استان خراسان شمالی یکی از استان های جوان اما ریشه دار ایران است که در شمال شرق کشور قرار گرفته و با فرهنگ غنی طبیعت بکر اقوام متنوع و پیشینه ای کهن شناخته می شود. این استان در سال 2004 پس از تقسیم استان بزرگ خراسان به سه بخش ایجاد شد و از آن زمان تاکنون توانسته با تکیه بر ظرفیت های فرهنگی گردشگری تاریخی و اقتصادی خود جایگاه ویژه ای در نقشه توسعه کشور پیدا کند.

موقعیت جغرافیایی و مرزهای استان خراسان شمالی هم جواری با ترکمنستان و اتصال به استان های مهم

استان خراسان شمالی با وسعتی بالغ بر 28,434 کیلومتر مربع در شمال شرق ایران قرار دارد. از شمال با کشور ترکمنستان مرز بین المللی دارد از جنوب به استان سمنان از شرق به خراسان رضوی و از غرب به استان گلستان متصل می شود. این موقعیت جغرافیایی خاص باعث شده این استان هم نقش امنیتی مرزی داشته باشد و هم در کریدورهای تجاری نظامی و حمل ونقل کشور جایگاه استراتژیک پیدا کند.

جمعیت شهرها و بافت قومی خراسان شمالی تنوع قومیتی از ترک و کرد تا فارس و ترکمن

بر اساس آخرین آمار رسمی سال 2016 جمعیت استان خراسان شمالی بیش از 863,000 نفر برآورد شده است که در 8 شهرستان 23 شهر 19 بخش و بیش از 1,500 روستا زندگی می کنند. مرکز استان شهر بجنورد است که علاوه بر نقش اداری قطب فرهنگی و اقتصادی استان نیز محسوب می شود.

این استان با داشتن اقوام گوناگونی مانند ترک ها کردها فارس ها ترکمن ها و تات ها از نظر فرهنگی و زبانی یکی از متنوع ترین استان های ایران است. این تنوع فرهنگی جلوه گر سبک زندگی گویش پوشش محلی و آیین های خاص هر قوم است که گردشگران زیادی را جذب می کند.

تاریخچه استان خراسان شمالی از دوران باستان تا شکل گیری رسمی استان در قرن 21

سرزمین کنونی خراسان شمالی از دیرباز محل سکونت اقوام ایرانی و محل عبور تمدن های کهن بوده است. آثار تاریخی زیادی از دوران اشکانی ساسانی و اسلامی در این منطقه کشف شده که نشان دهنده اهمیت استراتژیک و فرهنگی آن در طول تاریخ است. شهر تاریخی بلقیس در اسفراین و ارگ تاریخی بجنورد از جمله آثار شاخص این منطقه هستند.

در سال 2004 با تصویب مجلس شورای اسلامی استان خراسان به سه استان خراسان رضوی خراسان جنوبی و خراسان شمالی تقسیم شد و بجنورد به عنوان مرکز این استان انتخاب شد.

جاذبه های گردشگری استان خراسان شمالی ترکیب جذاب طبیعت و میراث تاریخی

خراسان شمالی با دارا بودن جاذبه های طبیعی و تاریخی متنوع یکی از استان های پُرپتانسیل برای توسعه گردشگری در ایران است. از جمله مهم ترین جاذبه های گردشگری استان می توان به موارد زیر اشاره کرد

• شهر تاریخی بلقیس در اسفراین دومین شهر خشتی ایران بعد از ارگ بم که آثار برج و بارو حمام مسجد و خانه های سنتی در آن دیده می شود.
• پارک ملی سالوک یکی از زیباترین مناطق حفاظت شده کشور با تنوع جانوری و گیاهی بالا در غرب بجنورد.
• ییلاق درکش و ارتفاعات شاه جهان منطقه ای سرسبز با چشمه های دائمی دره های خنک و پوشش گیاهی متنوع به ویژه در فصل تابستان.
• آبشار بی نظیر روستای اسطرخی از آبشارهای دیدنی و بکر در حوالی شهر فاروج.
• عمارت مفخم در بجنورد کاخی مربوط به دوران قاجار با معماری خاص و تزئینات کاشی کاری.

