آرتریت روماتوئید چیست؟ علائم تشخیص و درمان

آرتریت روماتوئید بیماری خودایمنی مفاصل

آرتریت روماتوئید (Rheumatoid Arthritis) یکی از شایع ترین بیماری های خودایمنی است که بدن در آن به اشتباه به مفاصل خود حمله می کند. نتیجه ی این واکنش التهاب درد تورم و در نهایت تخریب تدریجی مفصل است.

برخلاف آرتروز که بیشتر به دلیل ساییدگی و افزایش سن ایجاد می شود آرتریت روماتوئید یک بیماری سیستمی و التهابی است و می تواند نه تنها مفاصل بلکه سایر اندام ها مانند قلب ریه و چشم را هم درگیر کند.

پژوهش های جدید در سال 2024 نشان می دهد که حدود 1٪ از جمعیت جهان از این بیماری رنج می برند و زنان سه برابر بیشتر از مردان در معرض ابتلا قرار دارند. شناخت ماهیت خودایمنی این بیماری و درک سازوکار آن کلید کنترل و درمان مؤثر آرتریت روماتوئید است.

آرتریت روماتوئید چگونه در بدن شکل می گیرد؟

در بیماری های خودایمنی سیستم ایمنی بدن که وظیفه ی دفاع در برابر عوامل بیگانه را دارد به اشتباه سلول های بدن خودی را هدف قرار می دهد. در آرتریت روماتوئید این حمله به پوشش مفاصل یا همان سینوویوم (Synovium) انجام می شود. التهاب حاصل باعث ضخیم شدن این بافت و تولید مواد مخرب می گردد که در نهایت غضروف و استخوان را از بین می برد.

این فرآیند اگر کنترل نشود موجب تغییر شکل مفصل و کاهش توان حرکتی بیمار می شود. پزشکان تأکید می کنند که درمان زودهنگام و استفاده از داروهای تنظیم کننده سیستم ایمنی می تواند از تخریب مفصل جلوگیری کند و کیفیت زندگی بیمار را به طور چشمگیری افزایش دهد.

تفاوت آرتریت روماتوئید با سایر انواع التهاب مفصل

یکی از نکات مهم در تشخیص و درمان تمایز آرتریت روماتوئید از سایر انواع التهاب مفصل مانند آرتروز (Osteoarthritis) یا نقرس (Gout) است. در آرتریت روماتوئید التهاب معمولاً دوطرفه و متقارن است (مثلاً هر دو دست یا هر دو زانو درگیر می شوند) درحالی که در آرتروز معمولاً فقط یک سمت آسیب می بیند.

همچنین آرتریت روماتوئید با علائم عمومی مانند تب خفیف خستگی مزمن و کاهش وزن همراه است در حالی که آرتروز چنین نشانه هایی ندارد. این تفاوت ها به پزشکان کمک می کند تا تشخیص دقیق تری داشته باشند و درمان مناسب را آغاز کنند.

نشانه ها و علائم هشداردهنده آرتریت روماتوئید که نباید نادیده بگیرید

آرتریت روماتوئید معمولاً به آرامی آغاز می شود اما به مرور می تواند به یکی از ناتوان کننده ترین بیماری های مفصلی تبدیل شود. شناخت زودهنگام علائم کلید اصلی در پیشگیری از آسیب دائمی مفصل است.

در مراحل اولیه علائم ممکن است مبهم باشند و با خستگی یا درد عضلانی اشتباه گرفته شوند اما پزشکان توصیه می کنند هر درد یا خشکی مفصلی بیش از شش هفته باید جدی گرفته شود.

مطالعات منتشرشده در ژورنال The Lancet Rheumatology در سال 2024 نشان می دهد بیمارانی که در شش ماه اول پس از بروز علائم تحت درمان قرار گرفته اند 70٪ کمتر در آینده دچار تخریب مفصل شده اند. بنابراین تشخیص زودرس نه تنها درمان را مؤثرتر می کند بلکه از ناتوانی درازمدت نیز جلوگیری می کند.

