایجاد زیرساخت های مناسب برای ارائه خدمات دولت الکترونیک
اینترنت ملی بستری امن و پایدار برای توسعه خدمات دولت الکترونیک فراهم می کند. ارائه خدماتی مانند ثبت نام های دولتی پرداخت مالیات خدمات بهداشتی و آموزشی در فضای داخلی با سرعت بیشتر و امنیت بالاتر امکان پذیر خواهد بود. این زیرساخت ها موجب تسهیل فرآیندهای اداری کاهش مراجعات حضوری و افزایش شفافیت و پاسخگویی در خدمات عمومی می شود.
کنترل و نظارت مؤثرتر بر محتوای دیجیتال در کشور
با مدیریت متمرکز شبکه داخلی امکان نظارت دقیق تر بر محتوای دیجیتال مقابله با محتوای غیرقانونی و مخرب و همچنین حفظ امنیت ملی در فضای مجازی فراهم می شود. این کنترل ها در چارچوب قوانین کشور می توانند به پیشگیری از تهدیدات سایبری انتشار اطلاعات نادرست و جرایم اینترنتی کمک کنند و فضای امن تری برای کاربران ایجاد نمایند.
تفاوت بین اینترنت ملی و اینترنت جهانی
یکی از بزرگ ترین سؤالاتی که کاربران مطرح می کنند این است که آیا با اجرای اینترنت ملی دسترسی به اینترنت جهانی قطع خواهد شد؟ در پاسخ باید گفت که اینترنت ملی قرار نیست جایگزین اینترنت جهانی شود بلکه شبکه ای مکمل است که در صورت نیاز می تواند خدمات حیاتی را بدون اتصال به بیرون فراهم کند.
اینترنت جهانی از طریق سرورها و دیتاسنترهای مستقر در کشورهای مختلف مدیریت می شود در حالی که اینترنت ملی تمام اطلاعات و ارتباطات را در داخل کشور نگه می دارد. به عبارتی دیگر در زمان قطعی اینترنت بین المللی کاربران همچنان می توانند به سایت های داخلی اپلیکیشن های بانکی خدمات دولتی و آموزشی داخل کشور دسترسی داشته باشند.
زیرساخت های فنی اینترنت ملی چگونه کار می کند؟
راه اندازی و بهره برداری از یک اینترنت ملی کارآمد نیازمند ایجاد و توسعه زیرساخت های فنی گسترده و پیشرفته است. این زیرساخت ها به گونه ای طراحی شده اند که ارتباطات و تبادل اطلاعات کاربران را در داخل کشور مدیریت کنند و تا حد امکان از وابستگی به شبکه های بین المللی بکاهند. در ادامه مهم ترین اجزای این زیرساخت ها و نقش هر یک توضیح داده شده است.
دیتاسنترهای داخلی
یکی از پایه های اصلی اینترنت ملی دیتاسنترهای داخلی هستند که به عنوان مراکز میزبانی اطلاعات و سرویس های مختلف عمل می کنند. این دیتاسنترها با تجهیزاتی پیشرفته و استانداردهای امنیتی بالا اطلاعات وب سایت ها سامانه های دولتی پیام رسان ها و سایر خدمات آنلاین را ذخیره و مدیریت می کنند. میزبانی داخلی موجب می شود داده ها در داخل کشور باقی بمانند و به سرعت قابل دسترسی باشند ضمن اینکه کنترل امنیت و حریم خصوصی اطلاعات بهتر انجام می شود.
شبکه فیبر نوری سراسری
برای انتقال داده ها در سطح کشور با کیفیت و سرعت بالا از شبکه گسترده فیبر نوری سراسری استفاده می شود. فیبر نوری امکان انتقال حجم بسیار بالایی از اطلاعات با سرعت نزدیک به نور و حداقل تأخیر را فراهم می کند.
این شبکه داخلی فیبر نوری ستون فقرات ارتباطات در اینترنت ملی است که ترافیک داده ها را بین مراکز داده سرویس دهندگان و کاربران نهایی هدایت می کند و اطمینان می دهد که ارتباطات پایدار پرسرعت و قابل اطمینان باشند.
