استان ایلام

موقعیت جغرافیایی استان ایلام در غرب ایران

استان ایلام در ناحیه غربی ایران و در دامنه های زاگرس واقع شده است. این استان از شمال با استان کرمانشاه از شرق با استان لرستان از جنوب با استان خوزستان و از غرب با کشور عراق هم مرز است. استان ایلام با داشتن بیش از 425 کیلومتر مرز مشترک با عراق نقش مهمی در مبادلات مرزی فرهنگی و اقتصادی دارد.

توپوگرافی استان بیشتر کوهستانی بوده و شامل رشته کوه های زاگرس می شود. مناطق مرتفع مانند کبیرکوه دینارکوه و مانشت چهره ای کوهستانی و جنگلی به بخش هایی از استان بخشیده اند.

تاریخچه استان ایلام و تمدن ایلامیان

استان ایلام از دوران باستان یکی از مهم ترین مناطق تمدنی فلات ایران بوده است. ایلامیان تمدنی که نام استان نیز برگرفته از آن است در این منطقه حکمرانی داشته اند. شهرهای تاریخی مانند سیمره (دره شهر کنونی) از مراکز تمدن عیلامی و ساسانی بوده اند.

در دوران اسلامی منطقه ایلام تحت فرمان حکومت های مختلفی از جمله عباسیان آل بویه صفویان و قاجاریان قرار گرفت. در دوره معاصر پس از تقسیمات کشوری در دوران پهلوی ایلام ابتدا بخشی از استان کرمانشاهان بود و در سال 1353 (1974) به عنوان یک استان مستقل شناخته شد.

جمعیت استان ایلام و بافت قومیتی آن

طبق آخرین آمار سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال 2025 جمعیت استان ایلام حدود 1,104,000 نفر برآورد شده است. ترکیب قومیتی این استان عمدتاً شامل کردها و لرهاست. کردهای ایلام بیشتر در شهرهای ایلام مهران ایوان چوار ملکشاهی و بدره ساکن هستند و لرها بیشتر در نواحی جنوبی مانند دره شهر آبدانان و دهلران حضور دارند.

زبان های کردی (با گویش های کلهری ایلامی و…) و لری زبان های رایج در استان هستند. فارسی نیز به عنوان زبان رسمی کشور در ادارات آموزش و رسانه ها مورد استفاده قرار می گیرد.

ساختار سیاسی و اداری استان ایلام

استان ایلام به 20 شهرستان تقسیم شده است

• ایلام
• مهران
• دهلران
• دره شهر
• آبدانان
• ایوان
• چرداول
• ملکشاهی
• بدره
• هلیلان

استاندار ایلام به عنوان بالاترین مقام اجرایی مسئولیت مدیریت سیاسی اقتصادی و اجتماعی استان را برعهده دارد و از سوی وزارت کشور منصوب می شود.

اقتصاد استان ایلام کشاورزی نفت و تجارت مرزی

اقتصاد استان ایلام بر پایه کشاورزی دامداری صنایع نفت و گاز و خدمات شکل گرفته است. با توجه به موقعیت مرزی استان تجارت و صادرات غیرنفتی نیز بخش مهمی از اقتصاد را شامل می شود.

کشاورزی و دامداری در استان ایلام

شرایط آب و هوایی و خاک حاصلخیز در بسیاری از مناطق استان موجب شده کشاورزی نقش مهمی در اقتصاد محلی داشته باشد. محصولات کشاورزی مهم استان شامل گندم جو ذرت برنج صیفی جات و زیتون می شود. دامداری نیز به ویژه در مناطق روستایی رایج بوده و تولید گوشت قرمز و لبنیات بخش عمده ای از معیشت خانوارهای روستایی را تشکیل می دهد.

منابع نفت گاز و صنایع پتروشیمی استان ایلام

استان ایلام دارای منابع غنی نفت و گاز است. میدان نفتی چنگوله دهلران و آذر از مهم ترین منابع نفتی استان به شمار می آیند. منطقه ویژه اقتصادی دهلران با تمرکز بر صنایع انرژی یکی از قطب های اقتصادی آینده دار استان محسوب می شود.

تجارت مرزی و نقش مرز مهران در اقتصاد ایلام

بازارچه های مرزی مهران چیلات و دیگر گذرگاه های مرزی نقش مهمی در مبادلات تجاری استان ایفا می کنند. مرز مهران از مهم ترین مرزهای زمینی کشور به عراق است که در ایام اربعین میزبان میلیون ها زائر از سراسر کشور می باشد.

منابع طبیعی و محیط زیست استان ایلام

استان ایلام با دارا بودن جنگل های بلوط زاگرسی مراتع طبیعی رودخانه ها و تالاب های فصلی از استان های غنی در زمینه منابع طبیعی است. جنگل های ایلام بخشی از بزرگ ترین اکوسیستم جنگلی غرب ایران به شمار می روند.