علائم اولیه آرتریت روماتوئید

در مراحل ابتدایی بیماران معمولاً با نشانه هایی مواجه می شوند که ممکن است موقتی یا خفیف باشند اما تکرار آنها نشانه هشدار است

• درد گرمی و تورم مفاصل کوچک مانند انگشتان دست و پا
• خشکی مفصل پس از بیدار شدن از خواب (بیش از 30 دقیقه)
• احساس خستگی مفرط تب خفیف و کاهش وزن ناگهانی
• درگیری متقارن مفاصل مثلاً هر دو مچ یا هر دو زانو

در این مرحله التهاب هنوز برگشت پذیر است و درمان می تواند جلوی پیشرفت بیماری را بگیرد. بی توجهی به علائم اولیه باعث می شود التهاب مزمن شده و مفصل دچار تخریب ساختاری شود.

علائم پیشرفته و درگیری اندام های دیگر

با پیشرفت بیماری آرتریت روماتوئید از مفاصل فراتر می رود و می تواند سایر اندام ها را نیز درگیر کند. التهاب ممکن است به ریه ها قلب چشم ها و پوست آسیب برساند. در چنین شرایطی بیمار ممکن است علائم زیر را تجربه کند

• درد قفسه سینه یا تنگی نفس ناشی از التهاب پرده ی قلب یا ریه
• خشکی و سوزش چشم به دلیل التهاب غدد اشکی
• ایجاد گره های زیرپوستی (Rheumatoid Nodules) در اطراف آرنج یا انگشتان
• کم خونی و ضعف عمومی ناشی از التهاب مزمن

پزشکان تأکید می کنند که تشخیص در این مرحله باید فوری باشد زیرا درمان زودهنگام می تواند جلوی عوارض سیستمیک و ناتوانی حرکتی را بگیرد.

علت های بروز آرتریت روماتوئید از ژنتیک تا سبک زندگی مدرن

پزشکان سال هاست در تلاش اند تا بدانند چرا سیستم ایمنی بدن در بیماری آرتریت روماتوئید به سلول های مفصلی حمله می کند. هنوز علت دقیق مشخص نیست اما تحقیقات علمی ثابت کرده اند که ترکیبی از ژنتیک عوامل محیطی و سبک زندگی در شکل گیری این بیماری نقش دارند.

در واقع هیچ عامل واحدی به تنهایی باعث آرتریت روماتوئید نمی شود بلکه مجموعه ای از عوامل دست به دست هم می دهند تا واکنش خودایمنی در بدن فعال شود.

در سال 2023 پژوهشی در دانشگاه آکسفورد نشان داد که بیش از 100 ژن در بروز این بیماری نقش دارند اما فعال شدن این ژن ها معمولاً به یک عامل محرک بیرونی مانند عفونت یا استرس نیاز دارد. این یافته ها تأکید می کنند که ژنتیک زمینه ساز است اما سبک زندگی مدرن می تواند جرقه آغاز بیماری باشد.

نقش ژنتیک و سیستم ایمنی در بروز آرتریت روماتوئید

اگر یکی از اعضای خانواده تان به آرتریت روماتوئید مبتلاست احتمال ابتلای شما کمی بیشتر از افراد عادی است. ژن هایی مانند HLA-DR4 و HLA-DRB1 با افزایش خطر ابتلا ارتباط دارند زیرا بر نحوه عملکرد سلول های ایمنی تأثیر می گذارند.

در این حالت سیستم ایمنی به اشتباه پروتئین های مفصل را به عنوان عامل بیگانه شناسایی کرده و علیه آن ها آنتی بادی تولید می کند. این آنتی بادی ها که به نام فاکتور روماتوئید (Rheumatoid Factor – RF) و آنتی CCP (Anti-Cyclic Citrullinated Peptide) شناخته می شوند در تشخیص بیماری هم استفاده می شوند.

با وجود این زمینه ژنتیکی بروز بیماری حتمی نیست. افراد با ژن های مشابه ممکن است هرگز دچار بیماری نشوند مگر آنکه عوامل محیطی محرک نیز وجود داشته باشند.

تأثیر عوامل محیطی و سبک زندگی

تحقیقات متعدد نشان داده اند که سیگار کشیدن یکی از قوی ترین عوامل محرک آرتریت روماتوئید است. دود تنباکو پاسخ ایمنی بدن را تغییر داده و باعث افزایش تولید آنتی بادی های خودایمنی می شود. حتی افرادی که سابقه خانوادگی ندارند در صورت استعمال دخانیات در معرض خطر بالاتری قرار می گیرند.