سیستم نام دامنه ملی (DNS داخلی)
یکی از اجزای حیاتی در مسیر هدایت ترافیک اینترنت سیستم نام دامنه (DNS) است که وظیفه تبدیل نام های دامنه (مثل horadi.com) به آدرس های IP را دارد. در اینترنت ملی برای جلوگیری از وابستگی به سرورهای خارجی و افزایش سرعت و امنیت از DNS داخلی استفاده می شود.
این DNS داخلی ترافیک کاربران را به سرویس های میزبانی شده داخل کشور هدایت می کند و از عبور ناخواسته اطلاعات به سرورهای خارجی جلوگیری می کند.
گیت وی های هوشمند تفکیک ترافیک داخلی از خارجی
برای مدیریت بهینه و کنترل ترافیک شبکه در اینترنت ملی از گیت وی های هوشمند (دروازه های شبکه) استفاده می شود که به طور خودکار ترافیک داخلی را از ترافیک بین المللی تفکیک می کنند. این گیت وی ها تعیین می کنند که داده ها باید در داخل کشور منتقل شوند.
یا برای دسترسی به منابع خارج از کشور ارسال گردند. این تفکیک کمک می کند تا بار روی شبکه بین المللی کاهش یافته و سرعت دسترسی به سرویس های داخلی افزایش یابد.
شبکه های تحویل محتوا (CDN) داخلی
برای افزایش سرعت بارگذاری وب سایت ها و خدمات آنلاین به ویژه در زمان ترافیک زیاد اینترنت ملی از شبکه های تحویل محتوا یا CDNهای داخلی بهره می برد. CDNها نسخه های کش شده محتوا را در نقاط مختلف کشور ذخیره می کنند.
تا کاربران با فاصله کمتر و سرعت بالاتر به آن ها دسترسی داشته باشند. این فناوری باعث کاهش تأخیر و بار روی سرورهای اصلی می شود و تجربه کاربری بهتری فراهم می آورد.
این مجموعه تجهیزات و سیستم ها با همکاری یکدیگر تضمین می کنند که داده ها در داخل مرزهای دیجیتال کشور پردازش و منتقل شوند و نیازی به عبور از شبکه های خارجی نباشد. به همین دلیل حتی در شرایطی که دسترسی به اینترنت جهانی دچار اختلال یا قطع شود کاربران می توانند همچنان به بسیاری از سرویس ها و اطلاعات داخلی دسترسی داشته باشند و فعالیت های روزمره خود را بدون مشکل ادامه دهند.
مزایای اینترنت ملی برای کاربران
اینترنت ملی به عنوان زیرساختی مستقل و بومی قابلیت ها و مزایای متعددی برای کاربران عادی و سازمان ها فراهم می کند. از دیدگاه فنی و کاربردی این مزایا باعث بهبود کیفیت تجربه کاربران کاهش هزینه ها و افزایش امنیت می شوند که در ادامه به مهم ترین آن ها اشاره شده است.
سرعت بیشتر و بهبود کیفیت دسترسی به خدمات داخلی
یکی از اصلی ترین مزایای اینترنت ملی افزایش سرعت و کیفیت دسترسی به وب سایت ها و سرویس های داخلی است. با توجه به اینکه داده ها و سرورها در داخل کشور قرار دارند بسته های اطلاعاتی نیازی به رفت و برگشت به سرورهای خارجی ندارند.
این موضوع موجب کاهش تأخیر شبکه (Latency) و سرعت بارگذاری سریع تر صفحات وب و سرویس های آنلاین داخلی می شود. کاربران تجربه بهتری در استفاده از خدماتی مانند سامانه های بانکی آموزشی پیام رسان ها و دولت الکترونیک خواهند داشت و این به ویژه در شرایط شلوغی شبکه یا قطعی اینترنت جهانی اهمیت زیادی پیدا می کند.
کاهش هزینه های اینترنت و مصرف کمتر پهنای باند بین المللی
با فعال شدن اینترنت ملی مصرف پهنای باند اینترنت بین المللی کاهش می یابد زیرا بخش بزرگی از تبادل داده ها بین کاربران و سرویس های داخلی در شبکه ملی انجام می شود.