اقتصاد استان خراسان شمالی از کشاورزی سنتی تا صنایع نوپا و ظرفیت های مرزی

اقتصاد خراسان شمالی بر پایه کشاورزی دامپروری صنایع غذایی و معدنی شکل گرفته است. اقلیم معتدل و منابع آبی مناسب این استان را به یکی از قطب های کشاورزی شمال شرق کشور تبدیل کرده است. مهم ترین محصولات استان عبارت اند از

• گندم جو انگور گردو زعفران و سیب
• دام سبک و سنگین لبنیات سنتی و صنعتی
• صنایع دستی مانند قالی بافی و پارچه بافی سنتی

همچنین به دلیل نزدیکی به مرز ترکمنستان فرصت های خوبی برای توسعه تجارت مرزی و صادرات کالا وجود دارد. مناطق صنعتی مانند شهرک صنعتی شیروان و بجنورد به تازگی در حال توسعه هستند.

آموزش دانشگاه ها و نقش استان در تولید نخبگان علمی کشور

خراسان شمالی با دارا بودن دانشگاه های معتبر از جمله دانشگاه بجنورد دانشگاه آزاد اسلامی بجنورد دانشگاه علوم پزشکی بجنورد و مراکز آموزش عالی در اسفراین و شیروان نقش فعالی در آموزش نیروی انسانی متخصص ایفا می کند.

برخی از چهره های علمی ادبی و فرهنگی کشور از این استان برخاسته اند. دانش آموزان این منطقه نیز در آزمون های کنکور المپیادهای علمی و مسابقات قرآنی در سطح ملی و بین المللی موفقیت های چشمگیری داشته اند.

آداب و رسوم و فرهنگ مردم خراسان شمالی رنگارنگی سنت ها در دل کوهستان

یکی از جذاب ترین ابعاد خراسان شمالی تنوع فرهنگی و آیینی مردم آن است. هر قوم در این منطقه آیین ها لباس محلی موسیقی و غذاهای خاص خود را دارد. از جمله رسوم برجسته مردم استان می توان به موارد زیر اشاره کرد

• مراسم عروسی ترکمن ها و رقص محلی “سَرخانی”
• عزاداری ویژه محرم در شیروان و اسفراین
• پخت نان سنتی مثل “فتیر” و “قُتلمه” در روستاها
• آیین نوروزخوانی و چهارشنبه سوری به سبک بومی

زیرساخت ها حمل ونقل و دسترسی ها از بزرگراه ها تا پروژه راه آهن بجنورد

زیرساخت های استان در حال توسعه است. جاده های اصلی مانند محور بجنورد-مشهد و بجنورد-گرگان شریان های اصلی اتصال استان به شرق و شمال کشور هستند. همچنین پروژه راه آهن بجنورد که قرار است استان را به شبکه ریلی کشور متصل کند یکی از طرح های مهم در دست اجراست.

فرودگاه بجنورد با پروازهای محدود داخلی فعالیت دارد و نیاز به توسعه دارد. حمل ونقل درون شهری در شهرهایی مانند بجنورد شیروان و اسفراین به صورت تاکسی و تاکسی اینترنتی انجام می شود.

جایگاه خراسان شمالی در تقسیمات سیاسی و اداری شهرستان ها بخش ها و دهستان ها

استان خراسان شمالی دارای 8 شهرستان است که عبارت اند از بجنورد شیروان اسفراین مانه و سملقان فاروج راز و جرگلان گرمه و جاجرم. این شهرستان ها دارای 23 شهر 19 بخش و بیش از 50 دهستان هستند. استاندار خراسان شمالی به عنوان مقام ارشد اجرایی توسط وزارت کشور منصوب می شود و شورای برنامه ریزی استان مسئول هماهنگی طرح های توسعه ای است.