علاوه بر سیگار استرس مزمن رژیم غذایی ناسالم کمبود خواب و آلودگی هوا نیز با افزایش التهاب و اختلال در سیستم ایمنی ارتباط دارند. پزشکان توصیه می کنند برای پیشگیری افراد سبک زندگی ضدالتهابی در پیش گیرند — شامل تغذیه سالم فعالیت بدنی منظم و پرهیز از مصرف دخانیات.

روش های تشخیص آرتریت روماتوئید

تشخیص آرتریت روماتوئید یکی از چالش برانگیزترین مراحل در پزشکی است زیرا این بیماری در مراحل اولیه علائم مبهم و مشابه با سایر بیماری های مفصلی دارد.

پزشکان برای تشخیص دقیق از ترکیبی از معاینه بالینی آزمایش های خون و روش های تصویربرداری استفاده می کنند. هدف از این بررسی ها شناسایی التهاب فعال آنتی بادی های خاص و میزان آسیب مفصل است تا درمان زودهنگام آغاز شود.

بر اساس دستورالعمل انجمن روماتولوژی آمریکا (ACR) در سال 2024 تشخیص آرتریت روماتوئید باید بر اساس «الگوی علائم + شواهد آزمایشگاهی + یافته های تصویربرداری» انجام گیرد نه صرفاً بر اساس درد مفصل. این رویکرد دقت تشخیص را تا 90٪ افزایش داده است.

آزمایش های خون و نشانگرهای اختصاصی بیماری

در مرحله نخست پزشک معمولاً چند آزمایش خون برای بررسی وجود آنتی بادی ها و سطح التهاب تجویز می کند

• فاکتور روماتوئید (Rheumatoid Factor – RF) در بیش از 70٪ بیماران مثبت است اما در برخی افراد سالم نیز ممکن است وجود داشته باشد.
• آنتی CCP (Anti-Cyclic Citrullinated Peptide) شاخص دقیق تری برای تشخیص آرتریت روماتوئید است و معمولاً پیش از بروز علائم شدید مثبت می شود.
• CRP (C-Reactive Protein) و ESR (Erythrocyte Sedimentation Rate) نشانگرهای التهاب فعال در بدن هستند و برای پایش روند درمان نیز استفاده می شوند.

نتایج این آزمایش ها در کنار علائم بالینی به پزشک کمک می کند تا وجود بیماری را با اطمینان بیشتری تأیید کند.

تصویربرداری و معاینه بالینی مفاصل

پس از تأیید شواهد آزمایشگاهی نوبت به بررسی مفصل ها از طریق تصویربرداری می رسد. رادیوگرافی (X-Ray) اولین ابزار برای مشاهده تغییرات ساختاری مفصل است اما در مراحل اولیه ممکن است طبیعی به نظر برسد.

در این صورت از MRI (تصویربرداری تشدید مغناطیسی) یا سونوگرافی (Ultrasound) استفاده می شود که می توانند التهاب و مایع مفصلی را حتی در مراحل اولیه نشان دهند.

پزشک همچنین در معاینه بالینی به دنبال علائمی مانند گرمی تورم قرمزی و محدودیت حرکت مفصل است. وجود این علائم در چند مفصل متقارن به ویژه در دست ها و مچ ها یکی از نشانه های کلیدی تشخیص بالینی محسوب می شود.

درمان آرتریت روماتوئید داروهای مؤثر و درمان های نوین 2025

درمان آرتریت روماتوئید در دهه اخیر با پیشرفت چشمگیر علم پزشکی وارد مرحله ای تازه شده است. هدف از درمان فقط کاهش درد نیست بلکه مهار التهاب جلوگیری از تخریب مفصل و حفظ عملکرد طبیعی بدن است. پزشکان تأکید می کنند که هرچه درمان زودتر آغاز شود احتمال کنترل کامل بیماری و جلوگیری از ناتوانی بیشتر خواهد بود.

مطالعات سال 2025 در ژورنال Annals of Rheumatic Diseases نشان داده اند که بیماران تحت درمان ترکیبی (دارو + فیزیوتراپی + اصلاح سبک زندگی) نسبت به گروه کنترل 60٪ بهبود عملکرد مفصل و کاهش درد را تجربه کرده اند. این یافته ها امید تازه ای برای کنترل طولانی مدت آرتریت روماتوئید به وجود آورده است.