این کاهش ترافیک بین المللی باعث کاهش هزینه های زیرساختی برای ارائه دهندگان خدمات اینترنت می شود و به تبع آن احتمال کاهش هزینه های اشتراک اینترنت برای کاربران نهایی وجود دارد. به عبارتی اینترنت ملی می تواند به بهینه سازی قیمت ها کمک کند و استفاده از اینترنت را برای عموم مردم مقرون به صرفه تر نماید.
دسترسی پایدار و بدون وقفه در مواقع اختلال یا قطع اینترنت جهانی
از دیگر مزایای حیاتی اینترنت ملی پایداری و تداوم دسترسی به خدمات آنلاین مهم در زمان قطعی یا اختلال اینترنت بین المللی است. زمانی که به هر دلیل ارتباط با شبکه جهانی دچار مشکل می شود کاربران هنوز می توانند به سامانه ها و وب سایت های داخلی که در شبکه ملی فعال هستند.
دسترسی داشته باشند. این موضوع اهمیت ویژه ای برای امور ضروری مانند خدمات بانکی آموزشی اداری و اطلاع رسانی دارد و از اختلال در روند زندگی روزمره و فعالیت های اقتصادی جلوگیری می کند.
افزایش امنیت داده ها و حفظ حریم خصوصی کاربران
امنیت اطلاعات یکی از دغدغه های اصلی کاربران اینترنت است. در اینترنت ملی داده های کاربران داخل سرورهای داخلی کشور ذخیره می شوند و از عبور داده ها از شبکه های خارجی جلوگیری می شود. این موضوع موجب کاهش ریسک نفوذ جاسوسی و حملات سایبری از منابع خارجی می شود. همچنین قوانین حاکم بر حریم خصوصی و حفاظت از اطلاعات در داخل کشور قابل اعمال بهتر و دقیق تر هستند.
بدین ترتیب کاربران اینترنت ملی می توانند اطمینان داشته باشند که اطلاعات شخصی و حساس آن ها محافظت بهتری خواهد داشت و کمتر در معرض تهدیدات امنیتی قرار می گیرند.
معایب و نگرانی های پیرامون اینترنت ملی
اگرچه اینترنت ملی از لحاظ فنی و امنیتی می تواند مزایای قابل توجهی برای کاربران و دولت داشته باشد اما در کنار این مزایا نگرانی ها و انتقادات متعددی نیز در سطح جامعه مطرح شده است. این نگرانی ها بیشتر از منظر اجتماعی حقوق شهروندی و تأثیرات اقتصادی بررسی می شوند.
در واقع برخی از کاربران و فعالان حوزه فناوری اطلاعات معتقدند که در صورت اجرای نادرست اینترنت ملی این طرح می تواند پیامدهایی منفی بر آزادی های دیجیتال و فعالیت های اقتصادی داشته باشد.
در ادامه به مهم ترین دغدغه ها و چالش هایی که در خصوص اینترنت ملی مطرح می شوند با جزئیات بیشتر می پردازیم
احتمال سانسور گسترده اطلاعات و محدودسازی دسترسی به منابع خارجی
یکی از اصلی ترین نگرانی های عمومی درباره اینترنت ملی احتمال استفاده از این شبکه برای اعمال فیلترینگ گسترده و سانسور اطلاعات است. منتقدان معتقدند که در صورت قطع دسترسی کاربران به اینترنت بین المللی بسیاری از منابع علمی خبری آموزشی و رسانه ای معتبر در دسترس نخواهند بود. این موضوع می تواند به کاهش کیفیت اطلاعات دریافتی کاربران محدود شدن آگاهی عمومی و شکل گیری یک فضای بسته اطلاعاتی منجر شود.
تهدیدی بالقوه برای آزادی بیان و گردش آزاد اطلاعات
یکی دیگر از انتقادات مهم نسبت به پروژه اینترنت ملی افزایش سطح نظارت و کنترل بر فضای مجازی است. بسیاری بر این باورند که با تمرکز کامل زیرساخت های اینترنتی در داخل کشور امکان رصد دقیق تر فعالیت های آنلاین کاربران فراهم می شود.