با این حال عواملی مانند خشکسالی چرای بی رویه دام آتش سوزی های جنگلی و بهره برداری غیراصولی از منابع تهدیداتی برای محیط زیست ایلام محسوب می شوند.

اقلیم استان ایلام و شرایط آب و هوایی آن

اقلیم استان ایلام تنوع زیادی دارد. در شمال و شمال غرب استان اقلیم کوهستانی سرد با زمستان های برفی و تابستان های معتدل حاکم است. در جنوب و غرب استان اقلیم گرم و خشک با دمای بالا در تابستان ها رایج است.

بارش سالیانه در مناطق مرتفع استان به بیش از 600 میلی متر می رسد در حالی که در مناطق کم ارتفاع مانند دهلران این میزان کمتر از ۳۰۰ میلی متر است.

زیرساخت حمل و نقل استان ایلام

استان ایلام دارای فرودگاه راه آهن در دست ساخت جاده های اصلی و راه های روستایی متعددی است. فرودگاه ایلام با پروازهای روزانه به تهران یکی از مهم ترین زیرساخت های ارتباطی استان محسوب می شود.

همچنین جاده ایلام – مهران یکی از پرترددترین مسیرهای زمینی کشور در ایام اربعین است. ساخت راه آهن ایلام – کرمانشاه نیز در دستور کار قرار دارد.

جاذبه های گردشگری و دیدنی های استان ایلام

آثار تاریخی استان ایلام

• قلعه والی (ایلام)
• تنگه رازیانه
• شهر تاریخی سیمره (دره شهر)
• پل تاریخی گاومیشان
• آتشکده چهارطاقی در بدره

جاذبه های طبیعی استان ایلام

• دریاچه دوقلوی آبدانان
• کوه مانشت
• آبشار ماربره
• جنگل های بلوط کبیرکوه
• غار کناتیر

گردشگری مذهبی در استان ایلام

• مرز مهران به عنوان مسیر عبور زائران اربعین
• بقعه امامزاده سیدحسن در صالح آباد
• زیارتگاه ها و مساجد تاریخی در سراسر استان

آموزش و مراکز علمی استان ایلام

دانشگاه ها و آموزش عالی در استان ایلام

• دانشگاه ایلام (دولتی)
• دانشگاه علوم پزشکی ایلام
• دانشگاه پیام نور
• دانشگاه آزاد اسلامی ایلام
• مراکز فنی و حرفه ای و علمی-کاربردی

فرهنگ و هنر در استان ایلام

موسیقی محلی کردی و لری شعر شفاهی لباس های سنتی و آیین های بومی بخشی از هویت فرهنگی مردم ایلام را تشکیل می دهند. جشنواره های محلی و فرهنگی به ویژه در ایام نوروز و محرم برگزار می شوند.

رسانه های محلی و ملی در استان ایلام

صداوسیمای مرکز ایلام روزنامه ها و پایگاه های خبری محلی پلتفرم های فضای مجازی ابزارهای اطلاع رسانی و فرهنگی اصلی استان هستند.

خدمات درمانی و وضعیت بهداشت استان ایلام

استان ایلام دارای چندین بیمارستان تخصصی و عمومی مراکز درمانی خانه های بهداشت روستایی و درمانگاه های شبانه روزی است. بیمارستان مصطفی خمینی و بیمارستان امام خمینی ایلام از مهم ترین مراکز درمانی استان هستند.

همچنین با توسعه دانشگاه علوم پزشکی ایلام نیروی انسانی متخصص در حوزه بهداشت و درمان در حال افزایش است.

چالش ها و فرصت های توسعه ای استان ایلام

چالش های اقتصادی زیست محیطی و جمعیتی استان ایلام

• نرخ بیکاری بالا
• کمبود منابع آبی
• آسیب پذیری جنگل ها و منابع طبیعی
• مهاجرت نخبگان

فرصت های توسعه استان ایلام در حوزه های انرژی و گردشگری

• مرز فعال مهران
• منابع غنی نفت و گاز
• ظرفیت گردشگری فرهنگی و طبیعی
• جوان بودن جمعیت

استان ایلام

استان ایلام با وجود چالش های اقتصادی زیست محیطی و زیرساختی از ظرفیت های مهمی در حوزه های گوناگون برخوردار است. بهره برداری اصولی از منابع طبیعی توسعه زیرساخت ها تقویت آموزش و سرمایه گذاری در بخش های گردشگری و انرژی می تواند ایلام را به یکی از استان های پیشرو کشور تبدیل کند. توجه به تنوع فرهنگی تقویت مشارکت های مردمی و حمایت از نسل جوان از ارکان توسعه پایدار در این استان خواهد بود.