داروهای اصلی در درمان آرتریت روماتوئید

درمان دارویی آرتریت روماتوئید معمولاً به چند گروه اصلی تقسیم می شود

• داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و ناپروکسن برای کاهش درد و تورم در مراحل اولیه.
• کورتیکواستروئیدها (Corticosteroids) مثل پردنیزولون برای کنترل سریع التهاب در دوره های حاد بیماری معمولاً برای مدت کوتاه.
• داروهای تنظیم کننده سیستم ایمنی (DMARDs – Disease Modifying Anti-Rheumatic Drugs) از جمله متوترکسات (Methotrexate) سولفاسالازین و لفلونوماید که روند بیماری را کند می کنند.
• داروهای بیولوژیک (Biologics) نسل جدیدی از داروها که مستقیماً مسیرهای ایمنی مولکولی را هدف قرار می دهند مانند آدالیموماب (Adalimumab) و اتانرسپت (Etanercept).

درمان دارویی باید تحت نظر پزشک متخصص روماتولوژی انجام شود زیرا تنظیم دوز و ترکیب داروها بر اساس شدت آرتریت روماتوئید و پاسخ بدن بیمار متفاوت است.

درمان های نوین و آینده نگر در سال 2025

درمان آرتریت روماتوئید در سال های اخیر وارد مرحله ای نوین شده است. پژوهش ها نشان می دهند که استفاده از سلول های بنیادی (Stem Cell Therapy) و درمان های ژنتیکی (Gene Therapy) می تواند روند ترمیم غضروف و تنظیم سیستم ایمنی را بهبود بخشد.

همچنین داروهای هدفمند جدیدی مانند مهارکننده های JAK (JAK Inhibitors) با نام های تجاری «توفسیتینیب (Tofacitinib)» و «باریسیتینیب (Baricitinib)» وارد بازار شده اند که التهاب را از درون سلول مهار می کنند. این داروها برای بیمارانی که به درمان های کلاسیک پاسخ نمی دهند امید تازه ای به همراه آورده اند.

پزشکان معتقدند که آینده درمان آرتریت روماتوئید به سمت درمان های شخصی سازی شده (Personalized Medicine) حرکت می کند یعنی انتخاب دارو بر اساس ژنتیک سبک زندگی و واکنش ایمنی هر بیمار.

نقش تغذیه ورزش و فیزیوتراپی در کنترل آرتریت روماتوئید

درمان آرتریت روماتوئید تنها به دارو محدود نمی شود. سبک زندگی تغذیه و فعالیت بدنی نقش اساسی در کنترل التهاب و کاهش علائم این بیماری دارند. بیماران می توانند با ایجاد تغییرات ساده اما مؤثر در زندگی روزمره درد و سفتی مفاصل را کاهش داده و از تخریب بیشتر مفصل جلوگیری کنند.

پژوهش های سال 2024 در مجله Clinical Rheumatology نشان داده است که پیروی از رژیم غذایی ضدالتهابی و انجام ورزش منظم اثر درمان های دارویی را تا 40٪ افزایش می دهد.

تغذیه مناسب برای بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید

رژیم غذایی مناسب می تواند التهاب سیستمیک بدن را کاهش دهد و به عملکرد بهتر مفاصل کمک کند. پزشکان توصیه می کنند بیماران از رژیم مدیترانه ای (Mediterranean Diet) پیروی کنند که سرشار از میوه سبزی روغن زیتون و ماهی است.

غذاهایی که باید در برنامه غذایی گنجانده شوند

• ماهی های چرب مانند سالمون و ساردین (منبع اسید چرب امگا-3)
• میوه ها و سبزیجات رنگی سرشار از آنتی اکسیدان
• مغزها و دانه هایی مانند گردو بادام و بذر کتان
• چای سبز و زردچوبه برای کاهش التهاب

در مقابل مصرف قندهای ساده گوشت قرمز فراوری شده و چربی های ترانس باید محدود شود زیرا این مواد باعث افزایش التهاب و تشدید درد مفصل می شوند.

ورزش و فیزیوتراپی کلید حفظ تحرک و کاهش درد

ورزش و فیزیوتراپی از مهم ترین بخش های درمان غیر دارویی هستند. تمرینات مناسب می توانند عضلات اطراف مفاصل را تقویت کرده دامنه حرکتی را افزایش دهند و از خشکی جلوگیری کنند.