این موضوع می تواند باعث محدود شدن آزادی بیان سانسور نظرات مخالف و سرکوب رسانه های مستقل شود. فضای دیجیتال در این شرایط ممکن است به بستری کمتر آزاد و بیشتر کنترل شده تبدیل شود.
تضعیف کسب وکارهای بین المللی و کاهش رقابت پذیری اقتصادی
کسب وکارهایی که وابسته به تعاملات بین المللی واردات فناوری یا صادرات محصولات دیجیتال هستند ممکن است در بستر اینترنت ملی با مشکلات متعددی روبه رو شوند.
محدود شدن دسترسی به ابزارها و پلتفرم های جهانی کاهش امکان برقراری ارتباط با مشتریان بین المللی و ناتوانی در استفاده از سرویس های ابری و تبلیغاتی خارجی می تواند باعث افت درآمد کاهش بهره وری و تضعیف رقابت پذیری این شرکت ها در بازار جهانی شود. این موضوع به ویژه برای استارت آپ ها و کسب وکارهای فناورانه بسیار نگران کننده است.
کاهش اعتماد عمومی نسبت به فضای دیجیتال داخلی
اجرای محدودیت های احتمالی از طریق اینترنت ملی ممکن است باعث بی اعتمادی کاربران نسبت به سرویس ها و پلتفرم های داخلی شود. اگر کاربران احساس کنند که اطلاعات شخصی آن ها در معرض نظارت گسترده قرار دارد یا آزادی های دیجیتالشان به خطر افتاده است ممکن است.
تمایل کمتری به استفاده از خدمات بومی نشان دهند و حتی به سمت استفاده از ابزارهای دور زدن محدودیت (مانند VPN یا پراکسی) روی بیاورند. این مسئله در بلندمدت می تواند بازدهی و بهره وری کل شبکه ملی اطلاعات را کاهش دهد.
سرویس هایی که در اینترنت ملی قابل استفاده هستند
در حال حاضر بسیاری از سرویس ها و وب سایت های پرکاربرد ایرانی در بستر اینترنت ملی فعال هستند و حتی بدون اینترنت بین المللی هم قابل دسترسی اند. برخی از این سرویس ها عبارتند از
سامانه های بانکی مانند شتاب شاپرک و اینترنت بانک ها
در بستر اینترنت ملی سامانه های بانکی از اهمیت ویژه ای برخوردارند چرا که بخش زیادی از فعالیت های روزمره مردم مانند انتقال وجه پرداخت قبوض خرید اینترنتی و دریافت خدمات مالی از این طریق انجام می شود. سیستم هایی مانند شتاب (شبکه تبادل اطلاعات بین بانکی) و شاپرک (شبکه الکترونیکی پرداخت کارتی) به طور کامل از طریق زیرساخت ملی اطلاعات (NIX) قابل دسترسی هستند.
همچنین بسیاری از درگاه های پرداخت اینترنتی و وب سایت های اینترنت بانک های ایرانی در بستر شبکه ملی اطلاعات فعال اند و حتی در زمان قطعی اینترنت بین المللی نیز عملکرد خود را حفظ می کنند. این قابلیت ها موجب می شوند خدمات بانکی در کشور دچار اختلال نشوند و مردم بتوانند فعالیت های مالی خود را به صورت پایدار ادامه دهند.
سامانه های آموزشی مانند شاد و LMS دانشگاه ها
یکی دیگر از حوزه هایی که اینترنت ملی در آن نفوذ قابل توجهی داشته آموزش مجازی و آنلاین است. سامانه هایی مانند شاد که برای آموزش و پرورش دانش آموزان در دوران کرونا طراحی شد به صورت کامل در بستر شبکه ملی اطلاعات فعال است و بدون نیاز به اینترنت بین المللی قابل استفاده است. همچنین سامانه های مدیریت یادگیری (LMS) دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی که برای برگزاری کلاس های آنلاین آزمون ها و تعامل استاد و دانشجو استفاده می شوند اغلب به سرورهای داخلی متصل هستند. این سامانه ها به گونه ای طراحی شده اند که حتی در زمان قطعی اینترنت جهانی فرآیند آموزشی کشور متوقف نشود.