فعالیت های پیشنهادی برای بیماران آرتریت روماتوئید عبارت اند از

• پیاده روی روزانه یا شنا برای بهبود جریان خون و انعطاف پذیری مفصل
• تمرینات کششی سبک برای حفظ دامنه حرکت
• تمرینات مقاومتی (Resistance Exercises) با وزن سبک برای تقویت عضلات حمایت کننده مفصل

فیزیوتراپیست ها معمولاً برنامه ورزشی مخصوص هر بیمار آرتریت روماتوئید طراحی می کنند تا فشار روی مفصل کاهش یافته و درد کمتر شود. همچنین استفاده از ابزارهای کمکی مانند آتل یا زانوبند می تواند از مفصل در برابر حرکات ناگهانی محافظت کند.

تجربه بیماران و دیدگاه پزشکان ایرانی درباره آرتریت روماتوئید

در ایران آرتریت روماتوئید یکی از بیماری های مزمن شایع در میان زنان میانسال است با این حال افزایش آگاهی عمومی و پیشرفت روش های درمانی باعث شده بیماران بتوانند زندگی فعال و پویایی داشته باشند. روایت های بیماران از تجربه این بیماری نشان می دهد که ترکیب درمان دارویی فیزیوتراپی و حمایت روحی خانواده نقش تعیین کننده ای در کنترل علائم دارد.

بر اساس گزارش انجمن روماتولوژی ایران در سال 2024 حدود 1 درصد از جمعیت کشور به درجاتی از آرتریت روماتوئید مبتلا هستند. خوشبختانه با ورود داروهای بیولوژیک و برنامه های بازتوانی تخصصی کیفیت زندگی بیماران ایرانی به طور چشمگیری بهبود یافته است.

روایت بیماران از درد تا بازگشت به زندگی عادی

خانم «م.ص» یکی از بیماران 38 ساله تهرانی است که از 5 سال پیش با این بیماری زندگی می کند. او می گوید

«در ابتدا حتی بستن دکمه لباس برایم دشوار بود اما با درمان منظم و ورزش های سبک که پزشکم توصیه کرد امروز دوباره می توانم کارهای روزمره ام را انجام دهم.»

بسیاری از بیماران ایرانی تجربه مشابهی دارند. پس از کنترل التهاب با دارو تمرکز درمان بر بازگرداندن تحرک مفاصل و کاهش وابستگی به مسکن ها قرار می گیرد. نقش روان درمانی نیز در کاهش اضطراب و سازگاری بیماران با شرایط مزمن بیماری بسیار مهم است.

اظهارنظر پزشکان ایرانی درباره وضعیت درمان آرتریت روماتوئید

پزشکان متخصص روماتولوژی در ایران تأکید می کنند که آرتریت روماتوئید یک بیماری قابل کنترل است نه درمان ناپذیر. برخی از دیدگاه های رسمی و کارشناسی در این زمینه به شرح زیر است

خط زمانی پیشرفت درمان آرتریت روماتوئید

آرتریت روماتوئید یکی از بیماری های شناخته شده تاریخ پزشکی است و مطالعه مسیر درمان آن نشان دهنده پیشرفت علم در کنترل بیماری های خودایمنی است. بررسی این روند تاریخی به ما کمک می کند تا درک کنیم چگونه تشخیص درمان و مدیریت بیماری از روش های ابتدایی تا درمان های مدرن تکامل یافته است.

تحلیل روند تاریخی و دستاوردهای کلیدی

بررسی خط زمانی نشان می دهد که روند درمان آرتریت روماتوئید از کاهش علائم ساده به سمت کنترل سیستمیک بیماری و پیشگیری از تخریب مفصل پیش رفته است. هر مرحله از پیشرفت علمی باعث افزایش امید به زندگی فعال و کاهش ناتوانی بیماران آرتریت روماتوئید شده است.

امروزه ترکیب درمان های دارویی فیزیوتراپی تغییر سبک زندگی و فناوری های نوین مسیر مدیریت آرتریت روماتوئید را شخصی سازی کرده و امکان کنترل طولانی مدت بیماری را فراهم آورده است.