سامانه های دولتی مانند خدمات دولت من ثبت احوال و مالیات
بخش مهمی از خدمات دولتی کشور در بستر اینترنت ملی ارائه می شود. سامانه خدمات دولت من که برای دریافت خدمات مختلف مانند تمدید گواهینامه استعلام وضعیت کارت ملی ثبت نام یارانه و سایر امور دولتی راه اندازی شده یکی از مهم ترین نمونه هاست.
همچنین سازمان هایی مانند سازمان ثبت احوال سازمان امور مالیاتی سازمان تأمین اجتماعی و سایر نهادهای دولتی اغلب دارای پورتال هایی هستند که در شبکه ملی اطلاعات قرار دارند. این موضوع موجب می شود دسترسی به خدمات دولتی حتی در شرایط عدم دسترسی به اینترنت بین المللی برای شهروندان ممکن باشد و فرآیندهای اداری دچار اختلال نشوند.
موتورهای جست وجوی بومی مانند پارسی جو و یوز
در راستای استقلال اطلاعاتی و کاهش وابستگی به موتورهای جست وجوی خارجی پروژه هایی مانند پارسی جو و یوز راه اندازی شدند تا به عنوان موتور جست وجوی بومی ایرانی عمل کنند. این موتورهای جست وجو اطلاعات وب سایت های داخلی را ایندکس کرده و تلاش دارند نیاز کاربران به جست وجو در محتوای فارسی را در بستر اینترنت ملی برطرف کنند.
گرچه این پروژه ها به دلایل فنی و مقایسه پذیر نبودن با نمونه های بین المللی مانند گوگل با محدودیت هایی روبه رو بوده اند اما در شرایط قطع ارتباط با اینترنت جهانی می توانند نقش مهمی در تامین نیازهای جست وجویی کاربران ایفا کنند.
این سامانه از ابتدای مرداد ماه 1401 دیگر در دسترس نمی باشد.
پیام رسان های داخلی مانند ایتا سروش و روبیکا
با توجه به چالش های امنیتی و سیاست گذاری های داخلی توسعه پیام رسان های بومی در دستور کار قرار گرفت. پیام رسان هایی مانند ایتا سروش و روبیکا با هدف جایگزینی با نمونه های خارجی مانند واتساپ و تلگرام طراحی شده اند.
این پیام رسان ها به زیرساخت های داخلی متصل اند و کاملاً در بستر شبکه ملی اطلاعات فعال هستند. برخی از آن ها امکانات متنوعی مانند تماس صوتی و تصویری کانال های اطلاع رسانی خرید بلیت پرداخت قبوض و حتی فروشگاه دارند. دولت با ارائه ترافیک رایگان یا نیم بها و حمایت فنی و مالی سعی کرده استفاده از این پیام رسان ها را در سطح کشور گسترش دهد.
آیا اینترنت ملی به معنای قطع اینترنت بین المللی است؟
یکی از دغدغه های اصلی مردم این است که آیا اینترنت ملی قرار است جایگزین کامل اینترنت جهانی شود؟ در واقع هدف از ایجاد اینترنت ملی قطع کامل اینترنت بین المللی نیست بلکه ایجاد یک بستر پایدار برای مواقع اضطراری و همچنین ارتقاء زیرساخت های داخلی است.
به عبارت دیگر در صورت وجود تهدیدات سایبری یا تحریم های شدید اینترنت ملی می تواند تضمین کند که ارتباطات و خدمات حیاتی همچنان در دسترس باشند. اما همچنان استفاده از اینترنت بین المللی برای کسب وکار ارتباطات جهانی و تحقیقاتی ضروری است و نمی توان به طور کامل از آن صرف نظر کرد.
نقش اینترنت ملی در امنیت سایبری کشور
امنیت سایبری یکی از اولویت های راهبردی هر کشوری در دنیای دیجیتال امروز است. در این زمینه اینترنت ملی می تواند نقش بسیار مهمی ایفا کند. با محدود کردن ترافیک داده به داخل کشور امکان حملات سایبری کاهش یافته و توان مقابله با تهدیدات خارجی افزایش می یابد.