پیشگیری و مراقبت خانگی آرتریت روماتوئید

پیشگیری و مراقبت خانگی بخش مهمی از مدیریت آرتریت روماتوئید است. اگرچه ژنتیک نقش مهمی در بروز آرتریت روماتوئید دارد ایجاد عادت های سالم روزمره می تواند روند پیشرفت بیماری را کند کرده و کیفیت زندگی بیماران را افزایش دهد. بسیاری از متخصصان تأکید می کنند که مراقبت پیشگیرانه حتی در سنین جوانی می تواند تأثیر چشمگیری داشته باشد.

مطالعات جدید نشان می دهد بیمارانی که ترکیبی از دارو درمانی تغذیه سالم و ورزش منظم را رعایت می کنند 50٪ کمتر در معرض تشدید علائم و تخریب مفصل قرار می گیرند. این نکته اهمیت آموزش بیمار و خانواده را دوچندان می کند.

روش های پیشگیری ساده اما مؤثر

• حفظ وزن سالم و BMI مناسب فشار اضافی روی مفاصل به ویژه زانو و لگن باعث تشدید التهاب می شود.
• ورزش منظم و تمرینات تقویتی تقویت عضلات اطراف مفصل دامنه حرکت را حفظ کرده و درد را کاهش می دهد.
• اجتناب از فعالیت های پر فشار یا آسیب زا بلند کردن اجسام سنگین یا وضعیت بد بدن می تواند تخریب مفصل را تسریع کند.

توصیه می شود حتی در محیط کار یا منزل استراحت های کوتاه داشته باشید و از ابزارهای کمکی مانند عصا زانوبند یا آتل برای محافظت از مفاصل استفاده کنید.

مراقبت روزانه در خانه

• کنترل التهاب و درد استفاده از کمپرس گرم یا سرد ماساژ ملایم و استراحت کافی می تواند درد و تورم را کاهش دهد.
• پیگیری علائم ثبت روزانه وضعیت مفاصل و علائم در دفترچه یا اپلیکیشن سلامت به شناسایی روند پیشرفت بیماری و پاسخ به درمان کمک می کند.
• تغذیه و سبک زندگی مصرف رژیم ضدالتهابی ترک سیگار خواب کافی و کاهش استرس به پیشگیری از حملات التهابی کمک می کند.

این مراقبت های خانگی مکمل درمان پزشکی هستند و باعث می شوند بیماران آرتریت روماتوئید بتوانند زندگی فعال مستقل و با کیفیتی داشته باشند.

پرسش های متداول درباره آرتریت روماتوئید

1. آرتریت روماتوئید چیست؟

آرتریت روماتوئید (Rheumatoid Arthritis) یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به مفاصل حمله می کند. این بیماری باعث التهاب درد تورم و تخریب تدریجی مفصل می شود.

2. علائم اولیه آرتریت روماتوئید کدامند؟

علائم اولیه شامل درد مفاصل کوچک خشکی پس از بیداری تورم و خستگی مزمن است. تشخیص زودهنگام این علائم برای پیشگیری از آسیب دائمی مفصل حیاتی است.

3. چه عواملی خطر ابتلا به آرتریت روماتوئید را افزایش می دهند؟

عوامل ژنتیکی سیگار کشیدن سبک زندگی ناسالم استرس مزمن و سابقه خانوادگی از مهم ترین عوامل خطر محسوب می شوند.

4. چگونه آرتریت روماتوئید تشخیص داده می شود؟

تشخیص با ترکیبی از معاینه بالینی آزمایش خون (RF و Anti-CCP) و تصویربرداری (X-Ray MRI سونوگرافی) انجام می شود.

5. درمان های اصلی آرتریت روماتوئید چیست؟

درمان شامل داروهای ضد التهاب کورتیکواستروئیدها DMARDs داروهای بیولوژیک و مهارکننده های JAK است. استفاده از ورزش و تغذیه مناسب نیز مکمل درمان است.

6. آیا تغذیه و ورزش می تواند علائم را کنترل کند؟

بله رژیم ضدالتهابی فعالیت بدنی منظم و فیزیوتراپی می توانند التهاب و درد مفصل را کاهش داده و کیفیت زندگی را بهبود دهند.

7. چگونه می توان از آرتریت روماتوئید پیشگیری کرد؟

پیشگیری شامل حفظ وزن مناسب ترک سیگار ورزش منظم تغذیه سالم و کنترل استرس است. تشخیص زودهنگام نیز نقش مهمی در پیشگیری از تخریب مفصل دارد.