علاوه بر آن رصد و پایش ترافیک دیجیتال در شبکه داخلی ساده تر بوده و در صورت بروز حمله زمان واکنش سریع تر خواهد بود. همچنین با تعریف سیاست های امنیتی یکپارچه می توان از درز اطلاعات حیاتی به خارج از کشور جلوگیری کرد.
آینده اینترنت ملی در ایران
پروژه اینترنت ملی همچنان در مرحله توسعه و تکامل قرار دارد و با توجه به روند سرمایه گذاری ها برنامه های دولت و رشد فناوری های بومی پیش بینی می شود در سال های آینده این شبکه نقش پررنگ تری در ساختار ارتباطات دیجیتال کشور ایفا کند. آینده اینترنت ملی می تواند هم از منظر فنی و هم از جنبه های اجتماعی و اقتصادی تحولات گسترده ای به همراه داشته باشد. در ادامه به مهم ترین چشم اندازهای این پروژه ملی اشاره می کنیم
افزایش گسترده سرویس دهندگان بومی در حوزه خدمات دیجیتال
در سال های آینده انتظار می رود شرکت های داخلی بیشتری وارد حوزه تولید سرویس های دیجیتال شوند از خدمات ابری و میزبانی گرفته تا اپلیکیشن های کاربردی ویدئو استریمینگ نقشه های بومی و فروشگاه های آنلاین. این تنوع می تواند وابستگی به نمونه های خارجی را کاهش داده و موجب رقابت سالم میان کسب وکارهای ایرانی شود.
رشد قابل توجه پیام رسان ها و موتورهای جست وجوی داخلی
یکی از مهم ترین ارکان موفقیت اینترنت ملی ایجاد ابزارهای ارتباطی بومی است. پیام رسان های داخلی مانند ایتا سروش و روبیکا در صورت ارتقاء کیفیت افزایش امنیت و بهبود تجربه کاربری می توانند جایگزین مناسبی برای پیام رسان های خارجی شوند. همچنین موتورهای جست وجوی بومی مانند «یوز» و «پارسی جو» با بهبود الگوریتم ها و ایندکس کردن دقیق تر محتوا نقشی کلیدی در دسترسی کاربران به اطلاعات داخلی ایفا خواهند کرد.
گسترش خدمات دولت الکترونیک در بستر اینترنت ملی
اینترنت ملی بستر مناسبی برای اجرای کامل طرح دولت الکترونیک محسوب می شود. از ثبت نام های یارانه و مالیات گرفته تا خدمات مرتبط با سلامت تحصیلات و هویت دیجیتال همگی می توانند در محیطی امن تر سریع تر و متمرکزتر انجام شوند. این موضوع هم باعث کاهش مراجعات حضوری و هم افزایش شفافیت در خدمات عمومی خواهد شد.
آموزش همگانی و فرهنگ سازی برای استفاده آگاهانه از فضای مجازی
یکی از ارکان اصلی موفقیت هر شبکه ملی ارتقاء سواد رسانه ای مردم است. آموزش عمومی برای آشنایی با مفاهیم امنیت سایبری حریم خصوصی مقابله با شایعات و تشخیص منابع معتبر بخش جدایی ناپذیر از آینده اینترنت ملی خواهد بود. در صورت اجرای موفق این آموزش ها جامعه کاربران با آگاهی بیشتری از مزایای اینترنت ملی استفاده خواهند کرد.
اینترنت ملی ضرورت یا محدودیت؟
در نهایت باید گفت اینترنت ملی یک پروژه زیرساختی است که می تواند مزایای متعددی برای کاربران و حکومت به همراه داشته باشد اما اجرای آن باید به شکلی شفاف منصفانه و هوشمندانه انجام شود تا حقوق کاربران نیز حفظ گردد. بهره گیری از فناوری های داخلی نباید منجر به انزوای دیجیتال شود بلکه می تواند مکملی برای ارتباط با جهان باشد.
اگر زیرساخت های فنی به درستی توسعه پیدا کنند و دغدغه های مربوط به آزادی اطلاعات و حقوق کاربران مورد توجه قرار گیرند اینترنت ملی می تواند به عنوان یک ابزار مهم برای رشد اقتصاد دیجیتال و افزایش امنیت کشور مورد استفاده قرار گیرد.